МБНЭ-ийн дээд байгууллагыг сонгож, үйл ажиллагааг жигдрүүлж чадлаа. Өнөөдөр шинэчлэлтийн хувьд 2 дахь шатны үйл ажиллагаа эхэлж байна. МБНЭ-ийн хүндэт Ерөнхийлөгчөөр 2 хүн сонгосон билээ. Түүний нэг нь өөр нийгэмлэг байгуулан бодол санаагаа өөрчлөв. Уг нь бид судлаач Ш.Сүхбатын өнгөрсөн 20 жил хийсэн үйлийг үргэлжлүүлж авч явах, өнөөгийн тавигдаж буй шаардлагад тохирсон хамтарч ажиллах, эвлэрэн нэгдэх байгууллагыг байгуулж ажиллахыг зорьсон. Тархай бутархай олон нийгэмлэг, холбоо, академи, төв нэгдэхгүйгээр цаашид хамтран ажиллах бодлого тодорхойлох боломжгүй болоод байгаа билээ.
МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгчөөр 7 хүнийг сонгосон билээ. Анх олон дэд ерөнхийлөгчтэй байна гэж шүүмжлэл гарч байсан. Гэвч би тэр үед амьдрал, цаг хугацаа энэ асуудлыг шигшиж үлдээнэ гэж хэлж байсан. Тэр дагуу боллоо. Нэгэн зорилгын төлөө зүтгэгчидэд хоосон чанар ажилд хамгийн том саад болж байна. Тэдгээрийн оронд илүү зүтгэлтэй, идэвхтэй нэгэн хамтарч ажиллах хүмүүс хэрэгтэй байна.
МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгч Чинбатын бие өвчтэй гэсэн шалтгаанаар бараг бүх Дээд цэцийн болон бага хуралдайн бүх хуралдаанд суусангүй, гишүүний татвараа төлсөнгүй. Хэвлэлд өгсөн ярилцлагууддаа Монгол бөөгийн “Голомт төв”, МБНЭ-ийг үүсгэн санаачлагч гэж бусдын хийсэн ажлыг өөрийн болгон ярьжээ. Гэтэл хэрэг дээрээ МБНЭ-ийн ажилд оролцсонгүй. Энэ шалтгаанаар сонгуульт ажлаас чөлөөлөх санал оруулж байна.
МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгч Т.Эрдэнэбаярт залуучуудын ажил хариуцуулахаар санал болгон сонгосон билээ. Энэ итгэлийг даасангүй. Өөрийгөө хэт өргөмжлөх, биеэ тоох ханддлага хэрээс хэтэрч, хаанаас ч олгосон үл мэдэх “Төрийн зайран”-аар “өвчилсөн” байна. Өөрөө ч Дээд цэцийн  хуралд сууж, татвараа төлсөнгүй, шавь нараасаа нэг ч гишүүнийг МБНЭ-д элсүүлсэнгүй. Тиймээс энэ хүндтэй сонгуульт ажлыг хийх чадваргүй гэж үзээд чөлөөлөх санал оруулж байна.
МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгч Д.Хоролдамба бол манай эвлэлийн бахархал болсон их бичгийн хүн. Түүхийн чиглэлээр олон арван бүтээл бичлээ. Цаашид их зүйл хийнэ гэдэгт итгэдэг. Гэвч энэ зун МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгч, сонгуульт нэрнээсээ татгалзаж байгаагаа илэрхийлэх болсон. Түүнээс хойш Дээд цэцийн хуралд оролцохоо больсон. Тэр байтугай гишүүнээр элссэн батлахаа ч авахгүй, татвараа төлсөнгүй.
МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгч М.Энхзаяа нь безнисийн ажилдхүчээ сорих болсонтой холбоотой сонгуульт ажилдаа хайнга хандах боллоо. Тиймээс МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульт ажлаас чөлөөлөх санал оруулж байна. Харин түүний шавь нараас Дээд цэцийн Зөвлөлд гишүүнээр оруулах санал тавьж байна.
МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгч Д.Бадарч нь хэт олон байгууллагад сонгууль хүлээж, хүчээ тарамдуулах, тэгэснээрээ МБНЭ-ийн ажилд нэг ч тодорхой бүтээлч ажил хийж чадсангүй. Бид түүнээс сонгуульт ажилдаа улам идэвх зүтгэлтэй ажиллахыг хүсч байна.
Ийнхүү 7 дэд ерөнхийлөгчтэй байснаас  3 нь тунаж үлдлээ.
МБНЭ-ийн Дээд цэцийн Зөвлөлд нийт 18 хүн сонгогдож ажилласан билээ. Тэднээс Б.Түмэнбаяр, Ч.Энхбаатар нар төрийн захиргааны ажилд шилжиж зав муутай болсон, Тэргүүн зайран Э.Буянбадрах, зайран Ангар нар нь ДЦЗ-ийн хуралдайд оролцдоггүй, татвараа ч төлдөггүй байна. МБНЭ-ийн Хяналтын цэцийн гишүүдээс Ц.Мөнх-Эрдэнэ, Б.Баатархуяг нар идэвхгүй оролцож байгаа тул чөлөөлөх санал оруулж байна. МБНЭ-ийн бага хуралдайн 91 гишүүн байна. 2012 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн хуралдаанаар бага хуралдайн гишүүнээр 33 хүнийг сэлгэн сонгосон билээ. Өөрөөр хэлбэл 38 хувийг сэлгэн шинэчилсэн байна. Түүнээс хойш МБНЭ-ийн  гишүүнээр элсэх хүний тоо улам бүр өсөн нэмэгдэж 900 гаруй гишүүнтэй болоод байна. Тиймээс бүх гишүүдийг хамарсан сонголтоос шинээр МБНЭ-ийн бага хуралдайг сонгох саналыг оруулж байна. Ингэхдээ:
-МБНЭ-ийн үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцдог, биеэр үлгэрлэж ажилладаг.
-Татвараа цаг хугацаанд төлдөг, санхүүгийн идэвхтэй дэмжлэг үзүүлдэг гэсэн шалгуур үзүүлэлтийг нэн тэргүүн болгож байна.
Харин МБНЭ-ийн нэгдсэн тахилгад шалтгаангүй оролцоогүй, бага хуралдайн хуралдаа суудаггүй, татвараа төлдөггүй гэсэн шалгуураар бага хуралдайн 33 гишүүнийг чөлөөлөх санал оруулж байна.
МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгч, Дээд цэц, Хяналтын цэц, бага хуралдайн гишүүнд 140 хүн байхаар тогтож, нэмж бага хуралдайд 49 гишүүн шинээр оруулахаар санал болгож байна.
Шашин өөрийн сүм хийд, лам, хуврагатай байдаг. Тэд тусгай сүм хийд байгуулж, тусгайлан суралцсан шашны зүтгэлтэн тэдгээрийг удирдаж байдаг. Тухайлбал, буддын шашны лам, хувилгаан заавал 12 жил бүтэн суралцаж байж хамба тэргүүн зэрэгт хүрэх цол авч байна. Тэгвэл Монгол бөө ямар вэ. Мөнх тэнгэрийн шүтдэг бөө хүн хэдий ч ард түмнийхээ дотор амьдарч тэдэнтэй хамт байх хувь заяатай. Тэдэнд тусгай сүм хийд хэрэггүй. Тэдэнд монгол гэр байхад хангалттай. Тэдэнд онгон байгаль байхад хангалттай. Тэд ард түмнийхээ дунд нь байж, тэдний амьдралаар амьдарч эгэл жирийн хүмүүсийн жишгээр ажилладаг. 
Бөө хүн ямарч мэргэжилтэй байж болно. Тэд бусдын адил мэргэжлээрээ амьдрахын зэрэгцээ “Тэнгэр улаач”-ын үүргээ биелүүлэх боломжтой. Үүгээрээ “Тэнгэрийн улаач” нар шашны лам, постер нараас эрч ялгарна. Бөө ямар нэг байдлаар бусдаас ялгарах шаардлага байхгүй. Учир нь тэдэнд “Мөнх тэнгэрийн” өгсөн хүчийг зөв зүйлд зарцуулах өндөр ёс суртахуунтай байх ёстой. Энэ бол дэлхийд хаана ч байхгүй өндөр хариуцлага юм.
МБНЭ-ийн бүтцийг бүх орон нутагт байгуулах нэгдсэн шийдвэр гаргасан билээ. Үүний дагуу ДЦЗ-ийн гишүүд орон нутгийг хариуцуулсан. Энэ чиглэлээр бүх ДЦЗ-ийн гишүүд юу хийж бүтээв гэж өөрсдөөсөө асуухыг, бас хариулахыг хүсч байна. Цөөн хэдэн хүн хийсэн ажлаа ярих, хэлэх үгүй сууж байна.
МБНЭ-ийн орон нутгийн байгууллагуудыг үйл ажиллагаа жигдэрч байна. МБНЭ-ийн аймгийн бөөгийн хүрээлэнгүүдээс сайн ажиллаж байгаад Хөвсгөл аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн П.Ганболд, Дорнод аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн Монгол бөөгийн их удган Г.Гэрэлтуяа, Өвөрхангай аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн удган Б.Дуламжав нарыг нэрлэж болохоор байна. Ийм хэмжээнд ажиллаж байгаа тэдэнд талархал илэрхийлэхийг хүсч байна.
Орон нутгийн чиглэлээр бөөгийн байгууллага байгуулахад идэвх зүтгэлтэй ажилласан Монгол бөөгийн Их дархан удган Д.Батчулуун, Д.Энхжаргал, Өмнөговь аймгийн бөөгийн байгууллагыг байгуулахад идэвхтэй ажиллаж байгаа удган Ж.Алтанчимэг нартаа баярласнаа илэрхийлэхийг хүсч байна.
Ажлын гараагаа боломжийн сайхан эхэлж байгаа Баян-Өлгий аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн Нансалмаа, Баянхонгор аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн удган Энхжаргал, Булган аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн удган Туул нарыг нэрлэж болохоор байна. Харин жил хариуцсан боловч төдийлөн үр дүн харагдахгүй байгаа байгууллагаар Дархан-Уул аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн, Монгол бөөгийн тэргүүн удган Х.Бадамжав, Орхон аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн Монгол бөөгийн тэргүүн удган Б.Нанжаа, Говь-Алтай аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн, удган О.Оюунсувд, Ховд аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн удган Ц.Лувсанлхамо нарыг нэрлэж болохоор байна. Бид Мөнх тэнгэрийн өмнө хүлээсэн хариуцлагаа өндөр ухамсарлаж ажиллах шаардлага байна.
Харин муу ажиллаж, огт хариуцлагагүй ажилласан аймагт Хэнтий, Сүхбаатар аймгийн Бөөгийн хүрээлэнгийн тэргүүн нарыг нэрлэж байна. Тэнд ажиллах өөр хүмүүсийг олж томилох шаардлага байна. Үүнд МБНЭ-ийн бага хуралдайн гишүүдийг анхаарлаа хандуулахыг хүсч байна. Одоогоор Дундговь, Сэлэнгэ, Төв аймагт бөөгийн хүрээлэн байгуулж чадаагүй байна.