Уншиж байна...
Монголчууд оюун санааны их далайдаа сонголт хийх салаа замын уулзварт ирээд байна. Тэр нь библь үү, бурханы шашин уу, Мөнх тэнгэрийн шүтлэг үү. Даяршил, дэлхий нийтийн өнөөгийн голдирол библь, бурханы шашины чигт явна. Гэвч өвөг дээдэс, өнө эртнээс зөвхөн Монголчууд бидэнд заяасан Мөнх тэнгэрийн шүтлэгээ дээдэлвэл Монгол хувь заяа, оюун ухаан дархлагдах мэт, тэгээд даяаршлын эрин зуунд Монголоо Монголоор нь авч үлдэнэ. Монгол ген мөнхлөгдөнө.  Энэ ухаарлыг мэдэртэл нилээд цаг хугацаа шаардлагатай. Тэгээд яах вэ. Монголчуудын хувьд гурван тоон дээр анхаарлаа төвлөрүүлж, ухаарч бодох цаг үед амьдарч байна.            
 Эхлээд 300 гэсэн тоон дээр ярилцъя.
Монголчууд дэлхийг эзэлсэн төр улсыг байгуулсанаар олон сайн зүйлийг ертөнцэд бий болгосон шигээ өөрсдийгөө мөхөөх олон шалтгаанаар “өвчилж” эхэлсэн билээ. Дэлхийд хуурай газраар тарсан монголчууд энх цагийн аясаар Мөнхтэнгэрийн шүтлэгээсээ татгалзаж, амьдарч байгаа орон бүхэндээ оршин буй шашинд уусч эхлэв. Монгол төрийг удирдаж зангидаж төвхнүүлж байсан хаад ч монгол нутгаас нийслэлээ харийн нутагт шилжүүлсэн байна. Нөгөө талаас энэхүү боломжийг ашиглан Монголчуудыг үндсэн шүтлэгээс нь холдуулж хүч, чадал, чадамжийг нь дарах, ноомой хүлцэнгүй байдалд шилжүүлэх номлол байр сууриа бэхжүүлэх болов.
Манжийн төрөөс явуулсан тусгайлсан бодлогоор монголчуудыг хооронд нь хагаралдуулж, хүчийг нь сулруулан, нэг хэсгийг нь ашиглан гол шүтлэг Мөнхтэнгэрийн шүтлэгээс татгалзуулах, бурханы шашин дэлгэрүүлэх ажлыг хийж чадсан билээ. Монголд харийн хэл дээр номлолоо уншдаг шашинг манжийн хааны зарлигаар Монголд хүчээр түгээв. Айл болгонд байсан шүтлэгүүдийг хураан авч, энэ үзлийг түгээгч, номлогч байсан бөө нарыг олон зуугаар нь шатаан “генацит” хийж устган, ноёд, ардуудыг эдийн засгийн маш хатуу торгууль ногдуулах замаар үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлж чадсан билээ. Мөнхтэнгэрийн шүтлэгийн олон сайхан мөн чанарыг өөрийн болгон шингээсэн шашин монгол оронд 300 орчим жил оршин тогтнож байна. Ингэхдээ Монголчуудын голлон шүтдэг уул, усны нэр болон Монголчуудын нэрийг харийн Түвд нэрээр өгөх болсон, энэ нь хэдэн үе өнгөрөхөд уугуул нэр нь мартагдаж, Монголчууд нийтээрээ бурханы шашин шүтэх болсноор Түвд нэр нь эгэл жирийн Монгол нэр мэт анзаарагдах болжээ.
Хорьдугаар зууны эхэнд Бурханы шашин хөгжлийн ноён оргилдоо хүрч Төр, шашиныг хослогч хаант улс байгуулагдаж, засгийн эрх мэдлийг авч чадсан юм. Хүн төрөлхтний нэгэн үеийн Засгийн эрх мэдлийг шашины зүтгэлтнүүд барьж байсан үе түүх болон үлдэж, цагийн хөгжлөөр энэ үүрэг улс төрчдөд шилжсэн билээ. Гэвч хүмүүсийн дунд шашин нөлөөгөө алдаагүй байна.  Монголд айлчилсан шарын шашины тэргүүн, зүтгэлтнүүд монголчуудад шашины сургаалаа эрчимтэй орчуулж сурталчлахыг айлдсан байдаг бөгөөд 300 жил гадны сургаалыг орчуулж түгээсэн, одоо ч орчуулж дуусаагүй байна. Харь хэл дээр номлолоо уншдаг Бурханы шашин нь Монголчуудын өөрсдийн биш зүйл гэдгийг нотлох нотолгоо болсоор байна.
Одоо Монголд таван мянга орчим лам, 350 орчим хийд ажиллаж байна. Хилийн чанадаас монголд 20 гаруй хувилгаадын нэрийг тодруулжээ. Жил тутам хэдэн зуун шашин лам хуврагыг гадаадад бэлтгэж байна. Төрийн хуулинд Монголын төрийн зонхилох шашин гэж тодорхойлогдсон Бурханы шашин нь түүхийн явцад хөгжил нь эрчимтэй өөрчлөгдөж байна. Монголчуудын ихэнх нь шүтдэг бурханы шашины байр суурь өөрчлөгдөж байна. Монголчуудын оюуны салбарт он удаан жил зонхилох байр суурийг эзэлж ирсэн Бурханы шашин хэрэг дээрээ Хятадаас дүрвэж гарсан Далай ламын Монголд өөрийн байр сууриа бэхжүүлэх, шашины нөлөөллийг түгээхэд онцгойлон анхаарсан бодлого болж хувираад байна.  Наяаад жил тасарсан Монголын бурханы шашины хувилгаадын хойд дүрүүдийг Монголоос тодруулах ажлыг хийлээ. Ингэхдээ хойд дүрүүдийг Далай лам алс холын Энэтхэг орноос шууд удирдан хийлээ. Энэ үйл ажиллагаа нь Монгол Улсын хуулийн тодорхой заалтыг зөрчсөн үйлдэл болж байна.
Бурханы сургалтын сургуулиуд, томоохон цогцолбор, бүх сумдад бурханы сүм, дугана барих ажлуудыг санхүүжүүлэн хэрэгжүүлж байна. 2014 онд бурханы шашинд Улсын төсөвөөс 5,8 тэрбум төгрөг олгохоор тусгажээ. Гэвч хэрэг дээрээ Монгол дахь Бурханы шашины хийдийн хамбууд нь өөрсдийн дураар үйл ажиллагаа нь явагддаг, Чойжамц нэгтгэн зангидаж байгаа мэт боловч  дотооддоо маш их зөрчилдөөнтэй. Энэ зөрчилдөөнийг арга заль, хүчээр дарж явж байна. Энэхүү зөрчилдөөн нь өөрсдийн хөрөнгөөр эдийн засгийн суурь баазтай болсон хэдэн хамба нарын хэмжээнээс хальж, одоо Далай ламын тодруулсан, Энэтхэгт боловсорч гэгээрсэн, гадны санхүүд шууд дулдуйдсан олон гэгээнтэнүүд бий болов. Нөгөө талдаа Далай ламын дэмжлэгийг хүлээх гэвэл түүний найдвартай, итгэлтэй дагалдагч байх шаардлагыг хангах хэрэгтэй болно.
Монголд Богд Жавзандамба хутагт хэрэг эрхлэх газар байгуулагдаж, Монголд 10 дугаар Богд Жавзандамба хутагтыг тодруулж байна. Энэ ажиллагаа түвдүүдийн удирдлага дор Монгол талаас ганцхан Чойжамц хамбын оролцоотой хийгдэж байгаа. Тэрхүү тодрох 10-р богд, бяцхан “амьтан”-ы ард Чойжамц хамбын амьдрах орон зай оршиж байна. Түүний ард санхүүгийн хүчтэй дэмжлэг, зохион байгуулалт, сүлжээ, суртал нэвтрүүлэгчдийг бэлтгэх сургалтын системтэй, сурталчилгааны өргөн хамжээний техник хэрэгсэлтэй, өөрийн гэсэн радио, телевизтэй, хүчирхэг багууд ажиллаж байгаа юм.
Одоо цаг буюу 25 гэсэн тоон дээр ярилцъя.
Иссусын шашин бол Их Чингис хааны үед ч хэсэг монголчуудын шүтэж байсан шашин билээ. Энэ тухай Монголын нууц товчоонд олонтой дурьдсан байдаг. Тэр үед өнөөдрийх шиг нийтийг хамарч байсангүй. Тиймээс ардчилсан өөрчлөлтийн дараах үеийн 25 жилийн түүхийн тухай ярих болж байна. Өнөөдөр монголчуудын дунд Иссусыг шүтэх байдал нэмэгдсэн байна. Төвлөрсөн хүн амтай ихэнх газруудад Иссус нь засаг захиргааны багуудад хүртэл цуглааны сүм байгуулаад байна. Ийнхүү харь хэлнээс орчуулсан номлол бүхий үзэл санаа бүхий оюуны довтолгоон монгол оронд хүчтэй түгэн дэлгэрч байна. Энэ шашин бол дэлхийг хамарсан сүлжээтэй, сая саяар тоологдох сүсэгтэнтэй, зохион байгуулалтын хувьд асар их хөрөнгийн чадавхитай, цэгцтэй, боловсруулсан сургаальтай номлол юм.
Хорин хэдэн жилийн хугацаанд тэд Монголын засаг захиргааны хамгийн бага нэгж болох сум болгонд өөрсдийн цуглааныг сүмийг байгуулж, номлол түгээх орон тооны ажилтантай болж, захиргааны нэгж баг, хороодод идэвхтэй ажиллан эгэл жирийн иргэдийн нэг хэсгийн итгэлийг олж чадсан байна. Монголд одоогийн байдлаар Иссусын сүм, хийд, цуглааны байрын тоо нь олон зуун жил оршиж ирсэн Бурханы сүм хийдийн тооноос давсан бөгөөд нийслэл Улаанбаатар хотод сүм хийдийн тоо хоёр илүү дахин олон болсон байна. Эдгээр байгууллагуудын үйл ажиллагаа хүний нүдэнд харагдахгүй, оюун санааны салбарт томоохон өөрчлөлт хийхэд маш чухал үүрэг гүйцэтгэж байна. Энэхүү оюун санааны салбар дахь ажилагаа нь өөрийн гэсэн радио, телевизын сувгуудтай болж, улам бүр хөгжлийн эрч хүчийг авч байна. Жил бүр АНУ-ын Элчин сайдын яамнаас Монгол дахь шашины үйл ажиллагаанд үнэлэлт өгсөн баримтыг боловсруулан гаргадаг, АНУ-ын конгресст тусгайлан илтгэл оруулж байдаг тогтолцоотой юм. 90-ээд онд гарсан өөрчлөлтийн үр дүнд Монгол Улсад гадаадын 30 гаруй шашины урсгал орж ирж Монголчуудын оюун санаанд өөрийн байр сууриа бэхжүүлэхээр ажиллаж байна.           
Одоо онцлон ярих 2223 гэсн тоон дээр тогтоё.
Бөө мөргөлийг төрийн хэмжээнд тахин шүтэж, авч үлдсэн хоёр үндэстэн байсан нь Монгол, Манж нар байв. Манж үндэстэн бүрмөсөн мөхөж, хэн нэгэнд сургамж болон их үндэстэнд уусан түүхийн тавцнаас арчигджээ. Харин хоёр их гүрний завсар орших,  Дэлхийн хуурай газрыг бүхэлд эзэлсэн их гүрнийг байгуулж явсан Монголчуудад Манжийн хувь заяа хүлээж байж мэдэх юм.  
Манж Монголчуудыг эзлэхдээ, Монгол үндэсний омогшил, бахархалыг устгахдаа чухамхүү бөөг төрийн хэмжээнд ашиглаж ирсэн туршлагандаа тулгуурласан улс төрийн бодлого явуулсан байна. Тэгээд ч түүхийн явцад амжилтанд хүрч чаджээ. Монголчууд Хүннү, Сүннү гүрний үед бөө шүтлэг нь дээд түвшиндээ хөгжиж ирсэн бөгөөд энэ үеээс төрийн шүтлэг, номлол болон дэлгэрчээ. Номлолын гол үзэл санаа нь Мөнх тэнгэрийн үзэл бөгөөд байгалийн хүчин зүйл, түүнтэй харьцах арга бэлгээр ялгаран тодорч байлаа. Мөнх тэнгэртээ тахин шүтэх ёслолын хоёр ч төрийн хууль гарч, даган мөрдөж байжээ. Энэхүү номлолыг хөгжүүлж туйлд нь хүргэхэд Чингис хаан чухал үүрэг гүйцэтгэсэн байна.
Монголчууд бүхний дээр Мөнх тэнгэр байдаг, тэр бол хамгийн шүтэн бишрэх дээд үзэл, түүний дараа шашингууд эрэмблэгддэг байжээ. Тиймээс бүх шашин ижил түвшинд тавьж, тэгш хандаж, улс төрийн бодлогодоо ашигладаг байлаа. Яагаад гэвэл дэлхийг эзлэх явцад янз бүрийн байгалийн нөхцөл, янз бүрийн үзэл номлол бүхий улс гүрнүүдийг захиргаандаа байлгахдаа шашины гүйцэтгэх хүчин зүйлийг зөв мэдэрч, ашиглаж байсантай холбоотой. Монгол Улсын төв нийслэлдээ шашины бүх сүм, хийдтэй байжээ. Монголчууд эртнээс Мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө шүтлэгийг төрийн хэмжээнд ашиглахдаа эхлээд байгаль хүн хоорондоо харьцахуйн олон далд чанарыг мэддэг байжээ. Томоохон байлдааны ажиллагааны эхэнд цэрэг, иргэдийн сэтгэл санааг засах, байгалийн хүндрэлтэй цаг уурыг бий болгоход бөө нарыг ашиглаж байсан нь түүхийн зохиолуудад тэмдэглэгдэн үлджээ.
Хэдий Мөнх тэнгэрийн үзэл санаа, бөө шүтлэг нь хүний үүсэл гаралтай зэрэгцэн тодорхойлогддог, олон улс гүрэн, нүүдэлчдийн дотроос хүч чадал, эрэмгий байдал, дайчин чанараар чухамхүү Монголчууд товойн тодорч Монголд төрт улс байгуулж, төрийн гол шүтээнээ Мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө шүтлэг болгон дэвшүүлжээ. Энэхүү түүхэн хугацааг тодотгон үзвэл 2223 жил болж байна. Өөрөөр хэлбэл Монголын төр бөөг төрийн хэмжээнд шүтэж эхэлсэний 2223 жилийг 2015 онд тэмдэглэх болно.
Монгол бол байгалийн асар их баялагтай орон, бас бие даасан оюун санааны дархлаатай ард түмэн. Даяаршлын эрин үед Монголыг бусдад оюун санааны хувьд, генийн хувьд уусгачихгүй авч явах тэр их номлол, сургааль Мөнх тэнгэрийн үзэлд оршиж байна. Монголчууд гадны хэн нэгний зохиосон номлол, бүтээсэн шавар баримал, зурсан зургын өмнө залбирагчид бишээ. Монгол бөө бол олон мянган жил монгол уламжлал, оюун санааг өнөөг хүртэл тээж ирсэн биет бус соёлын өвийг тээгч билээ. Монголчуудын оюун санаанд одоо болон ирээдүйд идэвхтэй үүрэг гүйцэтгэх Монголын бөөгийн үйл ажиллагаанд одоогоор туслаж байгаа байгууллага, хүмүүс байхгүй байгаа боловч цаг үеийн хүнд хэцүүг туулан Монгол бөө хөгжсөөр байна.
Бид өнөөдөр цаг хугацааны хүнд шалгуурыг туулж, эвлэлдэн нэгдэж, чин сэтгэлийн угаас монгол бөөгийнхөө нэгдсэн байгуулагт өгдөг нэг гишүүний жилийн тавин мянган төгрөгөөр санхүүжиж, өөрсдийн амьдрах ёстой орон сууцны хоёр өрөөнд төв байгууллага нь их ажлыг бүтээж явна. Түүнээс гадна өөрийн байртай 10 орчим бөөгийн байгууллага байна. Төв, холбоо, нийгэмлэг, академи гэсэн нэг буюу 4-8 хэсэг бүлэг бөө нарыг төлөөлсөн Бөөгийн 70 гаруй байгууллага байна.Тэр нь голдуу түмэн олонд бөөгийн зан үйлээр үйлчлэх зориулалттай ажиллаж байна.
Бөөгийн бодлого боловсруулж, нэгтгэн зангидаж байгаа МБНЭ-ээс өөр байгууллага алга байна. Өнөөдрийн дур зураг ийм байна. 1990 онд хүн амын нэг хувь хүрэхтэй үгүй байсан Мөнх тэнгэрээ шүтэгчдийн тоо өнөөдөр 12 хувь гэж тодорхойлогдож байна. Бид олон зүйлд хүч тэнцвэргүй байдалд ажиллаж байна. Гэвч яагаад хүчирхэг байж чадаж байна вэ. Мөнх тэнгэрийн үзлийг түгээгч бөө нарт тусгайлан сүм, хийд шаардлагагүй. Өөрсдийн амьдардаг гэр, байгаль дэлхийд онгодтойгоо учирдаг. Чадалтай нэг нь тусгайлан онгодын өргөө гэртэй байна. Бөөгийн Онгод Монгол гэр буюу дугуй хэлбэртэй өргөөнд байрлах дуртай байдаг.
Бөө шиг ийм агуу их шүтлэгийг хүн төрөлхтөн дэлхийд бүтээж чадаагүй. Агуу их Эйнштейн хүн төрөлхтөний ирээдүйн шүтлэг сансарт байх болно гэж хэлсэн. Үнэхээрийн сансар буюу мөнх тэнгэр хүн төрөлхтөнд өгсөн дээдийн агуу их бэлэг мөн. Энэ бэлгийг бид зүгээр харж сууж, өөрийнхөө хувийн амьдрах хэрэгсэл болгож болохгүй. Бид ард түмнийхээ тусын тулд энэ хүчирхэг зэвсгийг ашиглах хэрэгтэй. Өнөөдөр эх орныхоо сайн сайханы төлөө энэ зэвсгийг ашиглах цаг нь ирсэн гэж би хувьдаа бодож байна.
Агуу их хааныхаа их сүлдэнд, хатан эх ээжийн элгэн дээр төрсөн Монголын ард түмэн ийм их агуу их шүтлэгтэй байхаас өөр аргагүй билээ. Бид түүхийнхээ туршид агуу их соёлыг  бүтээсэн. Бидний бүтээсэн соёлыг бүгдийг өөрсдөө ч танихгүй болтол өөрчлөхийг харийнхан зорьсон. Бидний соёлтой хамт, бидний сүсэг бишрэл агуу сайхан юмыг бүгдийг нь тэд булшилахыг хүссэн. Бид сэргээнэ, дахин амилуулна. Энэ амийг бид хүч болгож, агуу их зорилгын төлөө ашиглах хэрэгтэй. Ийм түүхэн цаг ирсэн гэж би бодож байна. Бид үндэсний агуу их үзлийг өнөөдөр хөөрөгдөн гаргаж ирэх хэрэгтэй. Буддизм, Коммунизмын дарж булшилсан тэр үндэсний үзлийг бид дахин сэргээх хэрэгтэй. Бид үр хүүхдийнхээ төлөө үүнийг хийх ёстой гэдгийг би туйлын их хүсч бодож байна.
Мөнх тэнгэрийн үзэл санаанаагаар олон жил амиа тээгсэд өнөөдөр бүхнийг гаднаас шүүмлээд л явж байна. Тэд ичих хэрэгтэй. Ярих бус хийх, ажиллах цаг үе ирсэн. Хамтдаа Мөнх тэнгэрийнхээ төлөө зүтгэцгээе. Мөнх хөх тэнгэр, эзэн Чингис хааны ариун сүнс биднийг ивээх болтугай.              
МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан           
 Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын Ажлын            
албаны дарга асан, Зэвсэгт хүчний хурандаа  
 

Бусад мэдээ

Feb 20, 2024 130

УРИАЛГА

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/