Уншиж байна...

МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан 2013 оны шинэ жилийн арга хэмжээнд хэлсэн үг
Эрхэм хүндэт Мөнх тэнгэрээ шүтэгч олон, Түүний төлөө өөрийн амьдралаа зориулж ирсэн “Тэнгэрийн улаач” нараа, эрхэм хүндэт түшээ, шүтэгч нараа.
Мөнх хөх тэнгэрээ эзэгнэхэн төрвөө би хэмээн ...Монголын нэртэй яруу найрагч хэлсэн байдаг. Энэ бол та нарыг, тэнгэр шүтлэгтэн нарыг магтан дуулсан сайхан мөр билээ.


Цагаан морин жил 1990 оноос Монголын мартагдсан олон төрөл зүйлийн нэг, монголын соёлын үнэт өвийн нэг бөөг сэргээн хөгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн.
Монголчууд бид дэлхийн хаана ч байхгүй бахархал болсон Мөнх тэнгэрээ шүтдэг ард түмэн. Мөнх тэнгэрийг шүтэж байхдаа хүчирхэг байсан, дэлхийн хуурай газрыг эзлэн их гүрнийг байгуулж чадсан, шинжлэх ухаан, төрийн удирдлага, эдийн засаг, мөнгө санхүү, харилцан холбоо гээд олон салбарт олон гайхамшигийг бүтээсэн.
Энэ бүхэн дэлхийн хэмжээнд монголчууд сэтгэж, удирдаж, зохион байгуулж чадаж байсны гэрч, түүнийг ч дэлхий дахинд хүлээн зөвшөөрдөг. Өнөөдөр монголчууд өөрсдөө тэр гайхамшигийг дахин бүтээж чадна. Даяаршлын эрин зуунд Монголыг монголоор нь авч үлдэх суу ухааныг өвгөд дээдэс минь үлдээсэн байна. Энэ бол Мөнх тэнгэрээ шүтэж дээдлэх явдал юм. Ингэж чадвал бид Монгол үндэстэнээ авч үлдэж чадна. Монголоороо бахархах аугаа сэтгэлийн хатыг олж чадна, бид аугаа хийж бүтээж ирсэн омогшлоороо амьсгална. Аугаа их хүчийг олох огшилыг мэдэрч чадна.
Харийн бодлого чухам л мөнх тэнгэрийн шүтлэгээс нь монголчуудыг салгаж, хүч чадлыг нь доройтуулж ирсэн түүхтэй. Энэ түүх монголын 300 орчим жилийг хамарчээ. Өнөөгийн бид бусдын зорилготой бүтээсэн олон зуун жилийн түүхийг уншиж сууна. Энэ түүх нь монголчуудыг эвлэлдэн нэгдэж, эргээд хүчирхэг болохоос айж эмээсэн зүйлээр баялаг гэж хэлж болно. 300 жил гадны сургаалыг орчуулж түгээсэн бөгөөд одоо ч орчуулж дуусаагүй бололтой. Ийнхүү харь хэлнээс орчуулсан үзэл санаа бүхий оюуны довтолгоон монгол оронд түгээн дэлгэрч байна. Эдгээр шашин бол дэлхий даяар эзэгнэж хэдэн зуун саяар тоологдох сүсэгтэнтэй, зохион байгуулалтын хувьд дэлхийг хамарсан сүлжээтэй, асар их хөрөнгийн чадавхитай, цэгцтэй, боловсруулсан сургаальтай, хаана яаж ажиллахаа мэддэг, өөрийн гэсэн сурталчилгааны арга хэлбэр бүхий сүлжээтэй, орчин үетэйгээ нийгэмчлэгдэн даяарчлагдсан шашинууд юм.
Монгол бөө шүтлэг түүхийн нэн хатуу замналыг туулж уламжлагдан өнөөг хүрч иржээ. 1990 онд Социализм задран нурж, чөлөөт зах зээлийн нийгэм байгуулах эхлэл тавигдав. Харийн шашны дангаараа ноёрхол, шашингүй үзлийн 70 жилийн туршилт дуусч, чөлөөт ардчилсан нийгэмтэй золгов. Түүнтэй зэрэгцээд дэлхийн 30 гаруй шашны урсгал Монгол Улсад түгэн дэлгэрч монголчуудын оюуны салбарт хүч түрэн орж ирлээ.
Мөнх Тэнгэр бол зөвхөн Монголчуудад заясан аугаа их сургааль, шүтлэг, Түүнийг түгээгчид нь Тэнгэрийн улаач та бүхэн, түүний түшээ нар, шүтлэгтэн олон билээ. Бид түүхийн өмнө хүлээж байгаа үүргээ ойлгож байна. Бид Монгол орноо Монголоор нь авч явах түүхэн хариуцлагыг гүнзгий ухамсарлаж байна. Тиймээс бид улам бүр нэгдэн нягтарч хамтарч ажиллах шаардлагатай юм.
Тэнгэрийн улаач нар маань хэдэн мянгаар тоологдох уул, ус түүний лус, савдагийг тахих уламжлалт зан үйлийг хийжээ. Ямар их хүч хөдөлмөр гаргаж, ямар их сэтгэлийн хүч тэнхээг хүмүүст өгөө вэ. Байгаль эх дэлхий өлгий нутгаа хамгаалах тэмцэлд та бүхний оруулж байгаа хувь нэмэр асар их бөгөөд түүний ач холбогдол нь Аугаа их юм. Бидний хийж байгаа бөөгөө хөгжүүлэх ажил нь эх нутгаа хамгаалах тэмцлийн нэг хэсэг, энэ олон тахилга тайлга нийлэн нэгдэж улмаар Мөнх тэнгэрийн хүчийг олж онгон байгаль, эх нутгаа хамгаалах аугаа их хүч болон илэрнэ. Бид хийж байгаа ажлаа ингэж ойлгож ажиллах ёстой.
”Тэнгэрийн улаачид” бол Мөнх тэнгэрийн үзлийг түгээгчид мөн. Энэ үзлийг дэлгэрүүлсэнээрээ монголыг монголоор нь авч үлдэх их тэмцлий\г манайд “Тэнгэр улаач” нар тэргүүлж явна. Тэд монголынхоо төлөө сэтгэл зүрх нь ямагт цохилж, Монгол иргэдийнхээ төлөө цаг ямагт үйлийг хийж явдаг “Тэнгэрлэг үйлстэн” юм. Хийж байгаа үйл бүрээрээ Мөнх тэнгэр, онгодынхоо өмнө амь насаараа тангараг тавин ажилладаг үйлстэн.
Харийнхан бидний нутгийг хамгаалахгүй, харийн сэтгэлтэн бидний нутгийг хайрлахгүй, тиймээс Монголоо Монголоор нь авч явах хариуцлагатай үүргийг Тэнгэрийн улаач нар, бид хийхгүй бол хэн хийх юм бэ,
Монгол Бөө бол дэлхийд гайхагдах гайхамшигт соёл, өв уламжлал билээ. Дэлхийн бүх улсад бөө байдаг боловч Мөнх тэнгэрийн хүчийг олж, Төрийн түвшинд хүндлэгдэж, Дэлхийн хуурай газрыг бараг бүхэлд нь эзэгнэсэн Төр улсыг байгуулж, шүтлэгдэж ирсэн Бөөгийн түүх өөр хаана ч байхгүй, өөр хаанаас олохгүй. Энэ бол Монгол бахархал, Монгол Бөөгийн гайхамшиг билээ. Монгол бөөгөө уламжлалаа баримтлан, нууцаа хадгалан хөгжүүлэх түүхэн үүрэг өнөөгийн Тэнгэрийн Улаач нарт тулгарч байгаа.
Монгол Бөөгийн Нэгдсэн байгууллага байгуулах нь зөвхөн цөөн хэдэн хүний ажил биш ээ. Энэ бол Мөнх тэнгэрийг шүтэн бишрэгчдийн бүгдийнх нь өмнө хүлээсэн үүрэг.
Бид ганц нэгээрээ, жалга довоороо, нутаг усаараа явж ирсэн өнгөрсөн олон зуун жилийн түүхээс сургамж авч, нэгдэн нийлж, хамтарч ажиллах, улмаар аугаа их хүчийг олох тэр л ирээдүй бидний өмнө байна. Бид үүнийг хийж чадна. Хувь хүмүүсийн дусал дусал хувь нэмэр нийлж байж бидний их зорилго бүтнэ. Тэгэхлээр бага гэлгүй хүн болгоны зүтгэлээр бидний ажил урагшилах болно.
Байгаль эх дэлхий, онгон дагшин эх нутгаа хамгаалах тэмцэл бидний үндсэн үүрэг мөн. Өвөг дээдсийн ариун сургааль, номлолыг үргэлжлүүлэн авч явах хүндтэй үүрэг Та бидний өмнө байна.
Монгол Бөөгийнхөө төлөө хамтран ажиллах цаг иржээ. Одоо би гэдэг үгнээс татгалзаж бид гэж ярьж суръя, бид гэж хамтарч ажиллаж суръя.
Бид нэг жилийн дотор дараах зүйлийг бүтээлээ.
Нэг. МБНЭ-ийн дэд ерөнхийлөгч, Монгл бөөгийн дархан удган, Д.Энхжаргал Монгол бөөгийн тэргүүн зайран Д.Дарьчулуун, МБНЭ-ийн дэргэдэх сургалт, сурталчилгааны хүрээлэнгийн захриал Төгсжаргал нарын бүрэлдэхүүн нь БНСУ-д явагдсан ЮНЕСКО-той хамтарсан олон улсын бөөгийн фествальд оролцоод ирлээ.
Хоёр. МБНЭ-ийн нэгдсэн тахилгуудыг зохион байгуулах, хөдөө орон нутагт бөөгийн байгуулагуудыг байгуулахад голлон ажиллаж ирлээ. Энэ жилийн хувьд гурван удаа хийсэн бөгөөд эхний тахилгаа Монгол Улсын толгой уул Баян-Өлгий аймагт байдаг, Жаргалт хан хайрханы их тахилга хийж, Монголчуудын сэргэн мандалтын эхлэлийг тунхагласан, өвөг дээдсээс улбаалан өнөөг хүртэл цусаа үл хайрлан, хөлсөө газар шороондоо шингээн тэмцэж ирсэн баатарлаг, хөдөлмөрч ард түмэн, Монгол төр, эзэн Чингис хааны ариун сүнсийг баярлуулж, зуун зуунаар тасарсан бөөгийн нэгдсэн их залбирал, Их хэнгэрэгийн аянга мэт дууг Мөнх хөх тэнгэртээ хүргэх сэтгэл баясгаж, итгэлийг огшоосон, монгол бахархалыг бадраасан “Тэнгэрийн улаач” нарын Их үйлс байлаа.
Хоёр дахь их тахилга бол Монгол орны гол төв газар, Монгол туурагтны алтан өлгий нутаг болох гурван голын билчэр, Ихэс дээдэс минь Монгол овогуудаа нэгтгэн улмаар дэлхийг эзэлсэн Их гүрнийг байгуулсан түүхийн эхлэл, Алтан нутгийн минь Зүрх уул, Бурхан халдуны Их тахилга бүхий Монгол туурагтаны Их тахилга байлаа.
Энэ намар хийгдсэн гурав дахь тахилга бол Монголын тулгуур хөл уул, Хөх уулын Их тахилга юм. Өнө эртнээс монголчуудын нэгдлийг тунхагласан их тулаанууд, өвөг дээдсүүдийн уухиан дуу, морьдын төвөргөөнийг хөрсөн дээрээ тамгалж ирсэн Монголын зүүн хязгаар нутагт болох Их тахилга бол зон олны минь олон зуун хүлээж ирсэн их хүлээлтийн хариулт болсон. МБНЭ-ийн бага хуралдайгаар хэлэлцэж, зохион байгуулсан Нэгдсэн тахилга бол Монгол бөө нар нэгдэж чаддагийг харуулж, эвийн их хүчийг эх орныхоо оюуны дархлааг хамгаалах, онгон сайхан байгалиа хамгаалах, монголчуудын эв нэгдлийн мөн чанарыг илэрхийлэх тийм агуулгыг багтааж байна.
Гурав. МБНЭ-ийн бага хуралдайгаас Монгол бөөгийн ёс зүйн баталсан бөгөөд нийтээрээ дагаж мөрдөж байна.
Дөрөв. МБНЭ-ийн бөө нарын цол олгох, шагнал өгөх журмыг бий болгов. Ингэснээр бөө хүн Мөнхтэнгэрийн төлөө зүтгэснээрээ хүнийхээ хувьд итгэл үнэмшлийнхээ хувьд цолоор шагнагдаж, хийсэн ажил үйлийнхээ төлөө хариуцлага хүлээдэг болсон.
Тав. Гадаад харилцаа амжилттай өргөжиж байна. МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгчийн хувьд Дэлхийн бөөгийн сантай хамтарч ажиллав.
ОХУ, БНХАУ, БНАСАУ-ын Элчин сайдын яамны соёлын атташе нартай уулзаж, хамтын ажиллагааны талаар саналаа танилцуулж хамтран ажиллах эхлэлийг тавьлаа.
ОХУ-ын Буриадын Бөөгийн “Тэнгэр” байгууллагын тэргүүн, Халимагын тэнгэр үзэлтэн, Өвөр монгол, Японы эрдэмтэн, АНУ-ын бөө нартай уулзаж бөө судлалын талаар санал бодлоо солилцлоо.
Зургаа. Монгол бөөгийн тухай 2 баримтад кино хийгдэв. Манай уран бүтээлчдийн гаргасан бөөгийн тухай уран бүтээлийн замаар цаашид олон арван залуу бүтээлчид замнах болно.Ийм уран бүтээлийг анхлан бүтээснээрээ тэд монголын бөөг нийтэд сурталчлах атар газрын хөрсөнд анжисаа хатгах зам гаргасан анхдагч нар яах аргагүй мөн байлаа.
МБНЭ-ээс Хөвсгөл аймгийн театрт иргэдтэй хийсэн уулзалт, Дорнод аймгийн Дашбалбар суманд тоглосон урлагийн тоглолт нь бөөгийн тухай урлагийн уран бүтээлд оролцсон хүмүүсийн сэтгэлд шингэж сайхан уулзалт, тоглолт болсон билээ.
МБНЭ-ийн веб сайтад ажиллаж байна.
МБНЭ-ийн Бага хуралдайн 6 дугаар хуралдаагаар 2014 онд дараах зорилтыг дэвшүүлсэн билээ.
Тахилга тахих зорилт.
-6 дугаар сарын 22-ны их тахилгыг жил бүр хүй долоон хутагт хийж, нэгдсэн залбирал хийж байх.
-Шинийн таванд МБНЭ-д золголт хийж байхаар тогтсон.
-Өмнөговь аймгийн Хан богд суманд өмнө зүг их тахилга хийнэ.
-Монгол орны хоймор Хөвсгөл нуурт их тахилга хийгдэнэ.
Тэнгэрийн улаач нар аа.
Дэлхийд хаана ч байхгүй Тийм алдар суу, түүхийг монголчууд бид бүтээсэн билээ. Хуурай газрыг бараг бүхэлд нь тэтгэсэн их эзэнт гүрнийг ганцхан монгол үндэстэн дэлхийн түүхэнд бүтээсэн байна.
Энэ их үйлсийг бүтээхэд их төрийнхөө даалгаврыг нэр төртэй биелүүлж халуун амь бүлээн цусаа урсган амь насаа зориулсан тэр их баатарлаг өвгөдөөрөө бид бахархах ёстой. Бас мартах ёсгүй. Тэднийхээ аугаа үйлсийг жил бүр хүндэтгэж, Мөнх тэнгэртээ дуурсгах учиртай. Ийм үйлсийг мөнх тэнгэрийн улаач та нараас өөр хэн ч хийж чадахгүй.
-Их хааныхаа зарлигаар Япон улсад тулган шаардлага бичгийг хүргэж өгөөд амиа өгөхдөө толгой бөхийлгөөгүй дайснаа гайхшируулан цэл залуухан 32-34 настай элч Туушин, Сэцэн нараа хэн дурсах вэ?
-Солонгосын арал дээр бүслэгдэж хүч тэнцвэргүй тулаанд дайсандаа бууж өгөлгүй, атга будаа, балга уснаас илүү эх орныхоо даалгаврыг биелүүлж амиа эрсдэгч 100 цэргийн дурсгалыг хэн дурсах вэ?
-Европын эзэнт гүрнүүдийг цэргийн урлагын гайхамшиг, шинжлэх ухааны их ололтыг ашиглан Урал, Москва, Киевийг эзлэх явцдаа харь нутагт мөнх нойрссон эх нутагтаа эргэж ирээгүй олон мянган баатруудын алдрыг өнөөдөр хэн дурсах вэ?
-Франц, Ромын их гүрний хаадын өвдөг чичрүүлж, толгойн өвчин болж, өвдөг сөхрүүлж бөхөлзүүлж явсан их төрийн элч нараа өнөөдөр хэн дурсах вэ?
-Монгол төр их хаадын даалгавраар тухайн улсад түүхэн үүрэг гүйцэтгэсэн БНАСАУ-ыгн нутаг байгаа Корё улсын хааны Монгол хатны, Узбекстан улсын самарканд, Энэтхэг улсын нутагт байдаг монголын үзэсгэлэн гуа, ухаалаг хатан, бүсгүйчүүдийн аугаа их гавъяаг хэн дуурсан бахархах вэ?
-Эх нутгийнхаа зүг өнөөдөр ч гэрийнхээ хаалгыг харуулан барьж, олон зуун жил эх нутгаа санагалзан цацлаа өргөж ирсэн Хөхнуурын монголчуудын эх нутгаа гэх халуун сэтгэлийг хэн дурсах вэ?
-Хүннү, Сүннүгийн үеэс мөнхлөн шүтэж ирсэн ноён уулаа харийнханд ухуулаад хэн зүгээр харж суух юм бэ?
-Их Хаадынхаа онгод тайлгыг ухаж төнхөж байгаа хүмүүсийг хэн зүгээр харж суух юм бэ?
-Өвгөд дээдсээс өвлүүлж үлдээсэн онгон байгалиа хэн харсаар байж бусдад сүйтгүүлэх вэ?
-Манжийн төрийн харгис бодлогоор хэдэн зуугаараа амьдаараа шатаагдсан, мухар сүсэг дэлгэрүүллээ гэж хэлмэгдэж, буудагдсан, бүхий л амьдралаа шоронд өнгөрөөсөн “Тэнгэрийн улаач” нараа хэн дуурсах вэ? Мөнхтэнгэр, монгол оюун ухаандаа үнэнч явсан тэнгэрийн улаач нарынхаа түүхэн үүргийг хэн эргэн сануулах вэ.
-Мөнх тэнгэрийн дуудлагаар эх нутгаа зорин ирж бидэнтэй үзэл санаагаа нэгдэж хамтран ажиллах хүсэлтэй байгаа өвөрмонголчууд, оросын буриад, ижил мөрний эрэг дэх ойрд, халимагууд, алтайн тувачуудтай хэн хамтран ажиллах вэ.
-Монгол төрийнхөө даалгаврыг биелүүлж, алтан амиа өргөсөн баатруудынхаа эх нутгаа санагалзах сүнсний хүслийг хэн биелүүлэх вэ?
-Монгол үндэсний баатар, алдартангуудаа дуурсах ард түмэн чинь байна. Төр улс нь байна, хойч ирээдүй чинь байна. Бид дэлхийд, бас хойч үедээ бахархах юмтай үндэстэн шүү.
Тиймээс Монгол төрийнхөө төлөө амь насаа өргөсөн өмнө зүгийн наран мандахаас өрнө зүгийн наран шингэх эх газарт монгол баатруудынхаа цусаа дусааж, хөлсөө шингээж, сүнсээ мөнхөлсөн газрыг шүншиглэсэн шороог эх нутагтаа хүндэтгэж авчирч, дэлхийд хаа ч байхгүй монгол суу ухаантнууд баатруудынхаа алдрыг мөнх тэнгэрийн дор газарт лус, савдаг галтай нь хамт, од тэнгэрт бөө ухаан, онгодтой нь цуг мөнхлөн гагнаж монгол үндэстэн баатруудыгаа эргэн дурсая.

Энэ бол хэнтэй ч хуваалцахгүй Мөнх “Тэнгэрийн улаач” нар та бүхний мөнх тэнгэрийн өмнө хүлээсэн үүрэг. Энэ бүхнийг та бүхэн хийхгүй, өөр хэн ч хийж чадахгүй билээ. Жил бүр түүндээ зөвхөн дэлхийд хаа ч байхгүй бөөгийн зан заншлаар хүндэтгэл үзүүлж онгод, өвгөд дээдэс, монгол орныхоо одоо болон ирээдүйнхээ төлөө шүтэж мөргөж залбирцгаая.
Энэ үйлээ 2014 оноос эхлэе, үүнийг Мөнхтэнгэрийн улаач нар Та бүхэн манлайлан хийх ёстой. Бидний энэ санаачилгыг монголын мөнх тэнгэрээ шүтдэг мянга мянган эх орончид, сүсэгтэн олон дэмжинэ гэдэгт огт эргэлзэхгүй байна.
Монгол үндэсний үзэл, Монгол бахархал, Монгол огшил нь Эв нэгдэл, эрч хүч, ялалт амжилтын тэнгэр.

Та биднийг Мөнх хөх тэнгэр, эзэн Чингисийн ариун сүнс үргэлж ивээх болтугай.

Бусад мэдээ

Feb 20, 2024 130

УРИАЛГА

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/