Уншиж байна...

Нэг. Өвөрхангай аймагт
1. Арвай хээрийн талд
Монголын уудам нутаг арвин баялаг юм. Дэлхий даяар өвчин тархсан энэ үед монгол оронд улсын наадмаа хийсэн өвөрмөц жил түүхэнд үлдэнэ. Биднийг Улаанбаатар хотоос гарах үед авто машины хотруу урсах цуваа угтсан билээ.
Бид нэгэн хамт олон болсон тод жишээ бол аймаг аймагт биднийг таньдаг хүмүүсийн тоо нэмэгдэж хаана ч явсан угтах хүнтэй болжээ. Бидний замд ойрын өдрүүдэд орсон аадар борооны ул мөр болсон үерийн усны тунарсан ор мөр харагдана.


Өвөрхангайн төв Арвайхээр хотод ирэхэд аймгийн бөөгийн хүрээлэнгийн удирдагч, Монгол бөөгийн Тэргүүн дээд удган Дуламжав угтсан билээ. Бидний аялалын эхний өдөр Аравгар хээрийн талд хоноглож эхэлж байна.
Социалист бүтээн байгуулалтын үед Зөвлөлтийн цэргийн томоохон анги байсан энэхүү содон түүхийг одоо хүмүүс мартжээ. Жолооч нартай таарч байсан сонин сайхан түүхийг энд хүмүүс ярьдаг билээ.
Нэгэн түүхийг бичье. Монгол орны минь тээврийн гол ачааллыг хуруундаа үүрч байсан олонд алдартай автотээврийн баазуудын нэг Автотээврийн 22 дугаар авто баазын нэгэн жолооч энэхүү Арвай хээрийн талд тээвэр хийж явсан байдаг. Аймаг хоорондын тээврийн үндсэн ачаалалыг алдарт Зил-130 машин гүйцэтгэдэг байжээ. Тэгээд нилээд хуучирсан машин эвдэрсэн тул энэхүү алдарт Арвай хээрийн талд зогсож байж, гэтэл шинэвтэр Зил-130 автомашинтай орос цэргүүд түүн дээр иржээ. Юу болсоныг асууж сурсанаа тэд өвөрмөц шийд гаргасан нь өөрсдийн машиндаа ачааг нь шилжүүлж ачжээ. Тэгээд хуучин машиныг авч үлдээд, архи байвал өгчих гэжээ. Жолооч тэр байдалд үнэмшсэнгүй их л болгоомжтой хандсан боловч эцэст нь шинэ машиныг нь аваад хөдөлсөн байна. Нэг л үнэмшилгүй санагдаад гүвээ даваад сэмхэн эргэж ажиглаж сууж гэнэ. Нөгөө хэдэн орос цэргүүд хуучин машинд нь бензин цацаж шатаачихаад цааш алхаад явахыг нь хараад орос цэргүүдийн бодож олсон шийдийг ойлгосон гэдэг. Энэхүү түүх баазын дотор гал шиг хурдан түгж нэгэн хэсэгтээ ам дамжин яригдаж билээ.

2.Хурдан морины цогцолбор
Одоо энэ талын дунд Монгол морины цогцолбор сүндэрлэнэ. Энэ цогцолбор нь өнөөгийн хурдан хөлгүүд ажнайнуудын суу аладарыг өгүүлнэ. Харамсалтай нь монгол морь бол баялаг түүхтэй, Дэлхийн хуурай газрын туурайгаараа тахалсан түүхтэй, тэр нь энд байдаггүй. Зөвхөн өнөө цагийн хэдэн морины түүхийг сорчилон үзүүлнэ. Харин түүхийг бүтээсэн баялаг намтар сүүлийн хэдэн жилийг өгүүлнэ. Юутай харамсалтай билээ.
Өмнө зүгийн корей улсад монгол морины хөшөө бий. Яагаад тэд монгол моринд хөшөө босгоо вэ. Хятадын өргөн уудам нутагт монгол морины хөл хүрээгүй газар үгүй билээ. Гималайн нурууны цаад талд, зүүн өмнөд ази, энэтхэг, Иран, Турк нутагт монгол морьд мөрөө тахалжээ. Юутай алдар суу вэ. Сибирийн тайга, намаг, шавар, хүнд замыг монгол хүн морьтойгоо л туулсан.
Оросын баруун хэсэг зүрх болсон нийслэлийн дэргэдээс Германы хутаг хүртэл дэлхийн дайны хүндийг туулалдсан монгол морины хөшөө Москвад бий. Дээр нь Монголын эзэнт гүрний түүхэнд монгол морины гүйцэтгэсэн үүргийг бодоод үзээрэй.
Унгарын Муха тосгоны дэргэд хийсэн цэргийн урлагын түүхэнд бичигдсэн аугаа тулалдаанд европын шигшмэл 85 мянган цэргийн 65 мянган цэргийг хиар цохин устгасан түүхийг үлдээсэн монгол цэрэг, морины суу алдарын одоо хэн ч дурсдаггүй юм. Бид юутай харамсалтай сэтгэдэг ард түмэн бэ. Биднйи түүх, Монгол морины түүх нь цогцолборт байгаа энэ хэдэн мориор дуусах юм гэж үү. Үгүй шүү олон түмэн, бид өнгөрсөн түүх, алдараа мартах ёсгүй. Эргээд сэргээх ёстой түүх юм шүү.

ХОЁР. БАЯНХОНГОР АЙМАГ
3.Бөө цагаан нуур
Баянхонгор аймгийн Баацагаан сумын нутагт байдаг Бөөн цагаан нуур бол говийн томоохон нуурт хамаарна. Энэ нуурын эрэгт бид хоноглосон билээ. Нүд алдам цэлгэр нуур сэтгэлд ихийг бодогдуулна. Нуурын эрэгт байрлах малчин айлын дэргэд аян замын алжаалаа тайлан зураг авцгааж билээ.
Бөөн цагаан нуур нь Баянхонгор аймаг дахь Нууруудын хөндийн хамгийн том, давст нуур юм. Хангайн нурууны өмнөд хажуугаас эх авч урсах Байдраг гол цутгах боловч гадагш гарах урсгалгүй.
Нууруудын хөндий дэх бусад нууруудтай хамт (Таацын цагаан нуур, Адгийн цагаан нуур, Орог нууруудтай) Рамсарын конвенцид бүртгэгдсэн ус намгархаг газар юм. Нуурын эрэг нь намхан элсэрхэг хөрстэй, хаяа нутгийн өвс ургамал бүхий намгаас тогтдог.
Бөөнцагаан нуурын ус гидрокарбонат, сульфат, хлорын ангин, кальцинатри, магни бүлэгт хамаарагдахаас гадна шүлтлэг орчинтойд тооцогдоно.
Энэ нуурыг алсаас харахад цагаан өнгөтэй харагддаг учраас Бөөн цагаан нуур хэмээн нэрлэсэн түүхтэй. Бөөн цагаан нууранд 96 зүйлийн шувууд хуран цугладаг, дэлхийд гайхагдсан ховорхон нуур юм. Монгол улсад урсдаг нийт нууруудын хамгийн том талбайтай нууруудын эхний аравт ордог.

4.Анхны болон хоёр дахь саадыг давав.
Баянхонгорын нутагт бидэнд анхны бэрхшээл тулгарав. Бид түүнийг анхны сорил гэж нэрлэсэн билээ. Тэр бэрхшээл бол говийнхоны хувьд аялалаа бүрэн зогсооход хүргэх шалтгаан байсан юм. Машины моторын дээд ангийн боолт хугарч поршингийн хэсэгт орж, моторын үндсэн хэсэг хагарч гэмтсэн нь япон тэргэний хувьд “амьсгал хураасантай” тэнцэхүйц явдал байв.
Машинаа чирч оруулсан хашааны арын айлд яг тэр машины задалсан мотор байж байх нь тэр. Тэгээд хоёр моторын дундаас шинэ мотор “босгох”-оор говийнхон эрчимтэй ажиллав. Ёстой дайчин хүмүүс байсан. Хэрвээ өөр хүмүүс байсан бол моторгүй машиныг босгоно гэдэг “зүүд” байсан билээ. Ерөөс хэдхэн цагийн дотор мотороо задалчих нь тэр. Тэгээд шийдвэр гаргалаа. Тэд нэгэн зэрэг хөдөлж, мотороо сэлгэн маргааш нь гэхэд бэлэн болгосон.
Монгол залуучууд үнэхээр бахархам “инженерийн алтан толгойтой”, бас “бие, гар нь юутай зүйрлэмгүй хөдөлмөрч” тэгээд зорьсондоо хүрч чадсан. Ийм гайхамшигт чанар монгол хүнд байна гэхээр бид юу ч бүтээх чадвартай хүмүүс энэ чанараа бахархан бичихээс аргагүй билээ. Зөв удирдаж чадвал монголчууд юуг ч бүтээж чадна.
Харин бид машинаа компьютерт оношлуулахаар 3 хоног хүлээсэн, оношлогооны хүн маань амраад хөдөө явчихсан байсан. Тэгээд эрс шийдэмгий шийдвэр гаргаж, аялалаа үргэлжлүүлсэн билээ. Одоо машин жигд хурдатай “их говийн хэсгийг” алгасан Ховдын зүг хөдөллөө.
Харин манай Ланд 200 машины хувьд Баянцагаан сумын төвд машины хойд хэсэгт сальник сэтэрч аймгийн төвөөс захиалж авчирч засахад нэг шөнийг зарцуулав. Андуурч авчирсанаас дахин захиалж, бид энэ хугацаанд хагас өдөр хүлээсэн. Энэ бол бидний хоёр дахь саад байсан. Ийм богино хурдан хугацаанд сэлбэг авчирч өгөхөд нутгийн залуу Рэнцэнжүгдэр бидэнд тусалсан. Хүнд туслая гэсэн сэтгэлтэй говийнхоны зан чанар зах зээлд “нураагүй” нь харагдаж байлаа. Саьник тавих нь хэдхэн минутын ажил байлаа.
Баянхонгор аймгийн говийн үзэсгэлэнт байгаль нь аймгийн төвөөсөө 150 километрт орших их говийн элсэн манхан, заган шугуйд шургалан тогтсон Монголын говийн хамгийн том нуурууд болох Бөөнцагаан болон Орог нуур, Монголын хоолойгоос эхлэн эх орны баруун хязгаар буюу Монгол улсын торгон хил хүртэл сунан тогтсон өргөн уудам нутгийг хамарна. Орог, Бөөнцагаан нууруудын эргэн тойрон дахь элсэн манханууд, говийн чимэг болсон заган шугуй, дэлхийд ховордсон хоёр бөхт тэмээн сүрэг гэх мэт Монголын их говь нутаг өөрөө ер бусын сонин өвөрмөц байгалийн үзэсгэлэн билээ.
Орог нуурын хаяанаас дэлхийн хамгийн эртний хүн амьдарч байсан буурь сууц олдож байсны зэрэгцээ, зүүн эргээр нь түүх соёлын нандин өв болох олон зуун хиргисүүр, булш бунханууд эгнэн байдаг билээ.

20200716_201137
20200716_201137
20200717_055833
20200717_055833
20200717_074455
20200717_074455
20200717_074716
20200717_074716
20200717_075017
20200717_075017
20200717_075116
20200717_075116
20200717_082937
20200717_082937
20200717_081030
20200717_081030
20200717_082827
20200717_082827
20200718_104353
20200718_104353
20200720_084130
20200720_084130
20200718_092422
20200718_092422
DSC_9646
DSC_9646
DSC_9648
DSC_9648
DSC_9650
DSC_9650
DSC_9693
DSC_9693
DSC_9694
DSC_9694
20200719_072208
20200719_072208
109338196_599984160938697_4478059418914388225_n
109338196_599984160938697_4478059418914388225_n
DSC_9697
DSC_9697
Previous Next Play Pause
20200716_201137 20200717_055833 20200717_074455 20200717_074716 20200717_075017 20200717_075116 20200717_082937 20200717_081030 20200717_082827 20200718_104353 20200720_084130 20200718_092422 DSC_9646 DSC_9648 DSC_9650 DSC_9693 DSC_9694 20200719_072208 109338196_599984160938697_4478059418914388225_n DSC_9697

Бусад мэдээ

Feb 20, 2024 130

УРИАЛГА

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/