ФОТО
ВИДЕОМонгол төрийнхөө төлөө амиа өргөсөн баатруудаа дурссан тахилгыг жил бүрийн 9 дүгээр сарын 22-ны өдөр хийж байхаар МБНЭ-ийн улаач нар тогтсон байдаг. Энэ ажиллагаа монголчуудын үндэсний үзэл, эх оронч сэтгэлгээ, бахархалыг сэргээх ариун их зорилттой уялдаж байгаа.
Нэг л мэдэхэд МБНЭ-ийн төвийн бяцхан өрөө шороо бүхий саваар дүүрсэн байлаа. Нэгэн дипломатын охин, удган энэ ажлыг хийжээ. Хамгийн баруун цэг нь Шайо голын хөвөөнд европын шигшмэл 85 мянган цэргийг хиар цохин 65 мянган цэргийг нь устгасан, монгол цэргийн дайтах хосгүй ур чадвар, сүр хүчийг үзүүлсэн тулалдаанд амь үрэгдсэн монголын 1000 дайчдын булшнаас тэдний алдар гавъяанд хүндэтгэл үзүүлэн бөөлж, шүнсэглэсэн шороог эх нутагт залж авчирсан байдаг. Дараа нь Польшийн Легницийн тулалдааны болсон газраас монгол цэргийн булшнаас хүндэтгэн залсан шороо бий.
Урал, Москва, Киев гээд өргөн нутагт монгол төр, хааныхаа төлөө амиа зориулсан эх нутагтаа эргэж ирээгүй олон мянган баатрууд, Франц, Ромын их гүрний хаадын өвдөг чичрүүлж, бөхөлзүүлж явсан их төрийн элч нарын түүхэн газрууд материал ирэв.
Хүннү, Сүннүгийн үеэс их төрийг байгуулан Азийн түүхэнд их цагаан хэрмийг байгуулах хүртэл түүхийг бүтээсэн өвөг дээдсийн үлдээсэн газар нутаг, хамгийн зүүн цэг Их хааныхаа зарлигаар тулган шаардлага бичгийг хүргэж өгөөд дайснаа гайхшируулан толгой бөхийлгөөгүй 32 насандаа төр, улсынхаа төлөө амиа зориулсан элч Туушин, Сэцэн нарын оршуулганаас шүншиглэсэн шороог авчирав.
Монгол төр, их хаадын даалгавраар тухайн улсад төрийг төлөөлөн очиж, түүхэн үүрэг гүйцэтгэж, гайхамшгийг бүтээсэн, тусгай бунханд мөнхлөгдсөн БНАСАУ-ын нутагт дахь Корё улсын хааны Монгол хатан, Узбекстан, Энэтхэг улсад нойрсон буй байгаа монголын үзэсгэлэн гуа, ухаалаг хатан, бүсгүйчүүдийн бунханаас залсан шороо ирлээ.
Манжийн төрийн бодлого, харийн шашины харгис үйлээр хэдэн зуугаараа амьдаараа шатаагдсан, мухар сүсэг дэлгэрүүллээ гэж хэлмэгдэж, буудагдаж, бүхий л амьдралаа шоронд өнгөрөөсөн, Мөнх тэнгэр, монгол оюун ухаандаа үнэнч явсан тэнгэрийн улаач нарыгаа нэр бүхий газар, Өмнөговийн Булган сум, Ховдын Дарив сумын бөөгийн овооноос шүншиглэсэн шороог залж иржээ.
Үндэсний эрх чөлөө тусгаар тогтнолын төлөө амьдрал, оюун ухаанаа зориулсан, Ар хиагт, алс баруун хязгаар, Халх гол, Байтаг богдод амиараа эх орноо хамгаалсан эрэлхэг хөвгүүдээ бахархан дурсаж тэр л газраас залж ирсэн шороо байна. Дээрх түүхийн дийлэнх нь монголын хатан зоригт цэрэг эрсийн түүх байдаг.
Тэгээд энэ олон цугларсан шороо хөрсөнд нь шингээж байрлуулах шаардлага тулгарав. Ийм шаардлагаас улбаалан Засгийн эрхийг барьж байсан Монгол Ардын нам, Монголын ардчилсан нам, МАХН-д учир зовлонгоо айлтгаж Монгол төрийнхөө төлөө амиа зориулсан баатрууд, зүтгэлтнүүдийн цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах санаачлагыг дэмжиж өгөхийг хүссэн билээ. Харамсалтай нь энэ санаачлагыг аль ч намууд ажил болгон дэмжээгүй юм.
Тэгээд арга ядаад, цугларсан шүншиглэсэн шороогоо Их богд уулын ард, хатан Туулын урд хөвөөнд хүндэтгэн залах ажиллагаа зохион байгуулсан байдаг. Залуучууд их цуглардаг энэ газар шүншиглэсэн шороог залав.
Энэ ариун хүндэтгэлтэй газарт хэрхэн хүндэтгэлийн газар байгуулахаа тэр үед зөвлөлдөн ярилцаж ийм шийдэлд хүрсэн байдаг. Тэгээд тэнд бүгд цугларан дурсгалын самбар босгож шүншиглэсэн шороогоо залах ажиллагаа хийсэн билээ. Тэрхүү зураглалаа энд тавьж байна.
Гэвч удалгүй хэн нэг нь тэрхүү газрыг тойруулан хашаа барьж улмаар уулын сэтэлж хэд хэдэн хөшөөг нураан зам тавьж эхэлсэн. Монголын бөө нар ч зүгээр байсангүй, их бага баатруудын онгонд учрыг мэдүүлж, уулынхаа савдагыг догшруулах зан үйл хийсэн. Түүний дараа Тува, буриадаас ирсэн бөөгийн төлөөлөгчид бөө нарын хийсэн зан үйлийг дэмжиж, монгол бөө нарынхаа бүтээсэн зүйлийг нураасан эздэд зориулж хатуу зан үйл хийж билээ. Одоо тэрхүү газрыг “онгичсон эзэн” нь байхгүй болоо биз ээ. Ийм үйл явдал өрнөсөөр нилээд хэдэн жил өнгөрлөө.
Бид ч үйл ажиллагаагаа өргөтгөн Монгол төрийнхөө төлөө амиа зориулсан баатруудын хүндэтгэлийн цэцэрлэг хүрээлэн байгуулах санаачлага болгон өргөтгөн төр барьж байгаа МАН-ын удирдагад хүсэлт болгон тавсан байдаг, дэмжиж байна гэж хүлээж авсан байдаг.
Гэвч энэхүү үйл хэрэг ажил болоогүй огт дэмжигдээгүй өнөөг хүрч ирлээ. Монгол төрийн төлөө амиа өргөсөн баатруудаа хүндэтгэдэг цаг үе ирнэ. Түүнд огт эргэлзэхгүй байна. Үүнийг монголчууд бид өөрсдөө хийнэ. Бидний төлөө харийнхан зүтгэхгүй гэдгийг бүү мартагтүн.
