ФОТО
ВИДЕО
Энэ жилийн хувьд тахилгууд хүндхэн, багагүй бэрхшээлийг туулах шаардлага гарч байлаа. Сэтгэл зүйн хувьд хүндхэн мөчүүд цөөнгүй учирлаа. Энэ л амьдралыг сонгосноос хойш туулах бэрхшээлээс зайлах боломжгүй билээ.
Арван хэдэн хоногийн дараа Хөвсгөлийн нэгдсэн тахилга болно. Тодорхой хүмүүсийн үйл ажиллагаа ажлын эрчимийг нэмж, бүтээж байдаг. Олон жилийн туршлагаас харж байхад ихэнх нь амиа бодон чимээгүй алга болно. Тэдэнд эвлэлийн төлөө санаа зовох зүйл байдаггүй. Нэг хэсэг нь өөрт байгаа боломжит зүйлээ амалчихаад чимээгүй болно. Түүнийгээ ажил хийчихлээ гэж бодно.
Харин жинхэнэ ажилд хувь нэмрээ оруулагч нар бол биеэрээ оролцогчид, санхүүгийн хандив өргөгч нар хамаарна. Өнгөрсөн 10 жилийн хугацаанд анх удаа гишүүдийн хандиваар Хөвсгөлийн арга хэмжээг зохион байгууллаа. Эдгээр идэвхитэй хэсгийн дотор Монгол бөөгийн дархан зайран Ц.Чулуунбаатар, гэргий Лхагва-Эрдэнэ нар багтаж байлаа.
Тэд бүхнээс түрүүлж Мөрөнд ирсэн. Зайрантаны бие нь таагүй байсан тул эмч охиноо амралтыг нь авахуулаад цуг ирсэн байлаа. Байнга унаад байгаа гэсэн мэдээлэл сэтгэл эмзэглүүлж байлаа. Миний санаа зовж байсан зүйл бол хүмүүсийн эрүүл мэндийн байдал байдаг. Ажил удирдаж байгаа хүн ийм зүйлтэй байнга тааралддаг. Хэд, хэдэн хүний эрүүл мэндэд таагүй өөрчлөлттэй байлаа.
Цаст хайрханы тахилгад дээр нэгэн ахмад улаачийг эмнэлгийн үзлэгээр оруулж буцааж билээ. Тахилгад оролцох гэсэн чин эрмэлзэл, зүтгэлийг тас цохин буцаахад миний зүрх хүчтэй шархлан өвдөж байж билээ. Одоо бас тийм байдал үүссэн байлаа. Ажил удирдаж байгаа хүнд шинэ, шинэ бэрхшээл тулгарч, түүнийг шийдвэрлэж явдаг.
Зайрангийн Хөвсгөлийн нэгдсэн тахилгадаа бөөлөх гэсэн хүслийг би яагаад ч өөрчилж дийлэхгүй байсан. Тиймээс бөөлүүлэхээр шийдвэрлэсэн байсан. Тэр шийдвэр зөв байжээ.
Аймгийн төвөөс нэг их холгүйхэн орших Эрдэнэхайрханы тахилга дээр бид хуран цугларлаа. Ажил хариуцсан хүмүүс өөр, өөрсдийн хариуцсан ажлаа амжуулна. Ажил хариуцсан хүмүүсийн зүтгэл, дусал, дусал хөлсний ачаар ажил аажим аажмаар урагшилна. Тахилгад ирсэн зочидоо хүлээн авч хоол идсэний дараа багахан хугацаанд цэнгүүн зохион байгуулсан юм. Тэрхүү цэнгүүн дээр Зайран маань ёстой залуу хүн шиг бүжиглэж билээ.
Бөөгийн ажилд санаачилга гаргасан хүнд ачааны хүнд тусаад байдаг. Хувийн ажлаа амжуулсаар тулсан цаг хугацаанд томилсон ажлын хэсэг эрчимтэй ажиллах болдог. Энэ удаагийн ажлын хэсэг жигд ажлаагүй, цөөхөн хэдэн хүн ачааллын хүндийг үүрч өнгөрүүлэв.
Хайрханы тахилгын дараа Лусын тахилга дээр түүний гэргий, Монгол бөөгийн тэргүүн удган Лхагва-Эрдэнэ бөөлөхөөр газраа сонгон өргөлөө бэлтгэж харагдана. Түүний охин нь тусалж байлаа. Манайхан “назгайрч” майхан, байрлалдаа хөдөлж ядна.
Олон удаа бөөгийн зан үйлийн дараа ганцаардах тохиолдол их байдаг. Энэ нь надаа их тохиолддог зүйл. Оролцогчид өөр, өөрсдийн зүйлээ ачаад хөдөлчихдөг. Миний хувьд хамгийн их ачаатай явдаг. Түүндээ түүртээд ганцаар хоцрох нь байдаг. Харин сүүлийн үед залуучуудаас туслах нь нэмэгдсэн. Үйл ажиллагааны дараа цуглуулсан эд зүйлээс цөөнгүй зүйл алдагддаг. Түүнийгээ эргээд сэлбэнэ гэдэг надад том ажил байдаг.
Тахилгын тухай хожуу бичих болохоор ингээд товчлоё. Эрдэнэхайрханы тахилганаас Хатгалын зүг хөдөллөө. Нэгдсэн их тахилгад оролцогчид байрлалаа эзэлж, лагерьлах журамтай буудаллаж байлаа.
Хөвсгөл нуурын нэгдсэн тахилгын өглөө толгойлж бөөлөх улаачид байрлалаа эзлэн тахилгаа эхэллээ. Хөвсгөл нуурын Лусын тахилгын эхэнд Монгол бөөгийн дархан зайран Чулуунбаатар толгойлон бөөлж эхэлсэн. Олон хоног орсон бороо завсарлаж, тэнгэр холимог үүлтэй, намуун салхитай байсан. Ийнхүү Монгол бөөгийн дархан зайран Чулуунбаатар толгойлон бөөлөх үүргээ биелүүлсэн. Энэхүү бөөлөлт нь түүний сүүлчийн бөөлөө байсан билээ.
Өөрийн ухамсарт амьдралаа монгол бөөдөө бүрэн зориулсан түүний амьдрал тэмцэл залуу хойч үедээ үлгэрлэл болж үлдэнэ.
Шөнө дунд үүрээр утас минь дуугарав. Охин нь залгасан байлаа. Зайрангийн бие муудсан тухай мэдээ байлаа. Миний нойр хулжив. Сэтгэл хачин болчихно.
Тэртээ он жилүүдийн дурсамжууд толгойд эргэлдэнэ. Монгол бөөгийн их зайран Нямдаваа гуай хавдарын хүнд өвчинд тарчилж байхдаа үүрээр надруу залгаж билээ. Морфиноор тарьж байгаа ч удаан үйлчлэхгүй байна гэж үгээ зөөн хэлж байсан. Тэр өнгөрөхөөс хэдхэн минутын өмнө надтай ярьсан хэрэг л дээ.
Монгол бөөгийн дархан удган Энхжаргал гуай сүүлчийн өмнөх өдрөө миний өрөөнд цуг өнгөрөөж байсан. Та яасан их ачаалалтай ажилладаг юм бэ. Би анзаардаггүй байжээ. Хамт хоол зооглоё гэж билээ. Надад бие нь муудсан тухай онгодын мэдээлэлийг орой өгч билээ. Тэгээд сурсаар байгаад эмчлэгч эмчтэй нь холбогдож чадсан. Тэр шөнө нойргүй хоносон. Сайн бөө, сайн найзаар нь туслуулах гэж үзсэн, хөдөлсөнгүй. Энгийн иргэний сэтгэлгээгээр сэтгэлээ хий дэмий зовоож байсан. Болдоггүй юм, болдоггүй л байдаг биз ээ.
Монгол бөөгийн их зайран Ганболд шөнө үүрээр утасдаж билээ. Тэр сүүлчийн удаа над руу ярьсан байдаг. Энэ мэтчилэн бөөгийн удирдаж яваа хүнд олон хүнд мөчүүд тулгарч байдаг.
Хүүжий зайрандаа их зайрангийн цолыг зүүх гэж их яарсан, нутагт нь очсон, дараахан нь онгодын зүг одсон. Мишигдорж зайрантай нутагт нь амьд ахуй нь сүүлчийн уулзалт хийсэн, тэр амлалтаа биелүүлж Цагаан нуурын хөтөл дээр нэгдсэн тахилгыг дэмжээд өргөл өргөж суусан. Одоо тэр газраар явахад тэр дүр харагддаг.
Их хувь заяаг нуруундаа тээж явдаг улаач хүний зүтгэл тэмцэл агуу билээ. Тэгээд дүүлэн тэмүүлэх их хүслээр жигүүрлэн бусдын, эх дэлхийнхээ төлөө тэмцэж явдаг зовлон, жаргал дүүрэн тэдний амьдрал дурсамжаар дүүрэн билээ.
Үүрийн гэгээ орох тэрхэн цаг үед утас дуугарав. Монгол бөөгийн дархан зайран Чулуунбаатар тэнгэрийн орондоо заларсан мэдээ байлаа. Удалгүй дахиад утас дуугарав. Түүний ах өнгөрсөн тухай мэдээ байв. Ах дүү хоёр зэрэг тэнгэрийн ороноо зорив. Юм бүхэн учиртай. Алдарт удган хоёр хүүгээ зэрэг авах учиртай байсан юм болов уу.
Хотод ирээд ажлаараа оров. Ширээн дээр нямбайлан эвхэж тавьсан дөрвөлжин тооны дэвтрийн цаасанд бичсэн бичээс байлаа. Тэрхүү бичигт дархан зайрангийн өөрийн гараар сүүлчийн бичсэн захиас байлаа. Өөрийн гараар бичсэн түүний сүүлчийн бичээс гэхээр бас сэтгэл сонин сэтгэгдэл зурвас хийв.
Ай хөх мөнх тэнгэр минь өршөө.
Д.Жаргалсайхан
