Уншиж байна...

Ачит язгуур үндсэн лам нарын буян хийгээд
Аврал дээд гурван эрдэнийн буян
Аугаа хүчин төгөлдөр сахиуснуудын буян лугаа
Алимад сайн буянгуудыг энд ирүүлэн соёрх хурай, хурай, хурай
Улам дээшид бадрах цог заль
Улам өрнөн дэлгэрэх сүр сүлд
Улам элбэг болон арвидах мал идээ
Улам сайжрах хишиг ирүүлэн соёрх хурай хурай хурай...


гэж хүн бүхэн хувин, сав, тавагтай идээгээр даллага хурайлан дуудаж даллага авах ба бас хуудам хаагаар даллага авах ч байдаг. Өчиг, даллага дуудаж байхад архи дарс, өөх тос, амс зэргийг дахин дахин өргөж байх хэрэгтэй. Галын даллага авах үес хүн бүхэн энгэрийн товчоо мултлан, цээжээ сэлж хишиг буяныг биедээ шингээж аваад даллага дуудаж төгсмөгц энгэрээ товчилж буян хишгээ хадгалдаг.

Хүлцэл гуйж очих. Галын тахилгыг дуудаж дуусан дуустал галын эзэнд тахил тавигийн зүйлийг тасралтгүй өргөж байх ба ихэд бишрэнгүйгээр сүслэн мөргөж залбирал үйлдэн ариун буяны хишиг арвижуулахыг зорино. Гал тахисны хойно галын бурхнаас хүлцэл өчиж гуйн мөргөдөг сайхан заншил нийт монголчуудад бий. Энэ нь нутаг нутгийн гал тахих ёс харилцан адилгүй бөгөөд баахан зөрүүтэй ба гал тэнгэрийн таалал ямар байхыг эс мэдсэн дээрээс буюу доорд сэтгэлийг барьж омогшил бардамналыг номхотгон хүлцэл өчиж айлтгадаг.

Бидний мэдлэг чадвар мөхөс, урьдын ёс журмыг ёсчлон үйлдэж мэдэхгүйн улмаас сайтар хүндэлж чадаагүй алдаа эндэл байсан бол авран өршөөж хайрлахыг гуйя гэж нүгэлээ наминчлан хичээнгүйлэн айлтгасан утга агуулдаг. Монгол хүн гал усанд ам гарч болдоггүй гэж хэдий сайтар ёсчлон тахисан боловч хүлцэл өчиж, уучлал энэрлийг гуйж, нүгэл гэмээ наминчлан цагааруулахыг хүсэж айлтгадаг байна.

Хүлцэл өчих явдал хүмүүжил боловсрол ёс жудгийн эрхэм агуулгатай бат журмын ёсыг агуулсан яруу найргийн сэдэвчилсэн төрөл юм. Ялангуяа бөөгийн яруу найрагт хүлцэлийн сэдэвт шүлэглэл түгээмэл байдаг. Жишээ нь:

Барайсныг хардаггүй
Бархирсныг сонсдоггүй
Усан хар нүдтэн
Цусан улаан зүрхтэн
Өнөө үеийн хойчис
Мөгөөрсөн биет нялхас бид
Мэдэхгүй байгааг маань
Мэргэндээ тольдож мэдээд
Өршөөж хайрлаж соёрхоно уу гэх мэтээр хүлцэл өчиж айлгадаг.

Галын хүлцэл
Аль бас бидний мэдэл чадал муугийн эрхээр
Ариунаар тахин хүндэлж эс чадсан тэргүүтэн
Алдал нүгэл хэдий чинээн болсныг гэмшин наманчилъя
Аварч хүлцээд гэмгүй болгон соёрхоо

Гал тэнгэрийг ажааруулах.Галын тэнгэрийг тахиж ерөөл тавьсаны дараа гал тэнгэртээ архи дарс, хишиг амс өргөн галын тэнгэрийг хурааж дэгдээх зан үйлийг Гал тэнгэрийг ажааруулан хураах гэж нэрлэдэг.

Эрх хүчин төгөлдөр гал тэнгэрийн чуулган үеэр
Энэрч манай тусыг бүтээсэн маш их ачтай болов
Эдүгээ өөрийн оронд ажааран залраад
Эгүүрд султгалгүй нигүүлсэнгүй бээр айлдан соёрх
Хамаг ертөнцөст өвчин гамшиг хэрүүл тэмцэл
Хамаг үл зохилдохуун амирлаад ном буян
Хамаг хүсэгдэхийн учрал зуны агаар мэт дэлгэрч
Хамаг сайн буяны цогт цэнгэхийн өлзий хутаг орштугай.
гэж ерөөл тавиад гал тахилгын явц өндөрлөдөг.

Бусад мэдээ

Mar 07, 2024 289

БАЛЖИР УДГАН

Mar 04, 2024 101

УУЛЗАЛТ ХИЙЛЭЭ

Feb 28, 2024 177

БӨӨ ГЭЖ ЮУ ВЭ

Feb 28, 2024 1899

ГОВЬ-АЛТАЙД

Feb 23, 2024 146

АНХНЫ УУЛЗАЛТ

Feb 20, 2024 191

НАЛЖИР УДГАН

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/