Их сайхан хайрханы өвөрт бөөлөлт хийгдэж билээ. Олон бөө нар тогтмол очдог газар байсан. Тэнд Монгол бөөгийн тэргүүн удган Б.Энхбаярын гал, судлаач Бадарчийн хамт бөөлөлт хийж буй зураг үлджээ. Хайрханы баруун талд агуйтай, тэрхүү агуй нь бөө нэртний хуяг, хувцас, хэнгэрэг, савны оршуулгын газар болсон. Ойролцоо юм байгуулахад хэцүү л газар болсон харагддаг. Гэхдээ хэн нэгэн нь том барилга бариснаар дэргэд нь очиж бөөлөх газар хаагдсан. Том үйлтээ хүн тэр газрыг авсан байх даа.
Жотог зайрангийн хүү, Ноё бөөгийн дүү Хаж зайран нь дархадын ар гурван отгийн шүтээн болсон, Шишгэд нутгийг харсан алдарт зайран байжээ. Цагааннуур сумын Хармай, Тэнгис голуудаар нутаглаж байсан ба тэнгэрээр хүчээ авсан тэнгэр эрхэстэй нөхцсөн агуу бөө байсан бөгөөд, ийм бөө нь их хүч чадал увидасыг авсан байдаг гэдэг. 13-р зуунд амьдарч байсан Тэв тэнгэр бөө нь мөн адил тэнгэрээс их хүчийг авсан бөө байсан юм.Хармайн аавын тэнгэр нь гурвалжин дүрсээр хөрөглөсөн байдаг бөгөөд энэ нь асар их хүчтэй гэдгийг илэрхийлсэн хэрэг билээ, учир нь бөөг мөргөлт зориг баатарлагын билигдэл нь гурвалжин дүрс байдаг.
Монголын бөөгийн нэгдсэн байгууллагын бүрэлдэхүүний үндэс нь багшийн удирдлага дор үүссэн галууд, хамтлагуудаас бүрддэг. Анх нэгдсэн галуудын хувьд хамгийн олон шавьтай бүлгүүдэд Өөдөө, Хишигжаргал, Амгаланням удганы галууд хамаарч байлаа. Олон зуун шавьтай болоод ирэхээр байгууллагын удирдлага дор бус бие даан байгууллага байх нь илүү байдаг учраас МБНЭ-ээс тасран салсан байдаг. Энэ нь ч цаг үеийн зүй тогтол, одоо ч үргэлжилсээр байгаа үзэгдэл юм. Энэ удаа нэгэн галынханы бөөлөлтийн зургийг тавьж байна. Энэ бол монгол бөөгийн түүхийн нэг хэсэг юм.
2012 оны намар байлаа. Олон улаач нар өөрсдийн онгодоо оруулж, өөрийгөө бөө гэдгээ батлахыг зорино. Удмын онгодоо, хайрханы савдагаа, лус татан бөөлнө. Энэ олон бөөг хэрхэн уламжлалаа авч явааг тодруулах зорилт тулгарна. Тэр бүхнээ улаач хүн хуяглан бөөлж баталгаажуулна.
Таван жилийн өмнө болсон нэгэн явдлын тухай энд өгүүлэхийг зорилоо.
Нэгэн өглөө сахиусныхаа өрөөнд сууж байтал хоёр эмэгтэй нэг эрэгтэй, гурван хүн ороод ирлээ. Тэгээд надтай мэнд усаа мэдэлцсний дараа настайвтар эмэгтэй нь ам нээж : Эмэгтэй дүү маань хэдхэн хоногийн өмнө гэнэт өөд болчихлоо. Уг нь ямар ч өвчингүй эрүүл саруул хүн байсан юм л даа , хөөрхий. Тэгээд юунаас болоод өнгөрснийг нь танаас асууж мэдэх гэсэн юм гэлээ. Би тэд нарт хандан: "Алтан савыг нь нээлгэсэн биз дээ. Түүн дээр нь юу гэж гарсан юм бол. Насны хэмжээ болсон эсэх юунаас болсон гээд учир шалтгааныг нь хэлэх ёстой доо" гэлээ. Тэгсэн тэр авгай хэлэв:
Зайран Хуржцжавхлангийн удирдсан, намрын чанар, галын тахилгаас хийсэн фото сурвалжлага. Тэр үед бөө нарын эгнээ тооны хувьд огцом өсөж байсан цаг үе билээ. МБНЭ-ийн удирдлагууд бөө нар, галууд, хамтлагуудын олон тахилга, тайлга, бөө нарын цугларалтад очиж танилцаж байж билээ. Тэдгээрээс хийсэн гэрэл зургийн түүхийг тавьж байна.
Миний бие Өвөрхангай аймгийн Богд сумын уугуул. Намайг Ганхуягийн Өнөрцэцэг гэдэг, Би 2019 оны 11 сард 2 сартай жирэмсэн болсон байлаа. Бие өвдөөд эмчид үзүүлтэл эхэс түрүүлсэн байна, хүүхдээ авхуул, Бие чинь дийлэхгүй гэсэн, бүтэхгүй гэсэн.
Тэгээд байж байтал удаагүй Улаанбаатар хотоос Эх нялхасаас эмч ирээд үзүүллээ. Тэгсэн мөн л хүүхдээ авхуул ,эсвэл урагт ,эсвэл эхэд хатуу гэлээ. Тэгэхээр ерөөсөө үздэг хардаг хүн бараадий гэж бодоод хүн сурсан.
Халимагийн ард түмэн, нийт Халимагийн сайн сайхны төлөөх бөөгийн тахилга өнөөдөр Элистинскийн овогт болов. Нэгэн цагт ард олон, нутөг усныхаа төлөө алтан амий золиослон Хар тэнгисийн орчимд алагдсан, одоо мартагдсан Ойрадын 130 дайчин тэнгэрийн тамга, сүнсийг дуудан энэ тахилгыг зохион байгуулна. Уг тахилгыг баруун Монголын Ховд аймгаас хүрэлцэн ирсэн 2 монгол бөө, тэдний долоон туслах үйлдэх юм. Энэ тахилгыг сонирхуулахад, Монгол дэлхий даяар Суут эзэн Чингис хааны мэндэлсэн өдрийг тохиолдуулан хийсэн байна.
ФОТО
ВИДЕО
