Өнөөгийн Завхан аймаг Ургамал сум Хүнгүйн голын нутагт нутаглаж байсан гэх Санж зайрангийн талаарх олон яриа байдаг
Санж зайран бороонд нордоггүй өөрийгөө тойруулаад хүрээ шиг юм татуулсан явдаг байж.
Энэ хүн Завхан аймгийн Сартуул нутаг Завханмандал сумын “Мандалын Овоот” хавиар нутагладаг нэгэн байжээ. Тэрбээр хонь цовхрог /хонь, малын өвчин/-оор үхэх зэрэгт тулгатай галын цогийг авч хонийг нь шидэн хөөж гай, бузар, дэвийг арилгадаг, эдгээдэг шидтэй нэгэн байв. Сандаг бөө Сартуулын цагаан овоог тахиж онгод тэнгэрээ дууддаг байв. Түүнчлэн аянга цахих зэрэгт галаар хариулдаг гэх мэт олон чадлыг үзүүлсэн төгс эрдэмт зайран байсан бөгөөд Сартуулын Хашихын овгийн хүн юм.
23 November 2017 ·
Бөө мөргөлийн өргөөний нээлт хийгээд сар болоогүй байхад нэгэн өглөө өргөө гэр дээр цагаан шонхор шувуу ирж суухад нь барьж авсан билээ сар гаруй тэжээгээд миний онгод яруу найргийн номын багш тэнгэрлэг хүмүүн Н.Ням-осор докторт бэлэглэсэн билээ. Бөө мөргөлийн өргөөн дахь шонхор шувууг хөдөө, хотын сүсэгтэн, эрдэмтэн судлаач үзээд ихэд сонирхон билэгдэж өөрийн сэтгэгдэлээ академич Ч.Далай доктор бичсэн байдаг билээ.
Буянт голын хайрхан буюу Санж бөө маань 17-р зууны дунд үед амьдарч байсан гэж нутгийн хөгшчүүл дурсан яридаг. Санж бөө нь эрдэм чадал ид хаваараа нутаг усандаа гайхагдаж явсан ба ар дархадын Зулын тээхний удмын их зайран юм. Санж бөө нь дархадын алдарт нисдэг 7 бөөгийн нэг болох Дамжил зайраны аав бөгөөд алдарт Татай удганы хүү билээ. Ринченлхүмбэ сумын өвөр битүүд байдаг Өрхөтийн нуурын зүүн өмнө, Цойцон нуурын баруун хойно нь онгод нь байдаг бөгөөд өөрийн нутаглаж байсан газарт нь онголон тавьж нутгийн олон нь тахин залбирсаар ирсэн юм. Буянт голын хайрханы асрийг одоогоос 250 аад жилийн өмнө барьсан гэж нутгийн хөгшүүл ярьдаг.
Завхан аймгийн сартуулын нутаг усандаа нэрд гаран хүндлэгдсэн Раднаа хэмээх бөө нь хүүхдэд их ээлтэй хүн байжээ.1952 оны хавар яруу сумын нутгаар гэдэсний хижиг өвчин гарч хэд хэдэн хүний амийг авч одход нэлээд хэдэн хүүхдийг өөрийн увдис чадлаараа эдгээсэн бдаг.
Саадаг хайрхан хэмээх догшин савдагтай уулын арын ойд ганц ч сүхний иш хүрээгүй гэдэг. Нэг удаа хэдэн хятадууд уугуул нутгийхан онгон догшин хэмээн айгаад ойртож чаддаггүй Саадаг уулын ар хормойн модонд халдаж хоёр тэрэг дүүрэн зулзган шургааг бэлдэж сүйдлэсэн гэдэг билээ.
Алдарт Торгоны замын тэргүүн зайран буюу Засагт Хан аймгийн дайчин Вангийн хошуу буюу одоогийн Говь-Алтай аймгийн Төгрөг сумын харъяат Буяндайн Очир гэгч 13н үе дамжсан олонд алдартай зайран юм.
Манж гүрний үед амьдарч байсан нэг хошууны ноён манжын хааны чуулганд явхаар болж өөрийн шадар төрийн зайрангаа дагуулан явж. Манжийн хааны чуулганд товолсон өдөрөө ирсэн байж.
ФОТО
ВИДЕО
