Уншиж байна...

Төв Азийн нутагт илрэн олдож судлагдсан хэдэн үеийн хүн чулуун дурсгалын дотор хийц дүрслэл, хэмжээ овор болон дэргэд буй мь тахил шүтээний байгууламжийн хэлбэр дүрсээр бусад үеийн хүн чулуунаас мэдэгдэхүйц ялгарах хэсэг дурсгал бий.

Эдгээрийн онцлог шинж нь, хоёр гараар хэвлийн өмнө сав барьсан босоо дүрстэйгээс гадна хоёр чихэвчийг нь дээш сөхсөн дүгрэг малгайтай, олон унжлага зүүлт бүхий бүстэй байдаг.эдгээрт түрэгийн хүн чулуунд байдаг шиг хутга, сэлэм зэрэг зэр зэвсгийн зүйл үгүй, мөн түүнчлэн харьцангуй их том хэмжээтэй байна. Түүнээс гадна ойр орчинд нь, түрэгийн дурсгалд байдаг шиг тахилын хашлага чулуу, цуварсан зэл чулуу зэрэг зүйлс огт тохиолддоггүй байна.
Ийм хэлбэрийн хүн чулуу Тува, Хакаст олдож байжээ.Манай улсын Баян-Өлгий, Увс зэрэг баруун талын аймгуудын нутгаар тохиолддог ба төдийлөн нарийн сайн судалж хараахан амжаагүй юм.Эдгээрийн жишээ болгон Баян-Өлгий аймгийн Сагсай сумын төвөөс 8.5 км зайтай Битүү хэмээх газарт орших хөшөө, мөн Ногоон нуур сумын төвд буй 2 хөшөө зэргийг дурдаж болно.
Дээрх хүн чулуудын хийц дүрслэл болон дэргэд нь байх байгууламжийн хэлбэр дүрс түрэгийн хүн чулууныхаас эрс ялгарч байна.Харин газар зүйн байршлын хувьд, түрэгийн хүн чулуу элбэг тархсан Баруун Монгол, Алтайн уулсаар байх ба Уйгур улын төв байсан Монголын төв нутагт огт тааралддаггүй ажээ.
Киркисүүд
Уйгурын ноёрхлыг мөхөөж Монгол нутагт түр ноёрхлоо тогтоосон овог аймаг бол киргис нар бөгөөд тэд Төв Азийн эртний ард түмний нэг болно.
Киргисүүд нь ийнхүү Төв Азийн ихэнх нутгийг эрхшээлдээ оруулсан ч тэнд удаан ноёрхож чадсангүй.Тэдний Төв Азид байсан цаг хугатсаа болон энэ нутгийг орхиж явсан шалтгааныг икин янзаар тайлбарладаг.Өмнө нь Төв Азид ноёрхлоо тогтоож байсан улс гүрнүүд Монгол орны төв нутаг Орхон голын хөндийд төвлөн төр улсаа байгуулж байсан бол Киргисүүд энэ уламжлалыг дагасангүй.Тэд ерөөс энэ нутагт суурьшин идээшихийг эрмэлзээгүй бололтой Зарим судлаач, тэдний эндээс явсан цаг хугацаа, шалтгааныг тухайн үеийн улс төрийн нөхцөл байдалтай холбон тайлбарладаг байна.Тухайлбал, тэд 10 зууны эхэнд монгол хэлт хятан нарт хүч түрэгдэн энэ нутгийг орхиж явсан гэж үздэг.
Киргис нь бөө мөргөлтөн байсан ба өөрсдийн бөө нарыг “Гянь” буюу кам гэж нэрлэдэг байв.Тал газар цугларч бөө бөөлөн лус савдаг тахидаг байжээ.12 жилийн тоололтой бөгөөд жил бүрийг бар хулгана, нохой гэхчкэн амьтны нэрээр нэрлэдэг байв. Баяр наадам цуглааны үеэр тэмээн ба морин уралдаан зэргийг зохиодог байжээ.Бишгүүр, хэнгэрэг, цоор зэрэг хөгжмийн зэмсэгтэй байв. Эхнэр богтлон авахдаа адуу, хониор сүй бэлэг барьдаг, эрд гарсан эмэгтэйчүүд нүүрэндээ шивээс тавьдаг мөн эрэлхэг баатарлагийн тэмдэг болгож эрчүүд ч нүүрээ шивдэг байв.
6 зууны үеэс Түрэг улс хүчийг олж, одоогийн Монгол улсын нутгаар төвлөрсөн их улсыг байгуулан нийт Төв Ази дахинд ноёрхлоо тогтоон явах үес, монгол угсааны овог аймгууд одоогийн байгаагаасаа ихээхэн зүүн тийш шахагдан нутагласан байлаа. Тэр үед Байгал нуураас урагш Ляодунгийн хойг хүртэлх уудам газар нутагт аж төрөн сууж байсан нүүдэлч овог аймгууд нь монгол хэлтэн байсан гэж эрдэмтэд үзэж байна. Эдгээр овог аймаг нь Дорнод Ху буюу Дунху-аас үүсэн гарч, Сяньби, Жужан зэрэг томхон улсуудыг байгуулж явсан тэр л өвөг монгол хэлтний удам угсаа болно.
Татар хэмээх нэр түрэг хөшөөний бичээст гардаг төдийгүй, үүнээс ч бүр эрт үед нангиад сурвалжид эхлэн гарч, дада, датань, тантань гэх хэлбэрээр тэмдэглэгдэн хэрэглэгдсээр иржээ.
Энэхүү улс үндэстнийг нэрлэх Татар хэмээх нэр анх гарснаас хойш Күль-Тегиний хөшөөний их бичээсэнд “Отуз-Татар” (Гучин татар) гэх нэрээр гартал 200 жил, цаашид Тан улсын үе хүртэл 100 гаад жил өнгөрчээ. Улмаар энэ нэрээр дундад зууны Монголчуудыг нэрлэж байсан ба XIII зууны Монгол аймгуудын дотор байсан Татар нэртэй аймаг нь Жужаны шууд удам гэж эрдэмтэн Г.Сүхбаатар үзжээ. 2 мөн тэнд тал 65

Түүхийн жимээр хөтөлсөн Д.Жаргалсайхан

Бусад мэдээ

Mar 12, 2024 90

МОНГОЛЫН ТҮҮХ

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/