Уншиж байна...

Одоогоос 750 орчим жилийн өмнө буюу 1260 оны 9 дүгээр сард эх нутагт нь намрын налгар шар нар төөнөж айрагны амт чимчигнэн байхад элс шуурсан Айн Жалут гэж одоогийн Сири, Израилын хил дээрх Голаны өндөрлөг гэх хүний нутгийн тэнгэрт монголын цэргийг муу ёрын сүудэр дайрч байлаа. Энэ цэргүүд бол Лалын ертөнцөд эр зоригийн тууль болон үлдсэн монгол жанжин Хэт Буха ноёны удирдсан цэргүүд байсан юм.

Чингис хаан ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ (~1162 – 1227 оны 8 сарын 18) 1206 онд зүүн хойд Азийн нүүдэлчин аймгуудыг нэгтгэж Их Монгол Улс буюу Монголын эзэнт гүрнийг байгуулсан Монголын хаан байв. Хиад Боржигин Есүхэйн Тэмүжин (Тэмүүжин ᠲᠡᠮᠦᠵᠢᠨ ч гэж бичдэг) гэдэг нэртэйгээр Боржигин овогт төрсөн тэрээр түүхэн дэх хамгийн гарамгай цэргийн удирдагчдын нэг болсон юм.

Их Монгол Улсыг байгуулсны дараа тэрээр амьдралынхаа явцад Ази, Европын ихэнх нутаг дэвсгэрийг эзэлсэн бөгөөд харин түүний үр хүүхдүүд үүнийг нь үргэлжлүүлж, тухайн үед соёл иргэншилт хүн төрөлхтөнд нээгдээд байсан дэлхийн хуурай газрыг бараг бүхэлд нь эзэлсэн байна.
Чингис хаан Тангудыг эзлэсний дараа 1227 онд нас баржээ. Түүний оршуулагдсан газар нь одоо хүртэл олдоогүй болно. Чингисийн үр удам өнөөгийн Хятад, Солонгос, Кавказ, Төв Азийн орнууд, мөн өнөөгийн Орос, зүүн Европ, Ойрхи Дорнодын зарим хэсгүүдийг эзэлсэн буюу түшмэг, улсуудаа болгосон ажээ.

Галдан Бошгот халхыг эзэлж авсны дараа Сэлэнгэ мөрний эхэнд нутаглаж байгаад 1690 оны 5 дугаар сард зүүн зүгт хөдлөн, Халх гол хүрч хөвөөлөн урагшилсаар Манж Чин гүрний хилд цөмрөн, Өвөрмонголын Үзэмчин аймгийг довтлон уулгалсан байна. Энэ үед Манжийн хязгаарын цэргийн жанжин Арнай хилийн ойр байснаа ашиглан Галданг бутцохин хаандаа их гавьяа байгуулахыг сэтгэн, Энх-амгалан хааны "Яаран байлдаж болохгүй.Нэмэлт цэрэг ирэхийг хүлээ" гэсэн зарлигийг зөрчин, өөрийн дураар хоёр түмэн цэргийг авч, Улхуй голын орчим газар Галданы түрүүлж илгээсэн хошууч цэргийн ангитай учран байлдаж байтал Галдан их цэргээ авч ирэн Арнайг хавчин цохижээ.

Дэвшилт сэхээтнүүдийн дотор үндэсний ардчилсан үзлийн үр үндэс хараахан тасраагүй буйлан төлжсөөр байв. Үүний тод илрэл бол 1962 онд Чингис хааны мэндэлсний 800 жилийн ойг тэмдэглэсэн явдал байлаа. Ялангуяа ойг тэмдэглэх ажлыг түүчээлэн хөтөлсөн МАХН-ын Төв Хорооны Улс төрийн Товчооны гишүүн, Намын Төв Хорооны нарийн бичгийн дарга Д.Төмөр-Очирт ял зэмлэлийн гол хүнд нь оногджээ. 1962 онд хуралдсан МАХН-ын Төв Хорооны III бүгд хурал “Д:Төмөр-Очироос намын эсрэг үйлдсэн ажил явуулгын тухай” хэлэлцэж тогтоол гаргажээ. Үүнд: Нэг хүнийг тахин шүтэх явдлын хор уршгийг арилгахын төлөө намаас явуулсан тэмцлийг эрх тушаал ахихыг оролдож хичээсэн холын бодого санаагаа биелүүлэх хийгээд намын удирдлагын нэр хүндийг гутаах зорилгоор ашигласан гэж үзэж байна.

14 дүгээр зууны хоёрдугаар хагасаас Юань улсад гарсан "Улаан алчууртны бослого"-ыг дарах гол хэрэгт Тогоонтөмөр хааны хамгийн итгэлтэй жанжны нэг Цагаантөмөр нэн их үүрэг гүйцэтгэж хаан төрдөө үнэнч зүггэж байжээ. 1352-1362 он хүртэл бүтэн арван жил тэрхүү бослогын гол гол хүчийг бут цохиж, тэдний умардад давших замыг хаасан юм. Цагаантөмөр жанжин бол дагнан монгол цэрэг захирдаг, Мухулай жанжны цэрэг захирах, байлдах тулалдах аргаас суралцсан нэгэн байв. Түүний хүү Хөхтөмөр бага наснаасаа эхлэн цэргийн эрдэмд боловсорч, авьяаслаг жанжин болж төлөвшсөн бөгөөд улаан алчууртны босогчдод гэнэдэн алагдсан эцгийнхээ үйл хэргийг чадварлагаар үргэлжлүүлсэн байна. Цагаантөмөр жанжин хүүдээ Монголын төр улсын гал голомтыг хэзээ ч мөхөөж болохгүй, үүрд асааж байх ёстой гэдэг сургаалийг захидаг байжээ.

1937-1938 оны хилс хэргийг 1939 онд Намын Төв Хороо тогтоол гаргаж заасан байна. Д.Дамба, Ю.Цэдэнбал нар Намын Төв Хорооны бүгд хурал дээр бас зөрж маргалдсан байна.
Ц.Лоохууз тус бүгд хурал дээр хэлсэн үгэндээ: нэг хүнийг тахин шүтэх явдал манайд их хэмжээтэй болсноос намд ихээхэн хохирол учирч байгааг, Сталиныг шүтэж бишрэх явдал намд ямар байсныг, Х.Чойбалсанг тахин шүтэх явдлыг хэн санаачилсныг илтгэлд дурдсангүй гэж тэмдэглээд, ер нь нэг хүнийг тахин шүтэх явдлыг дэмжиж, хувийн алдар, нэр зэрэг хэргэмийг эрхэмлэн хөөцөлддөг хүн Улс төрийн Товчооны гишүүдийн дотор байна уу? үгүй юу? Гэсэн асуудал дэвшүүлсэн байна.

БНМАУ-ын Бага хурлын Тэргүүлэгчид 1945 оны 9 сарын 21-нд БНМАУ-ын тусгаар тогтнолын тухай бүх нийтийн санал хураалтыг 10 сарын 20-ны өдөр явуулах шийдвэр гаргаж, Улсын Бага хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга Г.Бумцэнд даргатай санал хураалтын төв коимссыг байгуулав. Орон нутагт санал хураалтын 3304 комисс байгуулжээ.

Өгөдэй хааныг нас барсны дараа Дорнод Европт ялгуусан аян дайн хийж байсан Монголын армийн жанждыг Бат хаан цуглуулж хуралдай хийсэн бөгөөд уг зөвлөлгөөнөөр өрнө зүгийн байлдааны ажиллагааг зогсоож, Монгол гүрний баруун өмнөд хилийг Молдав Булгараар тогтоох, цэргийн олзлогдогсдыг бүгдийг нь суллан тавихаар шийдвэрлэж, энэхүү хил орчмын нутаг дэвсгэрийн захирагчаар нь түмтийн ноён Ногайг томилсон байна. Энэ үеэс эхлэн Ногай жанжин Алтан Ордны улс доторх байр суурийг баттай эзэлж эхэлжээ.Ногайн гарал үүсэл нэг их тодорхойгүй.Сурвалж бичгүүдэд түүнийг Зүчийн гуч Татаарын хүү гэлцдэг ч түүний өвөг эцэг нь Буфла гэгч байсан агаад Ногай түүний татвар эмээс төрсөн учир хаан ширээнд суух эрхгүй байсан гэдэг.Ногай Алтан Ордын хаан Бэрхийн нөлөөгөөр лалын шашинд орсон хүн байжээ.

Бусад мэдээ

Mar 12, 2024 90

МОНГОЛЫН ТҮҮХ

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/