"Бүгдийг тэгээс" номынхоо "Эр зориг" бүлгийн "Эсэргүү" хэсгээс үргэлжлүүлэн нийтэллээ. Эхлэл хэсгийг эндээс уншина уу!
Эсэргүү \Үргэлжлэл\
...”Эргээд өмнө нь ажиллаж байсан Анагаах Ухааны Хүрээлэндээ эрдэм шинжилгээний ажилтнаар очъё” гэж хэлтэл яамны боловсон хүчний газрын даргын нүд гайхсан бололтой томорч байна. “Юун эрдэм шинжилгээний ажилтан? Чи арга хэмжээ авхуулаад халагдаж байна. Ямар хэрэг тарьснаа мэдэж байна уу?!” Ингээд л эсэргүү болчих нь тэр. “Чамайг хөдөө орон нутагт ажиллуулах шийдвэр гарсан” гэлээ. Цөллөг гэсэн үг л дээ. Нэг л хөдөө очвол эргэж хотын иргэн болно гэж саналтгүй. Ажлаа зохиолч Ш.Ванчаарай гуайд хүлээлгэж өглөө.
Тэгээд хэд хоног учраа олохгүй уруу царайлж, яахаа мэдэхгүй явж байгаад Улсын Эм Хангамж Үйлдвэрлэлийн Газрын Эм Хангамжийн Хэлтсийн дарга Д.Мангаатай тааралдлаа. Мэдээж намайг халагдсаныг дуулжээ. “Хөөе, Хүрлээ нэг сайхан ажил байна. Социалист орнуудын эдийн засгийн талаар хамтран ажиллах Зөвлөлийн хоёр гурван гэрээний орчуулга нь хүлээгдээд ажил саатаад байна. Чи орчуулаадах, бид бардаггүй ээ” гэж байна. Юун орчуулга. Хөдөө явах гээд “цөллөг”-ийнхөө томилолтыг хүлээж байна гэлээ. Тэр ийш тийш харснаа “Аяар гэм. Чи энэ амнаасаа болж ахиад л хэрэгт орно шүү. Би орчуулгын талаар сайдтай ярья, ятгая, чамаас өөр хүн хурдан түргэн, оновчтой орчуулж барахгүй” гэлээ. Надад сайдын хүрлийсэн ууртай царай л харагдаж, “сайд зөвшөөрөхгүй дээ” гэвэл “Түр ажил шүү дээ. Зөвшөөрөх байх. Чи чинь Орост төгссөн, орос хэлнээс хоёр гурван ном орчуулчихсан лут амьтан шүү дээ. Бас чи эм зүйч хүн, өөрийнхөө салбарт туслаач. Зургаан сар ч гэсэн орчуулга гээд хотод суухгүй юу? Тэгээд тэр хөдөө рүү нь явах бол явна биз. Зургаан сарын дараа юу ч болоо билээ?” гээд мөрөн дээр минь алгадчихаад яваад өгөв. “Юу ч болохгүй дээ. Ингээд л улс төрийн хэрэгтэн, эсэргүү, найдваргүй этгээдийн тоонд орлоо” гэж бодсоор чимээгүйхэн хоцров. Гэтэл маргааш нь намайг Улсын Эм Хангамж Үйлдвэрлэлийн Газрын дарга дуудлаа. Чамайг түр ажилд авлаа. Зургаан сарын дотор орчуулж дуусгана шүү. Социалист орнуудын хооронд эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, эрүүл мэндийн бараа үйлдвэрлэх хангах асуудлаар дагнаж хорших гурван гэрээ байгаа. Яаралтай орчуулах хэрэгтэй байна. Дараа нь Эрүүлийг Хамгаалах Яам, Гадаад Явдлын Яам, Хууль Зүйн Яам, Сайд нарын Зөвлөлөөр хянагдах ёстой, хатуу хуваарьтай юм шүү! гэж байна. Сайд зөвшөөрчээ. Хашир ухаантай хүний үгэнд орж, дутагдлаа хүлээн зөвшөөрсөн дүр үзүүлж, яамны коллегийн хурал дээр дуугүй суусны хэрэг түр ч гэсэн гарчээ.
Ямар Михайл Шолоховын зохиол орчуулах гэж байгаа биш, хэдэн гэрээ, юу байхав гээд би ажилдаа ханцуй шамлан зоригтой оров. Гэтэл хууль зүйн нэр томъёо гэж адармаатай зүйл юмсанж. Албан орчуулга гэж албан ёсоор батлагдсан нэр томъёо ашиглах ёстой аж.
Нэр томъёоны гурван боть толь бичиг олж авлаа. Толь бичигт хараахан орж амжаагүй бол нэр томъёоны комиссын мэдээ гэдэг товхимлоос батлагдсан нэр томъёо харах ёстой байлаа. Тэр л дэг журмаар нь ажиллаж эхлэв. Нэр томъёоны толь болон товхимлын аль алинд нь ороогүй нэр томъёог бол өөрөө орчуулж хашир туршлагатай хүмүүстэй зөвлөлддөг байлаа. Олон хүмүүс олон сайхан зөвлөлгөө өгсөн дөө. Хамгийн сайхан зөвлөлгөө өгсөн нь Ц.Доржжанцан маарамба. Аялгуу сайхан монгол хэлээ, үгсийн сангаа, хэл найруулгаа бид сайн мэддэггүй аж. Би үүнийг бүр анхныхаа ном орчуулахдаа мэдэрсэн, орчуулга гэдэг цаад хэлээ мэдэхээс илүүтэй монгол хэлээ сайн мэдэх ёстой юм билээ. Даанч кирилл бичигт шилжсэнээс болоод уйгаржин монгол дээр бичигдсэн олон сайхан ном судрыг унших, эх хэлнийхээ баялаг үгсийн сан, төгс хэл найруулгатай танилцах боломж үгүй болсныг одоо хүртэл олон хүн ойлгохгүй байгаа юм.
Өдөр шөнөгүй сууж байгаад эхнийхээ гэрээг хоёр сарын дотор, дараах гэрээг нэг сарын дотор орчуулчихлаа. Манайхан гайхаж байна. Олон боть ном шиг зузаан гэрээнүүд шүү дээ. Зарим нь бас миний тэнэгийг гайхаж байна. Бүтэн зургаан сарын хугацаа өгөөд байхад хоёр дахин богино хугацаанд орчуулж байдаг. Хөдөө явах гэж яараад байгаа юм уу? гэж байна.
Гэтэл намайг ажилд оруулж аварсан Д.Мангаа дарга маань удаа дараа олон хоног архи ууснаас болж ажлаасаа халагдаад надад “Миний ажлыг ав” гэдэг юм байна. Архинд ч дэндүү дуртай хүн л дээ. Уг нь их тэвчээртэй. Нэг уухгүй бол хэдэн сараар тэснэ. Харин нэг амсчихвал дүүрсэн гэсэн үг. Гэхдээ ажилдаа бол түүнийг гүйцэх хүн манай салбарт л лав үгүй. “Би чинь хөдөө цөлөгдсөн хүн, тэгээд ч яаж таны ажлыг авах вэ, та л намайг хөдөө явахаас түр ч гэлээ аварсан шүү дээ” гэлээ. Ахиад л “түр” гээд тэр зальжнаар нүд ирмэн инээж байна. Үнэхээр тэр “түр” гэдэг заль нь надад ахиад хэрэг болсон шүү. Намайг Улсын Эм Хангамж Үйлдвэрлэлийн Газрын Эм Хангамжийн Хэлтсийн даргын үүрэг гүйцэтгэгчээр орны хүн олдтол гээд түр хугацаагаар томиллоо. Ингээд би бараг таван жил үүрэг гүйцэтгэгч хийлээ. “Орны хүн” олддоггүй ээ. Өөрт нь түшигтэй, ажлаа сайн хийдэг болохоор Со дарга маань орны хүн хайгаа ч үгүйг би мэдэж байлаа. Харин хэлтсийн минь ахлах мэргэжилтнүүд яамны коллегийн хуралд оролцох, гадаадад явж үзэсгэлэнд оролцох, гэрээ хийх эрхтэй байхад надад тийм эрх мэдэл байхгүй нь намайг хатуу арга хэмжээтэй гэдгийг илтгэж, би ч ойлгож байв. Ардчилсан хувьсгал ялаагүй бол би нэг тиймэрхүү үүрэг гүйцэтгэгчээр насан турш ажиллах, аягүй бол ахиад л алдаа гаргаж хөдөө цөлөгдөх байсан биз ээ.
Хөвсгөл аймгийн Эмийн санг удирдах конторын даргаар болон Эрүүлийг Хамгаалах Яамны хэвлэлийн нэгдсэн редакцийн хариуцлагатай нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан туршлагатай мөртлөө хэлтсийн даргын үүрэг гүйцэтгэгчээр бараг таван жил ажилласан болохоор та нар гайхсан байх. Монголд байтугай дэлхийд ч жирийн нэгэн газрын хэлтсийн даргын үүрэг гүйцэтгэгчээр ийм олон жил ажилласан жишиг байхгүй дээ. Энэ далимд нэг хошин яриа өгүүлье. Нэрт эрдэмтэн, соён гэгээрүүлэгч С.Лувсанвандан Соёлын Яамны сайдын үүрэг гүйцэтгэгчээр ажиллаж байж. Бямбын Ринчин гуай “Энэ Лувсанвандангаас бусад сайд нар сайдынхаа үүргийг гүйцэтгэдэггүй юм байх даа” гэж хошигнож байсан гэдэг.
Хэдийгээр миний хувьд хэлтсийн дарга ч бай, үүрэг гүйцэтгэгч ч бай тэр ажлыг хийх дургүй байсан ч өөр арга байсангүй. Үгүй гэвэл хөдөө ажиллуулах яамны шийдвэр тэр дороо хэрэгжих байлаа. Үүрэг гүйцэтгэгчээр ч бай намайг авч ажиллуулсан газрынхаа дарга Г.Содномдаржаад би баярлаж явдаг юм.
Би тийнхүү ажиллахдаа их зүйл сурсан шүү. Эм хангамжийн хэлтсийг хариуцдагийн хувьд эх орныхоо эмийн хэрэгцээг тодорхойлох, түүний дагуу дотоодод үйлдвэрлүүлэх, гадаадаас захиалж авах, орон даяар хуваарилах, хангах ажлыг зохион байгуулдаг байлаа. Энэ нь миний дараа дараагийн ажил амьдралд их хэрэг болсон доо. Би үндсэн ажлынхаа зэрэгцээ өөрийн дуртай судалгаа шинжилгээний ажлыг хийж, эм зүйн ухааны дэд эрдэмтний диссертацаа бичиж, урьдчилсан хамгаалалтаа Анагаах Ухааны Хүрээлэн дээр хийж амжсан юм.
“Манай Хүрэлбаатар орос хэлэнд сайн, мэргэжлийнхээ чиглэлээр Орост гарсан бараг бүх ном хэвлэлийг уншдаг, уншсанаа хэрэгжүүлдэг, мэргэжилдээ үнэнч, ажлаа чин сэтгэлээсээ хийдэг, эм хангамж үйлдвэрлэлийн газар хэлтсийн даргын үүрэг гүйцэтгэгчээр таван жил ажиллахдаа салбартаа их зүйл бүтээсэн юм шүү. Даанч хэлтсийн даргаар жинхлэх эсэх нь миний мэдлээс хэтэрсэн асуудал байсан юм. Манай салбарын шилдгийн шилдэг мэргэжилтэн“ гэж манай компанийн 10 жилийн ойн баярын индэр дээрээс Г.Содномдаржаа дарга хэлж билээ. Түүнээс гадна нэг удаа өрөөнд минь хүрч ирээд миний зохион бүтээсэн эмийг ууж архаг өвчнөөсөө салснаа хэлээд “Хүрлээ минь, чи эм зүйч болсныхоо хэргийг бас дахиад л гаргалаа шүү. Улам сайн ажиллаарай!” гээд духан дээр аав шиг минь үнсч хэзээ ч мартагдахгүй их урам зориг, эрч хүч хайрласан сан. Их л ширүүн дарга байсан юм. Ажлаар ч булж өгдөг байлаа. Би мөн ч их загнуулсан даа. Загнуулж зэмлүүлсний ачаар их ч юм сурсан шүү. Со дарга маань хайр нь дотроо, хал нь гаднаа жинхэнэ монгол эр байсан юм.
Хөдөлмөрийн Баатар Л.Хүрэлбаатарын “Бүтээлч Моносчууд Бүгдийг тэгээс” номын хэсгээс
