Ханш нээх өдөр нь хаврын дунд сараас хаврын сүүл сарын хоорондох хугацаа буюу өвлийн туйлын 108 хоногийг хэлнэ. Энэ уламжлалт өдөр нь тахилын хамгийн чухал өдөр юм. Энэ бол яг жинхэнэ хятад ёс.

Тэд газар гэсэх үед өвөг, дээдсийнхээ шарилыг эргэ¬дэг. Харин монголчуудын хувьд тийм ёс огт байгаагүй. 1990-ээд оноос л талийгч¬дынхаа газрыг эргэж очдог гэсэн ойлголттой болсон байх. Түүнээс өмнө ханш нээгдэхээр эргэж очдоггүй байсан. Ханш нээх өдөр гэхээр хүмүүст ямар нэгэн онцгой өдөр мэт санагддаг байх. Гэтэл тийм биш. Шинэ улирал эхэлж байгаа жирийн л нэг өдөр. Хятадын уламжлалт ханш нээх өдөр нь 2500 гаруй жилийн түүхтэй. Хятад соёлын нөлөөгөөр Манж, Хэжэ, Жүан, Орцон, Түн, Түза, Мюо, Юо, Ли, Шүй, Жин, Чань зэрэг Хятадын 24 үндэстний цөөнхийн ханш нээх өдрийг тэмдэглэлт байдлаар өнгөрөөх заншилтай болжээ. Ханш нээх өдрөөр өвөг дээдсийнхээ шарил онгоныг хүндэтгэж, цэвэрлэн ариутгаж ёслол үйлддэг.

Ханш нээх өдөр нь Хятадын найман том баяр дурсгалын өдрийн нэг болно. Хятадын аргын тооллын 4 дүгээр сарын 5-ны өдөр нь ханш нээх өдөр тохиодог бөгөөд хамгийн урт үргэлжилдэг тэмдэглэлт өдөр гэж болно. Зарим газар нутагт энэ өдрөөс 10 хоногийн өмнөөс тэмдэглэж эхлээд ханшийн өдөр тохиосноос хойш 8 хоног үргэлжлүүлэн тэмдэглэх тохиолдол ч байдаг байна. Энэхүү 20-иод хоног нь ханш нээх өдөртэй нягт холбоотой. 1935 онд Хятадын Засгийн газар 4 дүгээр сарын 5-ны өдрийг тэмдэглэлт өдөр болгосон бөгөөд мөн үндэсний баяр хэмээдэг байна.
Ханш нээх өдрийн үүсэл гарал нь Хятадын эртний ноёд түшмэд өвөг дээдсийнхээ шарил дээр очиж тахил өргөдөг байснаас үүдэлтэй аж. Үүнээс уламжлан ард иргэд өвөг дээдсийнхээ шарил дээр очиж хүндэтгэл илэрхийлэн тахил өргөдөг болжээ. 2006 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдөр ханш нээх өдрийг Төрийн зөвлөлийн зөвшөөрлөөр Хятад улсын биет бус соёлын өвөөр бүртгэжээ.
Манайд бол ханш нээх бөөгийн зан үйлийг их зайран Д.Бямбадорж гуайа санаачлан ээж модонд тэмдэглэдэг болсоноос хойш 10-аад жил болж байгаа. Одоо хэдэн мянган хүн ирж тэмдэглэдэг болжээ. Энэ жилийн хувьд өмнөх жилээс цугласан хүний тоо нэг дахин багассан байна.
Монголчууд өвөг дээдсээ орчин цагийн зан үйлээр оршуулах ёсон сүүлийн хагас зуун жилийн явцад хүн төрлөхтний жам ёсны дагуу дууриан хийх болсон.
Өнөөдөр 4 цаг 55 минутад ханш нээлээ. Жил бүрийн хаврын энэ өдөр ханш нээж амьтад ичээнээсээ гардаг. Ханш нээх гэдэг нь хаврын их улирлын доторх зургаан бага улирлын тав дахь нь гэж зурхайн номд бичсэн байдаг. Бага улирал билгийн тоолол буюу сарны зурхайн ёсны хаврын дунд үе, аргын буюу нарны зурхайн дөрөвдүгээр сарын 5-6-нд тогтмол эхэлдэг. Ханш гэдэг үг нь ээлтэй сайн гэсэн утгатай. Ханш нээх улирал эхэлмэгц огторгуйн тоос арилан цэлмэж, анхны солонго татдаг. Түүнчлэн амьд байгаль сэргэж хорхой шавьж хөдлөж, ичсэн тарвага зурам нүхнийхээ ам руу харж хэвтэнэ гэдэг. Дорно зүгийн ард түмэн ханш нээх өдрийг гэгээн тунгалаг сайн өдөр хэмээн бэлгэшээн дээдэлдэг.
Энэ өдөр өмнө зүгээс хур буувал өвс муу ургаж, үр тариа тааламжгүй болно хэмээн үздэг. Хорхой гэнэт олширвол зун нь ган болно гэж шинждэг. Харин шувуу гол мөрний усанд орвол дулаарахын шинж. Хаврын цас шоргоолжны үүрийн хойд хэсгээс эхэлж хайлбал зуншлага сайхан болж, өвс ургамал тэгш ургахын тэмдэг хэмээн бэлэгддэг байна. Ханш нээх цагаар малчид мориныхоо дэлийг засч дөрвөн настай хязаалан үрээг хөнгөлдөг уламжлал бий.
Д.Хүрэлбаатар

Twitter