Уншиж байна...

2012.04.20 Улаанбаатар хот


МБНЭ-ийн их хуралдайн хуралдаан “Цэцэг” зочид буудлын хурлын танхимд 09.15-т эхлэв.
Хуралдайг нээж МБНЭ-ийг санаачлагч Д.Жаргалсайхан үг хэлэв.
-Эрхэм хүндэт Мөнх тэнгэр шүтээнтэн Зайран Удган нар аа
Эрхэм хүндэт Бөө судлаач, Эрдэмтэн, Домч, Сүсэгтэн нөхөд өө
Дэлхийг донсгож, өстнийг өвдөглүүлж явсан онги, онгод бүхий зайран удган нар аа.
Монголчуудаа. Шүтэн дэмжигч, сүсэгтэн олон нар аа. МБНЭ-ийн анхдугаар дээд хуралдайг нээж байгааг мэдэгдье.


Монгол цэрэг зайран удган нэгэн амьтай. Эзэн Чингисийнхээ удирдлагаар дэлхийг эзэлж явсан түүхтэй болохоор сэтгэл их хөдөлж, энэ баярын өдөр би цэрэг эрийн ёсоор та бүхэнтэйгээ мэндчилж байна.
Монголын ард түмний сайн сайхан амьдралын төлөө нэгэн зорилго дор нийслэл болон 13 аймгийн бөөгийн шашны төлөөлөл оролцож байгаа бөгөөд төлөөллийн хувьд халх, буриад, дархад, дөрвөд, өөлд, торгууд, захчин, үзэмчин, урианхай, мянгад, баяд, хотгойд, сартуул зэрэг үндэстэн ястны төлөөлөл оролцон хуран чуулж байна.
Монголын Бөөгийн Нэгдсэн Эвлэлийн Анхдугаар их хуралдайд төлөөлөгчөөр 119 хүн хүрэлцэн ирж бүртгэгдээд байгаа ба бүрэлдэхүүний хувьд:
-Бөө 108 үүнээс Зайран -61 буюу 56,5% Удган -47 буюу 43,5% байгаа ба түүнчлэн Бөө судлаач-11, эдгээрээс гадна Бөөгийн шашны сүсэгтэн-дэмжигч 20 гаруй хүн тус тус оролцож байна.
Анхдугаар их хуралдайд оролцогчдын насны байдлыг авч үзвэл 35-60 настай бөө төлөөлөгчид дийлэнх олонхын байр суурийг эзэлж байна.
Тус анхдугаар хуралдайд Монгол үндэсний шашин болох бөөгийн шашны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй төрийн бус 18 байгууллага, гишүүд, дэмжигчид оролцож байна.
Анхдугаар их хуралдайн оролцогчдын төлөөллийн байдалд дүн шинжилгээ хийж үзвэл их хуралдайд ирсэн нийт 119 төлөөлөгчдийн 60 нь буюу 50,4 хувь нь Голомт төвийн, 57 буюу 47,8 хувь нь бусад байгууллагаас, Дүйнхэр төвөөс 2 ирсэн байна.
Энэхүү статистик үзүүлэлт нь Монголын Бөөгийн Нэгдсэн Эвлэлийн Анхдугаар их хуралдайд Бөөгийн шашны нутаг дэвсгэрийн болон үндэстэн ястны харъяалал, нийгмийн давхаргын төлөөлөл хамрагдсан байна гэж үзэх үндэслэлтэйг илтгэх болно.
Монголын Бөөгийн Нэгдсэн Эвлэлийн Анхдугаар Их хуралдайн ажиллагаанд амжилт хүсье.
Хуралдааны нээлтэд ардын урлагийн “Хөгсүү” чуулга “Алтан магтаал” туулийг хайлав. Түүний дараа Монголын хүүхэд залуучуудын ордны морин хуурын чуулга монгол ардын дууны цомирлог тоглож, хуралдайн үйл ажиллагаа эхлэв.
Одгэрэл: -Одоо МБНЭ-ийн анхдугаар дээд хуралдайн тэргүүлэгчдийг таван хүний бүрэлдэхүүнтэй сонгоё. Сонгогдох таван хүнд бөө судлаач Бадарч, Монгол төрийн зайран, “Дүнгэр” төвийн зайран Бямбадорж, МБНЭ-ийг үүсгэн байгуулагч Д.Жаргалсайхан, Монгол бөөгийн “Голомт” төвийн тэргүүн Сүхбат, Монгол судлалын академийн тэргүүн Одгэрэл нарыг дэвшүүлж байна. Тэргүүлэгчдийг батлах уу? Тэргүүлэгчдээр сонгогчдыг байраа эзлэхийг урьж байна.
МБНЭ-ийн их хуралдайн үндсэн илтгэлийг “Монгол дахь шашны өнөөгийн байдал” сэдвээр МБНЭ-ийг санаачлагч Д.Жаргалсайхан тавина. Илтгэл 30 минут үргэлжлэв.
Илтгэлийг хавсаргав.
Одгэрэл: -Одоо бүгдээрээ санал шүүмжлэлдээ орьё. Та бүхэндээ нэгэн хүнийг танилцуулья. 1990 оны ардчилалтай золгосноор бид Эзэн Чингэс хааныхаа дүрийг кино дэлгэцээр амилуулж, монгол Чингэс хааны дүрийг амилуулсан МУАЖ н.Энхтайван таныг тайзнаа урьж байна. өөрөөр хэлбэл санал шүүмжлэлээ Чингэс хааныхаа дүрийг амилуулсан, тодорхой хэмжээний шид нь бүрдэж яваа энэ хүнийг урьж байгаа нь бэлэгшээлтэй гэж бодож байна.
Н.Энхтайван: -Энэ хүн юуг хэлсэн бэ гэвэл өнөөдөр монголчууд бид эвтэй байхдаа хүчтэй гэдэг уриан дорж цуглажээ. Өнөөдөр Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр монгол сайхан дуу хуур, зан заншил, энэ их сайхан зан үйл маань сэргэж байна. Бүгдээрээ сэргэж байна, энийг бид бүгд мэдэж байна. Бүхэл бүтэн Монгол улсын хэрэглүүр болтлоо хөгжиж ирсэн энэ бөөгийн зан үйл жинхэнэ утгаараа буцаж эргэж сэргэх цаг нь болсон гэж би боддог. Яагаад бид нарыг гэж байгаа. Би өнөөдрийг хүртэл лам, нам хоёрт очиж үзээгүй шахуу явж байгаа хүн шүү. Тийм болохоор би эрт дээр үеэсээ би мэддэг, мэдэрдэг байсан болохоор та нартайгаа нэгдэе гэж би өөрөө ирж байгааг та бүхэн зөвөөр ойлгоорой.
XIII зуунд их хааныг төр барьж байх үед хамгийн дээд оргил үедээ хүртэл хөгжиж ирээд XVI зуунд зөвхөн Монголын төрд бүтэн 300 жил үйлчилж ирсэн бөөгийн зан үйл. Үүнийг хамгийн ихээр дарж устгасан нь Манж чин улсын бодлого. Харийн салхинаас Монголыг бугуйлдаж, хүн ардыг нь зовоож, өөрсдийнх нь хамгийн их омгорхох сэтгэгдэл нь төрдөг байсан бөөгийн зан үйл, Их хааных нь цагаан ёс буюу алтан ургийнхныг хөнөөж, үнэхээр манай энэ бөө дарагдсан. Гэхдээ миний олж судалснаар одоо зарим хүмүүс дуундаа хүртэл оруулж дуулж, магтаад яваад байдаг юм байна лээ, Автай сайн хаан гэдэг тухайн үедээ өөрийнхөө хамгийн том хүүг бурхны шашинд оруулж өнөөдөр манай Монголын унаган зан үйлийг маань дарж, залруулж, тэр дундаа Манж чин улсын гар хөл болж явсаар тэр талын улсуудыг, би энийг яг судалгаан дээр үндэслэж ярьж байгаа шүү. Тэр хүн Монголд манжийн бодлогыг хэрэгжүүлэхийн тулд Монголын 700 гаруй бөө удганыг өөрийн гараар шатаасан. өнөөдөр энэ түүхэнд байж байгаа. Би үүнийг хаана ч хэлнэ. Ингэж Монголын бөө нарыг манжийн дарлал айгаад хөөн шахаж, магадгүй тухайн үедээ Хөвсгөл аймгийн айхтар хоёр давааг бид нар мэддэг, тийм ээ, Тоомойн даваа, өлийн даваа гэж тэр даваагаар давж арайхийж үлдсэн байж болох юм. Яагаад? үүн дээр би бас нэгэн түүх яръя. Монголд манжийн дарлал орж ирсний дараа Автай сайн хаан өөрийнхөө хүүг өндөр гэгээн Занабазар болгосон. Түүний гутгаар хүү Цагаанбаатар гэдэг хүн ахтайгаа санал, зөрдөг, өөрийнхөө 127 өрхөө дагуулж Хөдсгөлийн тэр өндөр уул руу нүүж, тэнд очиж өөрийнхөө жижиг вант улсаа тогтноож, ингэж монгол бөөгийн зан үйлийг хамгаалж авч үлджээ гэсэн домог байдаг. Дараа нь хоёр жилий дараагаар есөн цагаан мориор дүүрэн ангий үс, бэлэг сэлт зэргийг ахдаа очиж барихад ах нь “За яах вэ, чи алба гувчуур гэлгүй, тэндээ тусгаар амьдарч, ард түмнээ захирч яв” гэж дархалж өгснөөр дархадууд гэсэн ястны гарал үүсэл үүссэн гэдэг. Би та нартай их ярилцмаар байна. Цагт их шахагдаж байна.

Одоо би өөрийнхөө хамгийн гол зорилгоо ярья. Социализмын үед манай тэнгэрийн их том зайран, зууны манлай гэж бид ярих дуртай, XX зууны манлайчууд дотроос Монголын бөө нарын дотроос нэг том зайран хүн энд салбарласан байсан. Энэ хүн бол Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэ сумын харъяат Улаанбуудар овгийн Цэвэг удганы хүү Дамдин зайран гэж хүн байсан. Нисдэг Дамдин, үл үзэгдэгч Дамдин, амьдралынхаа хугацаанд 30 гаран жилийг Монголын төрийн хүндэтгэж зөвхөн тэр хүн шорон оронгоор явж амьдарч өнгөрүүлсэн. Шоронд байхдаа тэр хүн нэгээхэн удаа ч өвдөж үзээгүй, нэг хүн ч гарт нь болоод биед нь хүрч үзээгүй, тийм хүн байсан. Энэ хүний тухай домог мэт яриаг бид нар судлаач нараас сонсож, судалж, үзэж харж явсаар байгаад энэ тухай би маш их тэвчээр гаргаж бүхэл бүтэн сэдэвлэсэн уран сайхны кино хийлээ.

Энэ киног хийснээр би бол баатар болох гээгүй, мундаг болох гээгүй. Би хамгийн гол нь өнөөдрийн энэ нийгэмд амьдарч байгаа 22 жил босч өндийж ирж байгаа манай унагана зан үйлийг бишрэн шүтэгч монголын ард түмэндээ бөө гэдэг хүн чинь хэн байдаг юм бэ, тэр хүний дотоод сэтгэл ямар байдаг юм бэ, тэр хүнтэй ойртох гэж байгаа бол ядаж шинж тэмдгийг нь мэдэрч үз, тэр хүний үгийг задалж ухаарч ойлгож үз. Сайн ч бий, муу ч бий, аль аль нь байгаа. Сонголтоо хийхэд дөхөм болох гэсэн үүднээс би энэ киног бүтээсэн юм. өнөөдөр би та бүхний өмнө нэгэн хүнийг танилцуулъя. Миний энэ киног яг дуусаж байхад энэ киноны маань гол дүр Дамдин зайрангийн маань төрсөн охин удган Батчулуун эгч. Манай кинонд их тусалсан, бид хамтдаа Дамдин зайрангийн тухай баримтат кино хийгээд дуусч байна. 
Би бол зөвхөн уран бүтээлч хүн. Зөвхөн уран бүтээлээрээ өөрийнхөө хүслээрээ, өөрийн зан үйл, өөрийн бодлогоороо би та нартай хамт байна шүү. Бүгдээрээ нэгдэцгээе, эвлэрцгээе. 
Ганцхан энэ монгол өөрийн гэсэн зан үйлээ хөгжүүлэхийн төлөө хүчин зүтгэцгээе. Бидний энэ зан үйлийг бүдүүлэг гэж гаднынхан хэлдэг. Шашиныхан хүртэл бүгдээрээ хэлдэг. Тэгэхдээ энэ зан үйл бүдүүлэг биш, харин бид нар төрөлх хэлээрээ ард түмэнтэйгээ тэнгэрийг холбож өгдөг ийм сайхан ариун үйлстэнгүүд юм шүү. Мандтугай.
Та бүхэнд зав гарвал манай киног үзээрэй. Энэ кинонд тэр нутгийн зайранг барьж авч хийсэн болохоос одоо аль нутгийн ямар ч зайрангийн тухай цаашид хийх бүрэн боломж байгаа. Бидний дээд тэнгэр бидэнд ийм зүйлийг хийхийг шаардаж байгаа шүү гэдгийг би та бүхэндээ хэлье.
-Одоо дүрэм дээрээ санал шүүмжлэлээ хэлье. Санал өгөх хүмүүс нэрээ өгөөрэй. Одоо Монгол туургатан нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч, Монголын дархад бөөгийн төвийн тэргүүн Чинбат таныг урьж байна.
-За энд хүрэлцэн ирсэн удган зайрангууд, судлаачид, бөөгийн төлөө гэсэн сүүн цагаан сэтгэлтэй ирсэн та бүхэнд энэ өдрийн түмэн амгалан айлтгая. Тэгэхээр энэ сайхан танхимд бөө мөргөлийн илтгэлийг хурандаа Жаргалсайхан гуайнхаа илтгэлийг, Энхтайван ахынхаа хэлсэн үгийг давтаж нуршилгүйгээр шүүмжлэх үүднээс сэв харах үүднээс биш эвлэлдэн нэгдэх сэтгэлийн үүднээс та бүхэнтэйгээ сэтгэл санаагаа хуваалцахаар болсондоо баяртай байна. Бөө мөргөлийн зан үйлийн үүсэл гарал, ёс уламжлал, зан үйл бол тодорхой , хүн төрөлхтөн ?? үүссэн гэдгийг хэн ч үгүйсгэж чадаагүй, үгүйсгэх боломжгүй, монголд тэр тусмаа дэлхийн улс орны дундаас монголд тэр тусмаа монгол дотроо энэ бөө удган зайрангууд бөө гэдгийг зүйлийг жинхэнэ утгаар нь авч үлдэж чадсан. Монголын удгайн зайрангууд, үүнийг гүйцэтгэж байда хүмүүс, судалж байдаг судлаачид энэ хүмүүсийнхээ үйл ажиллагааг үргэлж дэмжиж, үргэлж баярлаж явдгаа би та бүхэндээ хэлье. Бөө мөргөлийн зан үйл байгаа ч гэсэн зарим нэг гажуудал асуудлууд нүдэнд үзэгдэхээр гарт баригдахаар байгаа гэдгийг энд хэлээд байх шаардлагагүй юм гэдгийг та бүхэн мэдэж байгаа байх. Тэгэхээр МБНЭ гэдэг энэ сайхан байгууллагыг үүсгэн санаачилж байгуулаад энэ нь монголд энэ олон бөө нар нэгдэж байгаад хийж байгаа нь хүн төрөлхтөний анхны хурал болж байгаа байх гэж би бодож байна. Монгол бөөгийн төвийг анх эхлээд нээх үед Монгол бөөгийн “Голомт” төвийг үүсгэн байгуулагч Сүхбат судлаачидаа их баярлаж явдаг. Бөө мөргөлийн зан үйлийг судалж үргэлжлүүлж явдаг та бүхэндээ их баярлаж явдаг юм. Энд ганц зүйлийг би хүсмээр байна. Энэ сайхан том нэгдмэл үйл ажиллагааг цаашид авч явах нь зөвхөн удган айрангууд та бидний асуудал, зөвхөн нэгдмэл байдал л биднийг авч явна. Бидний хийх ажил тов тодорхой, цаашид зам тодорхой, хийж гүйцэтгэсэн ажлууд зөндөө байна. Алдаа оноо байлгүй яахав, эхэлж сэргэж байгаа учраас. Энэ бүгдийг зохицуулагчид бөө мөргөлийн зан үйлийг гүйцэтгэгчид нь та бид юм шүү. Бөө өнөөдөр задарч бутарч байсан ийм янзын байдалд хүрсэн нь бөө судлаачдын буруу гэж өөрсдийгөө хэлсэн, тэдний хийсэн гар бичмэл гэсэн. Энэ баримт нь шинээр гарч ирж буй бөө удган зайрангуудын тэнгэрээс ирсэн дохиоллыг яаж тайлахаа мэдэхгүйгээс энэ баримтыг тулгуурласанаас үүдэлтэй. Энэ баримт дээр тодорхой зүйлүүд дээр өөрийн санал бодлоо тулгасан буруу зүйл бичсэн байдаг учраас бөө мөргөлийн зан үйл нэлээн буруу замаар явж, бөө гэдэг зүйл газарт унах болсон. Нөгөөтэйгүүр бөө мөргөлийн зан үйлс, мундаг хүчирхэг зан үйл монголд сэргэхээр боллоо. Энийг дарах ганц зүйл бол шашиныг шашинаар нь хорыг хороор гэж. Ингээд гаднын янз бүрийн шашин орж ирсэн, нөгөө талаар сая Жаргалсайхан гуайн хэлсэн буддын шашины асуудал байна. Буддын шашиныг би буруутгаж хэлж байгаа юм биш, гэхдээ хэтэрхий төрийн хэмжээнд болтол нь тавьж байгаа нь халагламаар асуудал. Та бид мэдэж байгаа. УИХ-ын гишүүдийн энгэртээ зүүх таних тэмдэг нь монгол улсын албаа байх ёстой атал зөрсөн очир, нацагдорж гэдэг тэмдгээр эмблемээ хийсэн. Энэ нь шашины зүтгэлтэн мэт харагддаг болсон. Гэх мэтчилэн ийм буруу зүйлүүд маш их байгаа. Төрдөө ч буруу явсан. Энэ бүх алдаа дутагдлыг ард түмэн болон хэлж чадах улс бол зөвхөн удган зайрангуудын үйлдэл. Тиймээс энэ зан үйлийг маш зөв зүтэй хийж чадаж, ард түмэндээ хүргэж чадах юм бол та бидний энэ сайхан хийх ажил маань улам сайхан явагдана. Энэ сайхан ажилд оролцож байгаа та бүхэндээ болон хөх толботой монголчууд, хар толгойтой монгол бөө удган зайрангууддаа сүү шиг цагаан сэтгэлтэй, алт шиг арвин ажил амьдралтай хар тугтаа сүшиглэж, хөх тэнгэртээ ивээгдэж явахын ерөөлөөр яриагаа өндөрлөе. 
-За баярлалаа. Одоо монгол бөөгийн “Голомт” төвийн тэргүүн, бөө судлаач н.Сүхбат таныг урьж байна. 
-Саруул үнэний хөтөч болсон, сайн зүгийн тэнгэрүүддээ мөргөе. Олон үеийг гийгүүлсэн онгод сахиусандаа мөргөе. Агуу их төрийнхөө алтан сүлдэнд мөргөе. 
Монголын бөөгийн цаг тооны хамгийн сайхан өдөр өнөөдөр бол хар луу жилийн хөх луу сарын цагаан гахай өдөр юм. Ийм сайхан өдөр энд бид хуран чуулж монголын бөөгийн шашиныг хэрхэх вэ гэдэг дээр ярилцаж байгаа минь үнэхээр сэтгэл их хөдөлгөж байна. 16 жилийн өмнө монголын эрдэм мэдлэгтэй эрдэмтэд олон сайхан нөхдүүд 13 хүн нийлж монголын бөөгийн “Голомт” төвийг байгуулсан. Тэр хүмсүүдийн дотор Дарийн Дамдин гэж манай дархан аварга, Сэвжидийн Сүхбаатар, О.Пүрэв, Гэндэнгийн Батчулууун, Маам зэрэг 13 хүн нийлж цаасан дээр байгуулж баталж байсан түүхтэй. Энэ бол монгол түүхэнд анхных нь байж. Энэ байгууллагыг байгуулсаны дараа тэр голомтон дээр очиж 3 хүн ажилласан. Тэр бол Төмөр зайран, Билэгт зайран, Сумъяа удган гурав байсан. Энэ улсууд Монголын бөөгийн галыг бадраасан гурван хүн. Сумъяа удган бол Монгол улсын анхны балетчин, МУСТА ийм хүн байгаа. Нөгөө хоёр маань ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлсэн. Энэ цагаас манай энэ шашиныг залгамжлан авч ард түмний төлөө хүч хөдөлмөрөө зориулсан хоёр удган бий. Нэг нь Дүгэрсүрэнгийн Энхжаргал, Дамбадаржаагийн Булган гэж хоёр хүн бий. Энд би нэг зүйлийг онцлон хэлэхийг хүсч байна. өнгөрсөн жил монголын төр бөө хүнд анх удаа Алтангадас одон өгсөн. Монголын бөөгийн Голомт төвийн тодорхойлолтоор энэ бол бөө нарын авсан анхны шагнал байсан. Энхжаргал удганд Монголын төр. Энэ бол монголын төрөөс бидэнд өгсөн их үнэлгээ гэж би бодож байна. Энд бид ирэхийн учир, эвлэлдэн нэгдэхийн учир бол монголын төр засаг, монголын бөөгийн асуудлыг онцгойлон авч үзэх гэж байгаа, монголын төр шашины харилцааны хуулинд бөөгийн асуудлыг оруулах гэж байгаа тухай асуудлыг МУИХ тамгын газрын хуулийн зөвлөх, ҮАБЗ-ийн дарга саяхан надтай уулзсан.

Ш.Сүхбат: Энэ уулзалтан дээр бидний хооронд болсон хоёр цагийн ярианд бөөгийн асуудлыг ноцтойгоор авч үзэхээ боломжгүй боллоо гэж хэлсэн. Энэ бол 16 жилийн дотор гарсан таван хэрэг явдалтай холбоотой. Энэ 5 бол 10000 бөөгийн эврийг доргиолоо. Нэг үхрийн эвэр доргихоор 1000 үхрийн эвэр доргидог гэдэг үнэн юм байна. үүнтэй холбоотойгоор манай монгол улсад бадарчлан ирсэн, манай нутаг дээр суурьших гэж ядаж байгаа харийн шашиныханд их томоохон өөш хаялаа. Энийг бид онцгойлон анхаарч авч үзэхгүйгээр цаашдаа явах замгүй болсон учраас өнөөдөр бид энд өвөг дээдсийнхээ арийн их шүтээн, биднийг үеийн үед гийгүүлж ирсэн тэр онгод сахиусын өмнө хариуцлагатай.

Тийм учраас бид энэний өмнө бууж өгч болохгүй, хэрэв тэгэх юм бол монголын үндэсний агуу их соёл мөхөхөд хүрхнэ. Монгол улс, монголын ард түмэн уран гайхамшигтай юмныхаа 2-ыг нь алдсан. Нэг нь төрөө алдсан, хоёр дахь нь бол бид монголынхоо агуу их соёлыг алдсан. Бид газар нутгаа Модун Шанью хааныхаа захиасаар авч үлдсэн эх орон газар шороогоо алдлаа. Бидэнд юм үлдэхгүй нь ээ. Бид үр хүүхдийнхээ өмнө дэндүү их хариуцлага хүлээх ёстой. Бид тэдний өмнө шүүгдэх ёстой. Тийм учраас энэ хариуцлагатай энэ цаг үед үндэсний агуу их соёлоо эргэн сэргээх, өөрөөр хэлбэл, оюун ухаанаа дээш нь гаргаж ирэх асуудал бол бидний дээдийн дээд асуудал мөн. Ингэж байж бид монголын төрийг дахиж эргүүлж байгуулах тухай асуудлыг ярих хэрэгтэй болно. Тэгж байж бид эх орон газар шороогоо хамгаалах болно. Бидний үүрэг гүн их хариуцлага, өндөр их итгэл гэж би ойлгож байна. Энд нэгдэн ирж сууж байгаагийн учир монголын бөө нар өөрийнхөө үзэл бодол, өөрсдийнхөө үзэл санааг энд дэлгэрэнгүй сайхан яриасай гэж бодож байна. Энэ хурал социализмын үеийн ямар нэгэн хурал биш, чин үнэн сэтгэлийн хурал болоосой гэж би бодож байна. Хүн болгон өөрийнхөө сэтгэлийг ярьж хэрхэх тухайгаа авч хэлэлцэх цаг иржээ. Энд бидний өнөөдрийн хийх ажил гэж бодож байна. Тэгээд энэ ажлыг зохион байгуулж энэ рүү биднийг хөтөлж ирсэн энэ Жаргалсайхан гэдэг энэ залууг би саяхнаас таних болсон юм. Энэ хүнд магадгүй манай дээд тэнгэр илгээмж өгч дохиолол өгч, манай энэ шашиныг авран хамгаалж цаашид үргэлжлүүлэн хөгжүүлэх, тэр алхмыг хийгээсэй гэж ирүүлсэн байж болох. Би монголын бөөгийн Голомт төвийг нөхдийн хамт байгуулаад ерөөсөө галын дөл дөнгөж асаах төдий болгосон. Бөө хүний хэлээр хуяг сэгсрэх гэдэг юм л хийсэн. Миний хийсэн ажлыг олон сайхан залуучууд, олон бөө төрж гарч, монгол бөөгийн хундаам суурийг тавьсан. Тэр суурин дээр өнөөдөр бид гурав дахь алхмыг энд хийхээр цуглаж байна гэж би бодож байна. Энэ алхам бол манай ард түмний төлөө, манай оюун баялгийн төлөө, монгол төрийн төлөө хийх ёстой гэж би үзэж байна. Энд бид хариуцлагатай сайн хандаасай гэж та бүгдээс хүсч байна. 
Хүнд эрхэмлэж болох гурван зүйл бий. Нэгдүгээрт эх орон минь, хоёрдугаарт ээж аав минь, гуравдугаарт үр хүүхэд минь. Тэгэхээр бид ээж аавынхаа сүнс сүлд онгодны өмнө, үр хүүхдийнхээ өмнө хүлээсэн үүргээ өнөөдөр бид гүн ухамсарлаж байгаа гэж би бодож байна. Бид тархай бутархай байлаа. Жалгын нэгэн бөөтэй боллоо. Энэ бол манай оюун санааны нэгдэл, манай энэ бөөгийн шашинд асар их дутагдаж байгаагийн илэрхийлэл мөн. Энийг нэгтгэж нэг гарт оруулж нэгтгэх нь өнөөгийн энэ хурлын бидний хийх ажлын бас нэг зорилго мөн. Бид тал талд Улаанбаатарыг тойрч суугаад энэ монгол улсын газар нутаг дээр энд тэнд асаад бид хүч хүрэхгүй. өөрснөө хүчээ нэгтгэлээ ч энэ хоёр шашины дундаас орон зайгаа олж авахад үнэнхүү хэцүү. Түрүүн энэ илтгэлд гарлаа. Бурхны шашиныг Далай лам Дарамсалад удирдаж байна. Христийн шашиныг Солонгосын нэг өвгөн удирдаж байна. Бидэнд удирдагч алга, Бид ийм том хөрөнгө хүчтэй улсуудын дунд хадны завсар хавчуулагдсан халиуны зулзага шиг болоод байна. Тийм учраас нийлэх хэрэгтэй, нэгдэх хэрэгтэй. Хэн нэгнийгээ онгод сахиустай сахиугүй гэж хэлэх юм биш, ямар нэгэн бөөгийн хийсэн алдааг товойлгох нь биш. Ерөөсөө байж байгаа бидэнд үлдээж өгсөн бидний агуу их өмч болсон хэн ч өмчлөж чадахгүйгээр бөөгийн тэр агуу их зан үйлийг сурч мэдэж, судалж замчлах ёстой. Энийг хэн нэгэн хүн зохиогоогүй, Буддизмыг Будда, Христийг Христ зохиосон бол, Монголын бөөг мөнх тэнгэр тэнгэр, уул ус, бидний өвөг дээдсийн оюун ухаан бүтээсэн. Бөө бол байгалийн бүтээл. 40000 жилийн түүхтэй энэ агуу их шашиныг өнөөдөр бид өөд нь татах тэрийг цааш нь үр хүүхэддээ залгамжлуулж үлдээх, түүний агуу их хүчийг бүрэн гүйцэд гаргаж ирэх ёстой. Бөө бол агуу их хүч мөн. 
Бөө шиг ийм агуу их шашинг хүн төрөлхтөн дэлхийд бүтээж чадаагүй. Агуу их Эйнштейн хүн төрөлхтөний ирээдүйн шашин сансар байх болно гэж хэлсэн. Үнэхээрийн сансар буюу мөнх тэнгэр хүн төрөлхтөнд өгсөн дээдийн агуу их бэлэг мөн. Энэ бэлгийг бид зүгээр харж сууж, өөрийнхөө хувийн амьдрах хэрэгсэл болгож болохгүй. Бид ард түмнийхээ тусын тулд энэ хүчирхэг зэвсгийг ашиглах хэрэгтэй. Тэр битгий хэл хүн төрөлхтөний сайн сайхны төлөө энэ зэвсгийг ашиглах цаг нь ирсэн гэж би хувьдаа бодож байна. Агуу их хааныхаа агуу их сүлдэнд хатан эх ээжийн элгэн дээр төрсөн Монголын сүр сүлд болсон ард түмэн, хүн төрөлхтөний сүр сүлд болсон ард түмэн ийм их агуу их шашинтай байхаас өөр аргагүй билээ. Бид түүхийнхээ туршид агуу их соёлыг бүтээсэн. Бидний бүтээсэн соёлыг бүгдийг булшилсан. Бидний соёлтой хамт, бидний сүсэг бишрэл агуу сайхан юмыг бүгдийг нь булшилсан. Бид сэргээлээ, дахин амилууллаа. Христ дахин амилсан шиг бөө дахин амиллаа. Энэ амийг бид хүч болгож, агуу их зорилгын төлөө ашиглах хэрэгтэй. Ийм түүхэн цаг ирсэн гэж би бодож байна. Бид агуу их үндэстэн, агуу их соёлтой. Бид үндэсний агуу их үзлийг өнөөдөр хөөрөгдөн гаргаж ирэх хэрэгтэй. Коммунизмын дарж булшилсан тэр үндэсний үзлийг бид дахин сэргээх хэрэгтэй. Бид үр хүүхдийнхээ төлөө үүнийг хийх ёстой гэдгийг би туйлын хүсч бодож байна. Та бүхэн өөр өөрсдийнхөө бодож байгаа бүх сэтгэлийг ярьж, энэ нөхдийн боловсруулж гаргасан дүрмэнд өөрсдийнхөө санаа оноог хэлж, эндээс гарах шийдвэрт өөрсдийнхөө хүсэл бодлыг бүрэн тусгаж, өөр өөрсдийнхөө юм болгож аваасай гэж би хүсэж байна. Амжилт хүсье. 
Монгол туургатны ном цагаан төвийн тэргүүн Лхагважав таныг урьж байна.
-За өнөөдрийн Монгол улсын иргэн бөгөөд бөө, зайран, удган, дэмжигч олон та бүгдэд баярын мэнд хүргэе.
Юуны түрүүнд шашины ялгааг ярья. Шашин бол бөөгийн шашин гэж нэр байна. Одоо бол бөө мөргөл гэсэн нэрээр явна. Шашин гэвэл шарын шашинтай холилдоод хамаагүй болно. Дангаараа бөө мөргөл, дангаараа монголын ёс заншил, зан үйлээрээ л явна. Тэгвэл манай монгол бөө мөргөл дэлхийн тавцанд дээшээ гарна. Ийм учиртай. Хоёрдугаарт, та бүхэн шүүмжилж магадгүй. Монгол бөөгийн нэгдсэн эвлэл гэж нэр өгч болохгүй. Яагаад гэвэл зөвхөн монгол болчихоод байдаг. Олон үндэстэн байгаа биз дээ, халх, буриад, захчин, дархад. Гадаадад ч манай бөөгийн ёс заншлыг мэддэг гадаадын хүмүүс ч зөндөө бий. Тийм учраас “Монгол туургатан бөө мөргөлийн нэгдсэн эвлэл” гэвэл зохино. Билэг тэмдгийн хувьд шүүмжлэлтэй хандая. Монгол хүний нар сартай харьцдаг дүрс байх ёстой. Дүрмэнд шинэ бөөг ямар журмаар төрүүлэхийг бодох ёстой. Бөө нь шинжлэх ухааны үндэстэй юм. Эхлээд хүүхдийг монгол ёс заншилд сургах ёстой. Боловсролтой хүнийг бөө гэж үзнэ. XII зуунд тэнгэрийн бөө нар байсан. Одоо цаг үед ч гэсэн тэнгэрийн бөө нар байна. Үүнд Түдэв, Чадраа нарыг нэрлэж болох юм. Ёс зүй дүрэм гарах ёстой шүү. Дүрмээ сайн боловсруулах хэрэгтэй. Би Дамдин зайрантай цуг амьдарч ажиллаж байв. Лувсан зайрангийн шавь байсан хүн юм. 
Одгэрэл: -Бид эхлээд монгол нэрээрээ байх нь чухал юм. Гадаадад Чингэсээр мэддэг тул Чингэс хааны дүрийг оруулсан. Бөө мөргөлийг шашин мөн үү, үгүй юү гэдэг бид хариулт өгч байгаа. Бөө мөргөлөө олон түмэнтэй харьцах, үүний зэрэгцээ шашин гэж үзэж байна. Жижиг ард түмний шашин гэж бодож болохгүй.

Бадарч (бөө судлаач): -Эрхэм хүндэт тэнгэрийн элч болсон бөө нарын амар мэндийг эрье. Сүүлийн хоёр сар хамтарч ажиллаад түүхэнд анх удаа бөөгийн их хуралдайг хийж байна. Дүрмийг Жаргалсайхан боловсруулсан. Дүрэм нь олон улсын хэв хэмжээг баримталсан. Төгс төгөлдөр гэж юу байхав. Алсдаа дэлхийн хэмжээнд ажиллана гэж бодож боловсруулсан. Модун Атилье хааны үед XII зууны үед монголчууд дэлхийг байлдан дагуулсан. Ирээдүйд ч дэлхийг байлдан дагуулах үе ирж байна. Монгол бөө мөнх тэнгэртэй харьцдаг. Дэлхийг тамгалж үлдээсэн монголчууд дэлхийг дахин эзлэх цаг ирнэ. Одоогоор цаг үе нь тохироогүй хийгээд алсдаа өргөн хүрээнд хийх болно. Гол нь ҮАБЗ-д арваад жил ажиллаж, 69 улсын төлөөлөгчидтэй уулзаж, олон улсын хэмжээнд арга хэмжээг зохион байгуулж байжээ.

Шинжлэх ухааны загвар нь зөв явж байгааг тодорхойлсон юм. Явцын дунд хүн болгон идэвх гаргаж боловсронгуй болгоно. Шашин бол нийгмийн хорондын харилцааны соёлыг тодорхойлдог бол бөө мөргөл нь байгаль хүн хоорондын харьцааны зан үйлийг илэрхийлдэг. Зан үйл нь байгалийн харилцаа сүнсээр дамжин хэрэгждэг. Бөөг бол шашин биш гж бичиж байсан. 7 зүйлээр бид доройтсон. 
1. Хальсан сэтгэхүй
2. Доройтсон оюун санаа
3. Буурсан үнэлэмж
4. Дууриамал үйл ажиллагаа
5. Сэтгэл зүйн ашиг сонирхол
6. Үзэл сурталжсан сэтгэлгээ
7. Алдагдсан зөн билэг зэргээр Монгол хүн урагшаа хөгжихгүй болсон. Алдагдсан зөн билэг бэрхшээлийг олон түмэнд зөв түгээж хүргэх ёстой. Олон шашин ард олныг минь хоол хувцсаар хуваагаад эзэмдэж байна. Баялгийг нь уваагаад цөөн хүмүүс хүртэж байна. Дэлхийн хүчирхэг гүрнүүдийн хараа манай руу чиглэж байна. Энэ бүхнээс бөө нар л аврах болно. Бөө нар ёс суртахуун гэдэг зүйлд тооцоо бодох ёстой. Эзэн чингэс хаан маань бүх шашиныг хүлээн зөвшөөрч байсан гэж ярьдаг. Эзэн хаан эзэлсэн орны иргэдийн сэтгэлийг татахын тулд шашиныг ашиглаж байсан. Эдгээр шашиныг эзэн хаан шүтдэггүй байсан юм шүү. Одоо бид эх орноо аврах уу, иргэдээ татах уу гэдэгт ёс суртахуун, сэтгэл санааны дүр төрхөөс шууд хамаарах болно. Анхаарал тавьсанд баярлалаа.
Одгэрэл: -2 цаг тутамд 10 минут завсарлах болно. 
Энхбаатар: -Тэнгэрийн улаач та бүхнийг мэндчилгээ дэвшүүлж, та бүхэнтэйгээ хамт байгаадаа бахархаж байна. Бас энд байгаагаа хариуцлага гэж үзэж байна. Дүрмийг уншиж үзэв. Та бүхэн дэмжиж байвал зарчим дээр алт мөнгө эрдэнэ мэт баялагаас ангид гэсэн хэсгийг оруулж өгмөөр байна. Гадаадад олон жил амьдарч байсан учир монгол хэлэндээ муу. Би гадаадын байгууллагуудтай их холбогдож, тэдний тухай орчуулж судалдаг. Удахгүй хэдэн ном гаргана. Номынхоо дээжийг эвлэлдээ өгнө. Бөө мөргөлийг шашин гэж хүлээн зөвшөөрдөггүй. Бөө мөргөл нь шашинаас хамаагүй өндөр төвшний асуудал юм. Энэ эвлэлдээ зүтгэе. Чадах юм нь гадаад харилцаа орчуулгаа хариуцъя. Би орос, англи, франц хэлтэй. Би хүчин зүтгэхэд бэлэн байна. Багш хүн мэргэжлийн өвчтэй. Байгаль орчин, эх дэлхий, ариун нандин зүйл бий. Төр засгийн боловсролд ангхаардаг. Бид нэг эгнээний улс тул ёс суртахуун хүмүүжилд анхааръя. Монголчуудын 10 хүний 7 нь хар хувцас өмсдөг. Хар хувцас нь хар энерги юм. Түүнээс татгалзахын төлөө ажиллъя. Бид босоо бичигтэй хүмүүс . Эвлэлийн логоны дээгүүр кирилл үсгээр бичжээ. Түүнд оросууд баярлана. МБНЭ гэдгийг монгол бичгээр бичх нь зүйтэй.
Дорж-Идэх:-Цугларсан алдарт удган зайрангууддаа баярлалаа. Би хоёр сарын өмнө Жаргалсайхантай уулзаж анал бодлоо солилцож байсан. Би шүтээнтэй хүн. Зайран хүн биш. Бөө мөргөлийг судалж оролддог хүн. Бүх шашины үүсэл хөгжлийг судлах шаардлага байдаг. 
Жаргалсайхан: -Би дүрмэнд их цаг зарцуулсан. Олон хүн оролцож чадаагүй. Гэвч хүмүүс их идэвхтэй тусалсан. Нэлээд улс төрийн намын дүрмүүдийг судалдсан. 200 гаруй жил хөгжиж ирсэн улс төрийн систем байна. АНУ, Англид улс төр өндөр хөгжсөн. Улс төрийн өнөөгийн нөхцөлд тохируулан, боловсруулах шаардлага гарсан. Эхлэхэд амархан үргэлжлүүлэхэд хэцүү. Аливаа үйл ажиллагааны нэг тал нь санхүү байдаг. Цаг нь болохоор санхүүгийн тухай ярилцана. Монголд буддагийн шашин 5000 гаруй ламтай, хүн амын 80-85% нь сүсэглэдэг гэсэн тоо байна. Тэгвэл манай нэг бөө хүнийг 10000 гаруй хүнтэй харьцдаг гэж надад хэлж байсан. Монгол хүний бие цусанд нь бөөгийн шашин өнөө хүртэл хадгалагдан явж ирсэн. Шашинаа зөв хөгжүүлбэл бөө нь хурдан сэргэнэ. Гени нь монгол хүнд байна. Эхний ээлжинд МБНЭ-ийн цахим хуудас байрлуулна. Түүнтэй харьцаж сэтгэгдлээ бичих хэрэгтэй. Дүрэм нэг батлаад орхидог бус. Амьдралаар баяжиж шинэчлэгдэж байх ёстой. Бага хуралдайгаар баталж өөрчлөхөөр дүрмэнд тусгасан. Байгаль орчин баялгийн асуудал хурцаар яригдаж байна. Хэдэн мянган лиценз нэртэй хуудас хүмүүсийн гар дээр явж байна. Сүүлийн жишээ гэхэд л нэг лицензийг хэдэн зуун сая доллараар худалдаж түүнд нь монголын эдийн засаг доргиж байна. Бидний үйл ажиллагаа байгальтай их холбоотой. МБНЭ бодлогын асуудлаа ярилцана. Стратеги тактикийн асуудлаа тодорхойлох хэрэг гарна. Энэ олон лиценз нэртэй цаас удахгүй байгаль орчныг онгичоод эхэлнэ. Үүнтэй тэмцэхэд зайран удган нарын үүрэг чухал. Олон зуун жил дарагдаж байсан уул усны лус савдгийгнойрноос нь сэргээж амилуулж ард түмний сэтгэлийг сэргээн огшоож, ард түмнээр байгалаа хамгаалуулах ажлуудыг хийх болно. Бөхмөрөн суманд тэмцэл болж байна. Тэнд олон зуун жил шүтсэн овоог гаднын хүмүүс ухаад аваад явахад очиж шалгахгүй байсан атлаа, хотод суугаа хүмүүсээс асууж сураглаж байсан. Бид тэгтлээ аль хүний хүйн холбоо хөндийрсөн байна.
Дүрмийн агуулга, редакторын засварыг оруулаад бас бичгээр саналаа өгөөрэй. Бөөгийн хуралдайн хяналтын цэцийн тоог нэмэх саналтай байна. Ингээд дүрмээ батлах санал оруулж байна. 
-Төрийн тахилгыг гадаадын хүмүүс их сонирхдог. Тэр хэсгийг нууцлах хэрэгтэй. 
Д.Жаргалсайхан: -Монголын төрийн хар хайрцагны бодлого гэж байдаг. Олон жил гадаадынхан бөөг судалж байна. Бид өөрсдийн нууцаа алдахаас болгоомжлох ёстойг зориуд анхааруулж байна. Тооллогын комисс ажилдаа оръё. 
Энхзаяа: -Дүрмийг баталъя гэсэн хүмүүс гараа өргөе. Татгалзаж түдгэлзэж байгаа хүн байна уу? Алга байна. 
Одгэрэл тогтоолыг уншиж таницуулав. 
-Хуралд оролцогсод 100 хувийн саналаар дүрмээ баталлаа. 
Одгэрэл:- Хэлэлцэх асуудлын дагуу МБНЭ-ийн ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлэх ажиллагаа эхэллээ. Сүхбат гуайг индэрт урьж байна. 
Сүхбат:- Ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлэх асуудлыг зохион байгуулах комисс хэлэлцсэн. 9 хүний нэр дэвшлээ. Тэдгээрийг хэлэлцээд нэг хүний нэрийг дэвшүүлэхээр тохирсон. Ажлын зарчмаар санал аваад сонгох гэхээр нэг боломжгүй асуудал гарсан. Аймаг орон нутгаас жигд төлөөлөл сонгогдож ирээгүй. Төлөөлөгчдийн 60% нь “Голомт” төвөөс оролцож байгаа. Нэр дэвшүүлбэл миний нэр шууд ялахаар байна. Иймээс МБНЭ-ийн удирдах ажлыг би хийх боломжгүй. Анхнаасаа эхэлж санаачиж зохион байгуулсан өндөр боловсролтой, шашины талаар гүнзгий судалгааг 10 гаруй жил хийсэн, бичиг баримт боловсруулах чадвартай, гадаад харилцааны чадвартай Д.Жаргалсайханыг МБНЭ-ийн ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлэхийг комиссоос санал нэгтэй дэмжсэн. Тэгээд шинэ хүний нэрийг дэвшүүлж байна, дэмжиж өгөөч гэж хүсч байна. Ингээд МБНЭ-ийн ерөнхийлөгчид Д.Жаргалсайханы нэрийг дэвшүүлэв.

М.Энхзаяа МБНЭ-ийн ерөнхийлөгчийг сонгосон тогтоолыг уншиж танилцуулж, хуралд оролцогсдын 100%-ийн саналаар батлав.
Д.Жаргалсайхан: -Бид нар нухацтай ярилцсан. Нэгдсэн байгууллага байгуулах нь ойрын зорилт. Бидний дараа үе бэлэн болчихсон байна. Зохион байгуулах, удирдлагын ухаанд сургах шаардлагатай. Мөн хөрөнгө, цаг хугацаа шаардагдаж байна. Би Монгол улсын ҮАБЗ-д ажиллаж байхдаа нэгд, Чингэс хааны бүтээсэн агуу их ололт, оюун санааны нэгдлийг бий болгох, түүнийг бөө нар л бүтээж чадна. Хоёрт, Монгол улсаа авч үлдэх, хоёр том гүрний дунд оршиж байгаа бид энэ бодлогоо авч явах шаардлагатай.

Залгамж халааг бэлтгэх их ажил бий. Санхүү нэн чухал. Үндэсний хөрөнгөтнүүд бэхжээгүй байгаа, боломжийн хүн ивээн тэтгээд авч явах боломж хязгаарлагдмал байна. 
Заалнаас:- Монголчууд бүгд онгодтой улс шүү. 
Энхзаяа: -Зохион байгуулалтын асуудалдаа оръё. МБНЭ-ийн бага хуралдайн гишүүдийн нэрсийг дэвшүүлэх ажил эхэлж байна. 
Сумъяа удган (Олон улсын бөөгийн холбооны гишүүн, АНУ-ын бөөгийн холбооны гишүүн, ахмад, бөөгийн холбоог үүсгэн санаачлагчдын нэг):-Өнөөдөр бид цуглараад байгаа нь гайхамшиг юм. Энэ ажлыг ийм амжилтад хүргэсэн Сүхбат, Энхжаргал, Амсоос, Дуламсүрэн нарт баяр хүргэмээр байна. Дүрмээ хүлээн зөвшөөрч байна. Чадлынхаа хэрээр бөөгийнхөө төлөө зүтгэнэ. Жаргалсайхан даргадаа баярлаж байна. Түүнийг дэмжиж байна. Байгаль дэлхийг хараад би уйлж харамсаж байгаа. Эв нэгдэлтэй ариун санаатай бөөгийнхөө төлөө зүтгэе. 
Зоригтбаатар зайран:- Тэнгэр заяатай монголчууд бид бөөгийнхөө байгууллагын байгуулж байгаад баяртай байна. Бид түүхээ нарийн судлах ёстой. Бөө нь зөн билгийн ухаан юм шүү. Манайх бөөгийн хоёрдогч байгууллага юм. Бөөгөө маш нарийн судалж, дотоод ертөнцийг нь мэдрэх ёстой. Та нар яах гээд байна гэж сурвалжлагчид асууж байна. Бөө бол Хүннү, Шаньюн үеэс түүхэн уламжлалтай. Зөв санаа байгаа мөртлөө хэрэгжүүлэхэд хэцүү асуудлууд байна. Хандив цуглуулдаг байгууллага байж болохгүй. Бид ухаалаг гэгээлэг байх ёстой. Нийгмийн захиалгаар бөөгийн үйл явдал бичигдэж байна. Дотоод сэтгэл тусгагдахаар байна. Төвүүд байгуулаад олон бөө төрүүлж байна. Бид бөөг төрүүлдэг бус сургадаг газар байх ёстой. Шаштир, шашин хоёрыг хольж болохгүй. Шашин болохын тулд Олон улсын байгууллагад бүртгүүлдэг юм билээ. Тэгэхийн тулд дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдөх ёстой. Би 6000 хүний гарын үсэг цуглуулж байсан. Шашин гэж ярьж байгаад би дургүйцэж байна. Шашин бол хүний оюун санааг мунхруулагч юм. Бид шашинуудыг үзээд шаштирт өөр өнцгөөс хандах ёстой. Шашин болгоё гэж байгаа бол ард түмнээрээ хүлээн зөвшөөрөгдсөн, дэлхийн оюуны байгууллагад бүртгүүлж байж шашин болно. Төр нийгэмд баригдахгүйгээр гэгээлэг, хүчирхэг, оюунлаг ажиллах ёстой. Би та бүхнийг нэгдэж байгааг дэмжиж байна. 
Нарандулам (“Монгол тэнгэр” ТББ-ын гишүүн): -Манай байгууллага хамгийн залуу нь юм. Эзэн Чингэсийн айлдвар сургаалийг түгээх үүрэг гүйцэтгэдэг. Монголчуудад гэгээрэл чухал юм гэж хаан айлдсан. Дэлхий монголчуудаа аврах айлдварыг хаан буулгасан. Монголчуудын эв нэгдэл их чухал. МБЭ-ийг дэмжиж байна. 
Одгэрэл: -Бага хуралдайн гишүүдийг сонгох нэрсийг танилцуулж, нэр дэвшүүлж байна. МБНЭ-ийн 1.1.5-д заасныг удирдлага болгож, уламжлан шалгаруулж сонгож байна. Бага хуралдайн гишүүдийн нэрсийг дэвшүүлье.
1. Амсоос
2. Б.Баттулга
3. Д.Батчулуун удган
4. Х.Батбаяр
5. Х.Батжаргал
6. Н.Батсайхан
7. Д.Батсайхан
8. Гомбобаатар
9. Х.Гэрэлмаа
10. Гантогоо
11. Дашдорж
12. Дашбалбар
13. Дуламжав
14. Дүгэрсүрэн
15. Дагвадорж
16. Дангаасүрэн
17. Дарьчулуун
18. Дуламсүрэн
19. Даарий
20. Загдаа /гадаада/
21. Зоригтбаатар
22. Жавзмаа
23. Жавзанпагма
24. Лхагважав
25. Мөнхжаргал
26. Өсөхбаяр
27. Д.Саранцэцэг
28. М.Энхбаатар
29. Г.Шүрэнчимэг
30. Т.Норов
31. Ч.Энхбаатар
32. Т.Энхтуяа
33. Энхцэцэг
34. Дорж-идэх
35. Сумъяа
36. Цэрэнханд
37. Чулуунбаатар
38. Ж.Сарантуяа
39. Д.Булган
40. Намсрай
41. Мөнгөнсувд
42. Бум-Очир
43. Г.Уранчимэг
44. Х.Пүрэвсүрэн
45. Нанжаа
46. Уянга
47. Санчир
48. Түмэнбаяр
49. Оюун
50. Энх-Амар
51. Байгальмаа
52. Ням-Сэр-Од
53. Гантогоо
54. Ариунболд судлаач
55. А.Энхтайван
56. Мөнхбат
57. Мөнхбаяр
58. Мандах
59. Золзаяа
Одгэрэл: - Бөө гэдэг хүн бол оюун сэтгэхүй, үйл хөдөлгөөн нь тэгширсэн, үг яриа нь цэгцэрсэн хүнийг хэлдэг. Бага хуралдайн гишүүдэд нэмж нэр дэвшигчдийг танилцуулъя.
-Хүрэлбаатар “Сэтгэшгүй” эмнэлгийн эмч
-Бадамсүрэн Дарханаас
-Отгонсүрэн удган
-Нагаанбуу түүх судлаач
-Т.Оюун удган
-Цагаанхүү
-Буянбадрах “Дүнгэр” төв
-Нарангэрэл
-Бямбадорж
-Г.Хадаа
-Г.Батбаяр нарыг нэмж нэр дэвшүүлэв. 
Энхзаяа: -Бид урьдчилан хүн нэг бүртэй уулзаж, анкет бөглөж авсан. Сэтгэл санаа, идэвх зүтгэлээрээ санаачилгатай хүмүүсийг сонгосон. Монголчууд өнөөдөр эвлэлдэн нэгдэж, МБНЭ-ийг байгуулж байгаад баяртай байна. Бидний хүсэл биелж байна. Сэтгэл огшиж байна. Би гэж биеэ тоолгүй, холын чимээ сонсож, бэлчээрийн газраа харж чаддаг бөө байцгаая. Угийг дуулган байж ухаажъя . Уухай уухай уухай.
/Анхдугаар хуралдаан дээр оролцогчид туршлаггүйгээс хувь хүний саналыг асуулалгүй оролцоогүй хүний нэрийг дэвшүүлж байв/

[000172]
[000172]
[000188]
[000188]
[000189]
[000189]
[000192]
[000192]
[000195]
[000195]
[000196]
[000196]
[000198]
[000198]
[000200]
[000200]
[000201]
[000201]
[000202]
[000202]
[000203]
[000203]
[000206]
[000206]
[000208]
[000208]
[000209]
[000209]
[000212]
[000212]
[000215]
[000215]
[000216]
[000216]
[000217]
[000217]
[000218]
[000218]
[000220]
[000220]
[000225]
[000225]
Previous Next Play Pause
[000172] [000188] [000189] [000192] [000195] [000196] [000198] [000200] [000201] [000202] [000203] [000206] [000208] [000209] [000212] [000215] [000216] [000217] [000218] [000220] [000225]

Бусад мэдээ

Feb 20, 2024 130

УРИАЛГА

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/