Монголчууд эрт дээр үеээс "Ус - Чандмань эрдэнэ", "Усыг нь уувал ёсыг нь даганн", " Уул савдагтай ус эзэнтэй" гэсэн ийм сайхан зүйр, цэцэн үгс хэлж усаа хайрлан хамгаалж хүндэтгэж ирсэн зан заншил, ёс уламжлалтай билээ.
• Усыг амьдрал тэтгэгч ариун зүйлийн нэг гэж үзэж ихэд эрхэмлэнэ.
• Гол мөрөн, булаг шанд, нуур цөөрөм_ худгийн усанд сүү цагаан идээ, цус зэргийг хийх, дусаахыг хоргилно.
• Сүү цагаан идээтэй шанага, халбагаар булаг, шанд, гол, горхи, худгийн уснаас хутган авдаггүй.
• Булаг, шанд, рашааны тулах эхэнд айл буухыг хоргилно.
• Рашаан булаг, шандны эхний мод, бутыг авах, гэмтээхийг цээрлэж хадаг яндар зүүн дархлана.
• Аливаа усны эхийг ухаж төнхөхгүй.
• Булаг шанд, рашааны эхэнд байгаа хад чулууг хөндөдгүй.
• Гол ус, булаг шандны эхэнд болон ойр орчинд шээх, нус цэр хаяхыг цээрлэнэ.
• Усны эхийг булингартуулахаас болгоомжилно.
• Рашааны загас, жараахай, хорхой шавьжийг хөнөөхийг хоргилно.
• Голын ус, нуур цөөрөмд унаж үхсэн мал, амьтны сэг зэмийг заавал цэвэрлэнэ.
• Голын ус булаг шанданд үнс нурам хийхийг цээрлэнэ.
• Тогтмол усанд биеэ болон хувцасаа угаахыг цээрлэнэ.
• Үнс, хог, угаадасыг гол булгын эхэнд асгадаггүй.
• Ус гатлахдаа мориноосоо бууж духаа усаар шавшин гол гаталдаг.
• Голын усыг гатлахдаа дух, бугуйгаа усаар норгож байж гол туулдаг.
• Давс хужиртай, ус тогтдог тойромд хог хаядаггүй.
• Тал хээр, говийн малчид малаа услахдаа худгийн усыг аль болхоор хямгатай зарцуулахад ихээхэн анхаардаг. Хүйтний улиралд онгоцондоо ус үлдээж хөлдөөхийг ч цээрлэнэ.
