Уншиж байна...

 

Монголын ард түмний тэмдэглэдэг гэр ахуйн баяр ёслолын уламжлалт нэг хэлбэр нь насны ой юм. Энэ дотроо хүүхдийн, өндер насны гэж хоёр байдаг. Монголын хуучин ёсонд хүүхэд эхийн хэвлийд

9-10 cap болж төрөхөд нь нэг насаа барьж гарч ирлээ гэж үздэг. Тэг насны хүүхэд гэж ярьдаггүй, тэг нас гэдэг нь насгүй гэсэн үг гэдэг. Учир нь тэг гэдэг нь байхгүй гэсэн үг гэж ойлгодогоос тэр юм. Хүүхдийн насыг төрсөн, ойндоо хүрсэн өдрөөс биш харин цагаан сарыг тэмдэглэх тоогоор буюу төрсөн жилийг амыны нэрээр нэрлэсэн Жилээр /хулгана, үхэр гэх мэт/ тийм жилтэй гэдэг. Энэ жил дээр барьж гарсан нэг насыг нэмж тоолно. Жишээ нь, хүүхэд цагаан сараас нэг сарын өмнө төрсөн бол барьж гарсан нэг настай гээд цагаалаад хоёр настай болно. Хүн бүхэн цагаалахад нэг нас нэмж тоолох ба малыг ч гэсэн нэг нас дэвшүүлэн нэрлэдэг. Жишээ нь, өнгөрсөн хавар гарсан хурга, ишиг, тугал, ботго, унагыг цагаан cap гарсны дараа төлөг, шүдлэн, бяруу, тором, даага гэж хоёр насанд дэвшүүлэн нэрлэдэг. Учир нь хэдхэн хоноод таван хошуу малын төл гарч нэг настай гэгдэх учиртай байдаг. Энэ нь билгийн тооллын нас бөгөөд аргын тооллоос өмнө монголчууд хүний насыг билгийн тооллоор хэмждэг байлаа.
Монголд аргын тоолол нэвтэрсэнээс хойш хүүхдийн насыг төрсөн өдрийнх нь ой хүрээд нэг настай боллоо гэж тоолдог болжээ. Одоогийн хүмүүст арга билгийн гэж хоёр өөр нас байх боловч 1949 оны 1 сарын 1-нээс хойш төрсөн хүүхэд бүр төрсөний гэрчилгээ, паспортоор тооцогдох аргын нэг л тодорхой настай байдаг болжээ. Уламжлал ёсоор хүүхэд төрөөд нэгжил болсныг нь ёслон тэмдэглэж ах дүү, төрөл садны хүрээнд хүүхдийн ой хийдэг байжээ. Харин шинэ цагийн хүмүүс хүүхдийн ойгжил бүр тэмдэглэх, залуучууд өөрсдийнхөө төрсөн өдрийг найз нөхдийн хүрээнд ёслон тэмдэглэх нь түгээмэл болж түүгээр дамжуулан архи дарс уух нь элбэг болсон нь зах зээлийн харилцааны онцлог болоод байна.
Хүүхдийн ойн найранд архи дарс бага хэрэглэж уламжлал ёсоор зөвхөн ахмадууд бага сага хэрэглэх бөгөөд хүүхэд багачуудыг аль болох өргөн оролцуулж идээ цагаагаар дайлах нь ёс юм. Ой тэмдэглэж буй хүүхдийг дээш суулган эцэг эх, ах эгч төрөл садангийн хүмүүс чихэр, тоглоом, хувцас зэргийг бэлэглэн сайхан ерөөл магтаал хэлдэг, бэлэгдэл захиас өгүүлдэг ёстой ажээ. Хүүхдийг 5 нас хүрэхэд нь тусгай эмээл төхөөрч сайн морь зүслэн өмчилж өгөөд моринд нь мордуулаад цулбуураас нь хөтөлж хотоо нар зөв гурав тойруулж,
Хотгор дүүрэн адуутай

Хотондоо дүүрэн малтай
Үрээ дүүрээд үрээгээ хөтөлж яваарай гэж ерөөгөөд малчны хүүхэд морь унаж эдлэх болсныг тэмдэглэж байгаа хэрэг юм.
Монгол уламжлал ёсоор 70, 85, 90 насанд өндөр насны найрыг үр хүүхэд, ач зээ, ах дүү, төрөл садан, нутаг усны хүмүүсийг урьж өргөн дэлгэр тэмдэглэдэг. Ингэхдээ зуны дэлгэр сард айраг цагаа бэлтгэж архи дарс хоол цай өргөн бэлтгэж найрлан бөх барилдуулан морь уралдуулж нэг ёсны бага наадам хийдэг байна.
85, 90 насны ойг илүү хүндэтгэлтэй хийх бөгөөд 90 хүрээд ирэг хувааж иддэг гэсэн заншил байдаг. Өндөр настны ойд ирсэн хүмүүс хадаг торго, эд бэлгийн зүйл барьж эд бараа их цугларах боловч өндөр настанд их эд бараа сонин биш, харин өндөр настны хишиг буян гэж хариу бэлэг, буян хишиг тараадаг. Ахмад настныг хүндэтгэн ирсэн зочид гийчдэд идээ будаа, архи дарс элбэг хүртээж хөгжөөн баясгасан яриа хөөрөө өрнүүлэн ахмад настны сэтгэл санааг өргөж цугласан олныг баяр баясгалантай найрлан цэнгэх нөхцөл бүрдүүлнэ.
Ой хийж байгаагийн зорилго нь түүний нас буяныг хүндэтгэх, үр хүүхэд, ач зээ, ах дүү төрөл садны баярыг тэмдэглэх, мөн ахмадын сэтгэлийг баярлуулах явдал юм. Үүний тулд өндөр настанд зориулан ерөөл, шүлэг найраглал уншиж өгдөг заншил байдаг. Сүүлийн үед 50, 60 насны ойг тэмдэглэх болсон нь зөвхөн өндөр нас төдийгүй улс нийгэмд үр бүтээлтэй ажиллаж амжилт гаргасан, аливаа хүний байгуулсан гавъяа зүтгэлийг үнэлж “Алдар тэмдэглэх” хэлбэрээр олон жилийн ажлын бүтээлийг үнэлэх, дүгнэх хэлбэр бий болжээ.

Бусад мэдээ

Mar 12, 2024 90

МОНГОЛЫН ТҮҮХ

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?
http://www.zoofirma.ru/