ГАДААД МЭДЭЭ

ЖИЛИН МУЖИЙН ГОРЛОС-Д БАЙДАГ ЧИНГИС ХААНЫ ХӨШӨӨНД ГАЛЫН ТАХИЛГА БОЛЖЭЭ. 2023 ОН.
NASANBAT NASAA

MONGOLS & NOMADS in the Great Steppe of EURASIA

2

3

4

5

6

7

8

325853307_576798153893183_1991220105996420834_n

325915792_893345228754740_3718368160180580279_n

326032526_638020358091763_79868093479476976_n

326274965_912326173470772_3117184170725318631_n

1

Өмнөговь аймгийн Гурвантэс сумын нутаг, Тосон Бумбын нурууны салбар уул Шаригийн Сондог уулын баруун хойд бэлийн үзүүрт Ингэн Хөөвөрийн хоолой руу хандсан 10 гаруй км урт үргэлжилсэн 100-200 метр гүнзгий жалгатай мөргөцөг юм. Хэрмэн цав нь нар салхи, усны элэгдлийн үйл ажиллагааны улмаас үүсч бий болжээ.

Наран даацаас баруун тийш Хэрмэн цав, Зуун мод Зулганай, Шаригийн ганга, Тосон бумбын нуруу байдаг. Зуун мод, Зулганай, Хэрмэн цав, Наран, Наран даац, Хайлааст зэрэг горхи ус, баян бүрдүүд зэрэг хэний ч болов сэтгэлийг татсан байгалийн үзэсгэлэнт газруудтай.

“Хүмүүн төрөлхтний хувьсал, хөгжлийн түүхийн эрин нэг бүрд нэгэн их хүмүүн төрж бүгдийг залж, жолоодож ирсний анхдагч нь Их эзэн Рама байв. Удаах эринд нь аугаа бурхан Кришня, харин гуравдагч эриний их хүмүүн нь Будда болой” хэмээн Энэтхэг Жагарын Ариун шаштирд өгүүлдэг. Энэ үзэл санаа Ази тивийн хэдхэн улс оронд тархан ноёрхжээ. Монголчууд гэхэд л мянга орчим жилийн туршид мөнхүү үзэл снаааны хожуу цагийн нөлөөн дор оршин байв.

Айл гэp бvл бvp өөpuйн гoлomтын raлыг тaxuapaй. тэгbэл тэp жuлдээ aз xuйmopьтoй яbдaг юm шvv. зaabaл лam бөө гэxгvй өөpcдөө тaxuж бoлнo. өөpuйн cэтгэлuйн xvчээp өөpcдөө caйxaн amьдpax xэpэгтэй бuз дээ. юy юy opox bэ гэbэл өbчvv, гaнгa, capxaд, цaй, cvvл 3 xэpчum, uдээ, шap тoc зэpэг зvйл opнo. xvн өөpөө cэтгэлээcээ xuйbэл raлыг өөpcдөө тaxuж бoлдoг юm moнгoлчyyдaa.

"Монголын нууц товчоо". 120-р бүлэг: "... Тэмүүжин нар тэр шөнө дүлэн явж өдөр гийхэд үзвэл Жалайр аймгийн Хачиун тохуруан, Хархай тохуруан, Харалдай тохуруан ах дүү гурвуул шөнө дүлэн нүүж дагалдан ирэв. Дархад аймгийн Хадаан далдурхан ах дүү тавуул, бас Мөнхит хианы хөвүүн Үнгүр, Чаншиут нар харьяат Баяуд нараа дагуулж ирэв........................

СЭД ЗАЙРАН
Өнөөгийн Завхан аймагт нутаглаж байсан бололтой
Сэд зайран нэг том урт хутгатай түүнийгээ байнга биедээ авч явдаг бөгөөд тэр хутгаараа засал дом хийдэг байжээ Сэд зайран нэлээн ширүүн ааштай том жижиггүй хүмүүсийг загнаж зандарч явдагч хүнд тус хүргэхдээ татгалзаж байгаагүй гэдэг

Бөө шүтлэг бол монгол нутагт хүн бий болсоноос хойш үүсэн хөгжиж уламжлагдан ирсэн байгаль, дэлхий-хүн хоорондын хүйн холбооны илэрхийлэл, шүтээн болсон Мөнх тэнгэр, эзэн хаан Чингисээ эрхэмлэн шүтсэн, үндэсний үзэл, монгол бахархал, соёл иргэншил, зан үйл, ёс заншил, дэг журмын цогц, тэнгэрлэг ард түмний минь үеийн үед мөргөж, шүтэж ирсэн мөнх тэнгэрийн үзэл билээ.

2014 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн МБНЭ-ийн Бага хуралдайн 6-р хуралдаанаас Монгол төрийнхөө төлөө амь насаа өргөсөн өмнө зүгийн наран мандахаас өрнө зүгийн наран шингэх эх газраас монгол баатруудынхаа цусаа дусааж, хөлсөө шингээж, сүнсээ мөнхөлсөн газрын шүншиглэсэн шороог эх нутагтаа хүндэтгэж авчирч, дэлхийд хаана ч байхгүй монгол суу ухаантнууд баатруудынхаа алдрыг мөнх тэнгэрийн дор газарт лус, савдаг галтай нь хамт, одот тэнгэрт бөө ухаан, онгодтой нь цуг мөнхлөн гагнаж монгол үндэстэн баатруудынхаа баатарлаг дайчин алдарт хүндэтгэж энэ өдөр хүндэтгэлийн бөөлөөн хийхээр шийдвэрлэж байсан байдаг.