Ази бол дэлхийн хамгийн хурдацтай хөгжиж буй бүс нутгийн нэг бөгөөд дэлхийн үйлдвэрлэлийн төв гэж тооцогддог. Тивийн хамгийн өндөр хөгжилтэй орнууд нь Япон, Өмнөд Солонгос юм.
Азийн ДНБ-ий дийлэнх нь Хятад, Япон, Өмнөд Солонгос, Энэтхэгт төвлөрдөг. Гэвч Ази тивд санхүүгийн бие даасан байдал, хууль дээдлэх ёс, улс төрийн тогтвортой байдал, санхүүгийн ил тод байдал, ДНБ-ий өсөлтөөрөө хоцрогдсон олон орон бий. Эдгээр нь голчлон Өмнөд Ази, Төв Ази, Баруун Азид байрладаг.
Хятад яагаад Энэтхэгээс хурдан хөгжсөн бэ?
Ази тивд нийгэм, эдийн засгийн хөгжлөөр харьцуулахад хамгийн хялбар хоёр орон бол Хятад, Энэтхэг юм. Хятад улс АНУ-ын дараа дэлхийн хоёр дахь том эдийн засаг, харин Энэтхэг тавдугаарт ордог.
Хоёр улс өөр өөр шалтгаанаар аутсорсингийн төв болж, Хятад үйлдвэрлэлээрээ тэргүүлж, Энэтхэг мэдээллийн технологи зэрэг үйлчилгээний салбарт ахиц дэвшил гаргаж байна.
2021 оны байдлаар Энэтхэгийн ДНБ-д эзлэх үйлчилгээний эзлэх хувь 47.5 хувь, харин үйлдвэрлэлийн салбарынх дөнгөж 14 хувь байна. Хөгжиж буй орнуудын эдийн засгийн өсөлтийг хурдасгахад үйлдвэрлэлийн салбар чухал ач холбогдолтой, эмпирик мэдээлэлд тулгуурлан хөгжиж буй орнуудын үйлчилгээнээс чухал ач холбогдолтой учраас Хятад улс энд л давуу талтай байв. Хятад улс асар олон хүн амтай учир хоёр орны эдийн засгийн өсөлтийг бий болгох боломжтой хэдий ч зах зээлийн шинэчлэлийн эхлэл, хямд ажиллах хүч, үйлдвэрлэлийн салбараа өргөжүүлснээр Энэтхэгээс илүү хурдацтай хөгжсөн.
Яагаад Азийн олон орны эдийн засаг сул хөгжсөн хэвээр байна вэ
Азийн олон орны эдийн засгийг буурай хөгжилтэй байлгадаг хэд хэдэн хүчин зүйл байдаг. Үүнд авлига, хууль дээдлэх ёс муу, улс төрийн тогтворгүй байдал, хүчирхийлэл, зах зээлийн болон хөдөлмөрийн цогц шинэчлэл хийгдээгүй гэх мэт.
Тухайлбал, Азийн буурай хөгжилтэй орнууд олон улсын компаниудаас технологи дамжуулах чиглэлээр өндөр хөгжилтэй Азийн орнуудаас хол хоцорч байна. Үүний эсрэгээр, Тайланд, Индонез зэрэг харьцангуй өндөр хөгжилтэй Азийн орнууд дотоодын болон гадаадын компаниудын дамжуулан үйлдвэрлэлийн холбоосыг идэвхжүүлэхэд илүү идэвхтэй ажиллаж байна.
“Insider Monkey” гэх cанхүүгийн мэдээллийн сайтаас Азийн хамгийн буурай хөгжилтэй 25 орныг нэрлэжээ. Монгол Улс уг жагсаалтын 25 дугаарт жагсаж байна.
25. Монгол Улс
• Хүний хөгжлийн индекс: 22
• Нэг хүнд ногдох ДНБ-ий зэрэглэл: 24
• Дундаж зэрэглэл: 23
Монгол Улс Төв Азид оршдог. Тус улсын нэг хүнд ногдох ДНБ 2021 оны байдлаар 4566 ам.доллар, Хүний хөгжлийн индекс нь 0.739 оноотой байна. Монголын эдийн засаг гол төлөв уул уурхайн үйлдвэрлэлд түшиглэдэг тул зах зээлийг төрөлжүүлэх боломж хомс байна. Дээрээс нь Монголд мэргэжилтэй боловсон хүчин дутагдаж байна.
24. Иран
• ХХИ: 26
• Нэг хүнд ногдох ДНБ-ий зэрэглэл: 20
• Дундаж зэрэглэл: 23
23. Шри Ланка
• ХХИ: 27
• Нэг хүнд ногдох ДНБ-ий зэрэглэл: 16
• Дундаж зэрэглэл: 21.5
22. Жордан
• ХХИ: 20
• Нэг хүнд ногдох ДНБ-ий зэрэглэл: 21
• Дундаж зэрэглэл: 20.5
21. Индонез
• ХХИ зэрэглэл: 17
• Нэг хүнд ногдох ДНБ-ий зэрэглэл: 23
• Дундаж зэрэглэл: 20
20. Ливан
• ХХИ зэрэглэл: 18
• Нэг хүнд ногдох ДНБ-ий зэрэглэл: 22
• Дундаж зэрэглэл: 20 бичигдэж байна.
Ц.ДАВААСАМБУУ
