Монгол бөөгийн байгууллагыг хөгжүүлэх стратеги, зорилтууд

Монгол үндэсний уламжлалт Бөөгийн шүтлэг жинхэнэ утгаараа хөгжин цэцэглэх учиртай. Эс тэгвээс өнө удаан жил явж ирсэн цөөнхийн шүтээн хэвээр үлдэж, улмаар бусад хүчтэй, мөнгөтэй шашинд орон зайгаа эзлүүлсэн өгсөн өнгөрсөн түүх үргэжилнэ. Бид үүнийг хүсэхгүй.

Хорин таван жилийн хугацаанд Монгол нутагт байгуулсан Христийн сүм хийдийн тоо 300 жил оршин тогтнож бүтээсэн Буддагын шашны сүм хийдийн тооноос давж 600 гэсэн тооруу дөхөж байна. Юун их хөрөнгө мөнгийг Монголын тал нутагт зарцуулна вэ? Тэд яагаад энэ нутгийн эзэн мэт улс гүрэн дунд дураараа сэлгүүцэн ажиллана вэ? Та тавхан алхаад л Христийн гоёмсог хийд сүндэрлэн боссонтой таарах болно. Хамгийн ашигтай газар, хамгийн сайхан байрлалд Христийн сүм байраа эзэлжээ.
Их эзэн Чингис хаан, түүнээс хойшхи их хаадын үед түүхийн бичигт Монгол улсын нийслэл Хархоринд Будда, Христ, Лалын болон бусад шашны 12 сүм хийд байсан тухай мэдээ өнөөдрийг хүрж иржээ. Нөгөө Монгол төрийн бодлого хаана байна. Дэлхийн 200 орчим улсад бөө байдаг. Тэд өнөөдөр онгон байгаль, үндэс уламжлалаасаа салснаараа онгодын хүч чадлаа алджээ. Тэдний энэхүү түүхэн сургамжийг бид давтах учиргүй. Урьдчилан сэргийлж тэмцэх ёстой.
Биенээс нь махыг нь өмөх тастан авч, сэтгэлээс нь монгол гэсэн бүхнийг баллуурдан арилгаж байхад хэний ч бие шархиран өвдөнө биз дээ. Монголын мөнх тэнгэртэнүүд нэгдэж байна, Монголын бөө нар нэгдэн залбирч байна. Монгол бөө нар онгон байгаль, өвч дэлхийгээ хамгаалах их тэмцэлд нэгдэж байна.
Монгол бөө цэгцлэгдэх нь нэн чухал үйл явц бөгөөд бөөгийн нэр хүнд өссөнөөр бөө шүтлэг нь цэцэглэн дэлгэрч зон олны минь ажил үйлс арвижан дэлгэрэх сайхан цаг үе ирэх болно. МБНЭ-ийн гишүүдээс өөрсдийн түүхэн үүргээ гүнзгий ухаарч зохион байгуулж байгаа ажилдаа идэвхтэй оролцохыг хүсч байна.
Бид ийм цаг үед урсгалаараа явж болохгүй. Өсөн дэвжихийн тулд бид зорилт, төлөвлөгөөтэй ажиллах шаардлагатай боллоо. Бидний гаргасан томоохон баримт бичиг бол МБНЭ-ийг хөгжүүлэх арван таван жилийн хугацаатай хэрэгжүүлэх “МБНЭ-ийн стратегийн төлөвлөгөө” байлаа. Энэ баримт бичигт:
-Монгол Бөөгийн Ёс Зүйг боловсруулан батлах, хэрэгжүүлж мөрдөх
-Монголын бөөг Олон улс болон Төр засгийн хэмжээнд хүлээн зөвшөөрсөн, бөөгийн төв байгууллага болгох зорилт,
-Төрийн бодлоготой уялдуулан боловсруулсан, Монголд аялж ирсэн жуулчид заавал үзэх газрын нэг болсон “Монгол төрийн төлөө амь насаа зориулсан баатруудийн цэцэрлэгт хүрээлэн”-г байгуулах зорилт юм. Энэхүү хүрээлэнг гадаадын жуулчид үзээд Монгол орны юуг хаанаас үзэх, дэлхийд монголчуудын бүтээсэн түүхийг сонирхох газар болгоно. Энэ бол төртэй хамтран хийх бидний томоохон бүтээн байгуулалт юм.
-Монголын тэнгэр үзэл бөө мөргөлийн цогцолбор байгуулах санааг дэвшүүлсэн. Энэ бол нүүдлийн соёл иргэшил, түүний гол номлол болсон Мөнх тэнгэрийн үзэлийг сурталчилах төв байгуулах зорилт юм.
Үүнийг бүтээн байгуулахад гадаадын монголд сэтгэлтэй хүмүүстэй хамтран хийх зорилт тавьж ажилласан.
Монголчууд бидний, тухайлбал ойворгон сагсуу, өөрсдийгөө боловсруулаагүй, хэт үндэсэрхэг үзэлтэй залуучууд, нөгөө талдаа зориуд зохион байгуулсан байж болох сөрөг ажиллагааны үрээр олж ирсэн хөрөнгө оруулагчыг үргээж орхисон. Гэвч бид шантрахгүй энэ чиглэлээр цаашид ажиллах болно. Цогцолборын салшгүй хэсэг Мөнх тэнгэрийн бөө мөргөлийн музей байгуулах саналаа Монгол Улсийн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид дэвшүүлсэн боловч дэмжлэг аваагүй юм. Бид саналаа боловсруулахдаа орон нутагт болон улсын музейнүүдэд хадгалагдаж байгаа олон арван бөөгийн хуяг, хэрэгсэлийг нэгтгэн үзмэрт тавьж ашиглах санал дэвшүүлсэн юм.

Бидний тулгамдаж байгаа асуудал бол оффисын байр билээ. Монгол Улсын хуулинд зааснаар ихэнхи газар, шашны үйл ажиллагаа хийхийг хориглосон нь Монголын тэнгэр шүтлэгтэн, Монгол бөөд илүү бэрхшээлийг тулгаж байна. Бид ихэнх хурлаа ресторанд хоол идэх, үргэлжлүүлээд хурлаа хийх хэлбэрээр зохион байгуулж байгаа.
Нөгөө талдаа Мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө мөргөлд сүм хийд байдаггүй нь бидний хувьд давуу тал болж байна. Монгол бөө бол олон мянган жилийн турш гэрийн онгодоо амьдарч байгаа гэртээ авч явж ирсэн түүхэн уламжлалтай. Бид бодлогоо боловсруулахад, хамтын шийдвэр гаргахад, нүүдлийн соёл иргэншлийн нэн чухал орхигдошгүй хүчин зүйл болсон мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө мөргөл соёлын өвөө хамгаалах хадгалах хөгжүүлэхэд зайлшгүй удирдан зангидах төв байгууллага, судалгааны газар зайлшгүй хэрэгтэй юм. Ялангуяа соёлын өвөө бага, багаар сугалуулан бусдад алдаж байгаа энэ үед улам ч ач холбогдолтой болж байна.
Онгодын өргөө бол өвөг дээдсээс бидэнд өвлөгдөн ирсэн шүтээний салшгүй нэг хэсэг мөн. Монгол бөөгийн байгууллагын стратегийн зорилтын дагуу бид бодлогоор онгодын өргөөг гурван хэлбэрээр хөгжүүлэхээр төлөвлөж, хэрэгжүүлж ирлээ.
1. Сонгодог хэлбэрээр босгосон онгодын өргөөнүүд байна. Энэ бол олон талаар урлалын дээд хэлбэрийг өөртөө шингээсэн байдаг. Ийм өргөөнд АНУ-аас Монгол улсад суугаа онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд Женнифер Зиндал Галт зочилсон юм.
2. Жирийн онгодын өргөө юм. Улаач хүний онгодоо байрлуулсан, амьдардаг хашаа бусдаас илүү тохижилттой,үлгэр жишээ байхаар зорилт дэвшүүлсэн. Бидний онгодын өргөөнии тоо арван мянга давлаа.
3. Сумдад онгодын нэгдсэн гэр өргөө байгуулах хэлбэр байна. Энэ нь багшийн удирдлага дор, эсвэл галаараа нэгдэн онгодын гэр байгуулах санаачлагууд байна. Энэ бол дэмжиж, хэрэгжүүлэх ажил юм.

Бид хорин нэгэн аймагт ажиллаж олон мянган улаач нартай уулзлаа. Манай тулгамдаж байгаа асуудал бол хээрийн онгодын асуудал мөн. Хээрийн онгодыг хамгаалахын оронд тонох явдал нэг хэсэгтээ хавтгайрсан. Гэвч тэнгэрийн үйлийн үрээр ийм үйл хийсэн улаач нар шийтгэлээ эдэлж байгааг та бүхэн амьдрал дээр харж байгаа. Зарим нэг залуучууд атаа чөтөөний зорилгоор хээрийн онгодод халдчихаад гадаадад гарсан тохиолдол бий. Онгод тэнгэр догширвол хаа ч байсан очдог аюултай. Тиимээс залуучуудад сургамж болгон хэлэхэд биднийг хийж, бүтээснийг гадныхан хамгаалахгүй, бид өөрсдөө л хамгаалах болно гэдгийг мартаж болохгүй.
Хээрийн онгодоо хамгаалах зорилт бол ариун байгалиа хамгаалах зорилтын салшгүй нэг хэсэг мөн. Олон зуу мянган жил оршиж ирсэн хээрийн онгодод хэн ч халдаж чадахгүй, харин байгууламжид халдах явдал бий. Учрийг нь мэдэлгүйгээр хээрийн онгодын байгууламжид халдах нь нэн аюултай юм.
МБНЭ-ээс гаргасан бодлогын чанартай “Овоонд хадаг өргөх, ногоон бүсийн модонд хадаг уяхгүй байх, Монгол хүний толгой дээр суврага залахгүй байх” шийдвэр гаргасан.
Бөөгийн хуяг дуулгыг уламжлалт хэлбэрт оруулахад анхаарч ажиллаж байна.
Бид ДЦХ-аар 12 дугаар сард багтаан жилийн төлөвлөгөөгөө батлан гаргадаг. Энэ нь улаач нар ажлаа эртнээс төлөвлөхөд ач тусаа өгөх зорилготой юм.

Twitter