Бөөгийн онгод тэнгэрийн магтаал заллагын дараа онгодыг бөө биедээ оруулах зорилгоор онгодыг урин дууддаг.Нийтийн дуудлагаас гадна бөө бүрд өөрийн онгодоо урин дуудах дуудлага байдаг. Бөө уриа дуудлагаа дуудахдаа:

Хан тэнгэрийг харгитал

Хатан дэлхийг доргитол дуудах ёстой гэж бөөгийн бөөлөх ёс жаяганд байдаг.

Дархад бөө удган тухайн үед ямар зан хийх гэж байгаагаас хамаарч ямар онгод дуудахаа сонгодог. Жишээ нь: өвчин эмгэг засах бол өөрийн онгодуудаас домнон анагаах арга ухаан, эрдэм чадалтай онгодыг урин дуудна.

Онгодын дуудлага бол бөө нэг буюу хэд хэдэн онгодод хандан нэр гуншин, цол, оршин байгаа буудал суудалт нутаг усыг нь нэрлэн, дээд тэнгэр дэвжид асраасаа заларч өөрийнхөө улаачийн биед орших хүртэл нь урьж байгаа дуудлага юм. Халх бөө удганууд эхлээд заавал толгой онгодоо дуудаж оруулсны дараа дагуул онгодуудаа оруулдаг. Дархад бөө нар мөн толгой онгодоо юмуу эсвэл нутгийн хүчтэй хайрхадын эзэн онгодуудыг дууддаг. Жишээ нь: Балигийн ээжийн дуудлага гэх мэт.

Онгодын уриа дуудлага олон шад мөртэй байхаас авахуулаад онгодын нэрийг дурсах төдий болоход улаачийнхаа биед ордог. Зарим тохиолдолд онгодын нэрийг дурсах төдий болоход эсвэл бүр дурсаагүй дуудаагүй байхад хүртэл онгод нь улаачийнхаа биед харваж орж ирэх тохиолдол байдаг. Гэтэл үүний яг эсрэг ямар нэгэн шалтгаанаар онгод орж ирэхгүй цааргалах, сураг чимээгүй байх тохиолдол байдаг.

“Бутанд хярсан янзага мэт

Бургасанд нуугдсан болжмор шиг

Бутанд хярсан туулай шиг

Бүлтгэнэж явахад минь

Энэ мэдэхгүй чадахгүй улаачийнхаа

Хүслийг яагаад бодохгүй ирэхгүй байна... тийм жилтэй тийм хүний үр зовоод байна. Энэ хүнийг зовлнгоос нимгэлж хэлтэлж өгөөч” гэхчилэн аргадан гуйдаг.

Газар орны байдал хол ойр, ойр орчинд онгод буух бололцоогүй бохир нөхцөл, хараал хэрүүлд өртсөн, лус тэнгэрүүдэд хорлогдсон үед онгод огт орж ирэхгүй байх буюу орж ирмэгцээ буцдаг тал байдаг. Буриад бөөгийн ёсонд онгодыг урин залж, аль нэг зүйл дээрээ буулгаж авахаар дууддаг зан үйл байдаг.

Хүрлэгтэй улаан галын

Унь бутарсан дөлөн дээр

Хүрэл төмөр тогооны

Ширэм дээрх охь болон хандалсан

Ариун цагаан угаалгыг минь ариулж буугтун. Гэх мэтээр буурал аав хэмээх онгон сүнс, Дархан цагаан тэнгэр, тэнгэрийн хөвүүн тэх, шар манжлай, арын аран гурван ноёд нарт хандаж хэцээ цохиж, холбого, хонгинуураа хангинуулан сухай улаан бардагаараа урин залан дууддаг.

“Их далайн усыг ес дахин домнож

Есөн уулын гангыг үндсээр нь хандаллаа.

Хэц тойвуураа дэлдэн

Үүлэн хүлэг болсон сорийг тань

Хурдатган ергүүлж урин дуудаж байна.

Урилганд минь ирэгтүн

Угтлаганд минь морилогтун” хэмээн онгод шүтээнээ дууддаг.

Twitter