Хөвсгөл аймгийн Цагаан нуур сумын Тэнгис гол орчмоор нутагладаг Дархадын хуулар ёсны Ноёо бөө нь XVII зууны сүүл XVIII зууны эхэн үед амьдарч байсан ид шид, эрдэм чадал ихтэй сүрлэг том биетэй заарин байсан гэлцдэг. Ноёо бөө нь Жотог заарингийн 41 хүүхдийн хамгийн том хүү юм. Ноёо бөө 120 насалж, зөнөж байсан учир “Ноёо зөнөг бөө” гэж нутгийнхан дууддаг байсан гэдэг.

Лусын эздээр бөөлсөн Есөн дарааны юм гэдэг онгодыг тахидаг байжээ. Тэр бөө тэнгис хавиар нутагладаг, нисдэг морьтой байсан гэлцдэг. Тэнгисийн есөн дарааг ухаж, нялх хүүхэд, лусын догшин эзэд цусан нуурын юм, хүзүүгүй гөрөөс мэтийн хүн хадгалж авч явж чадахааргүй элдвийн зүйлс гаргаж аваад онголж шүтсэн гэдэг.

Дараанаас нь гарсан хүүхдийг гэртээ авчирч, гөрөөсний сүүгээр тэжээдэг байжээ. Гэтэл эхнэр нь “юун хүүхэд авчирав” хэмээн сэрдэж, эзгүй хойгуур нь тэр хүүхдийг малын сүүгээр угжиж амийг нь хорлосон байна.

Ахайн Буриад бөө нартай үзэлцэж, Бух бөөг дарж авсан ба Буриад нутгийн ноёны охин 18 настай бүсгүйтэй ханилан нутагтаа авчирсан гэлцдэг. Бас нисдэг живэртэй морины нь өд сөдийг эхнэр нь хяргаж хаясан тэр цагаас хойш Ноёо зөнөг бөө гэртээ суумгай болжээ. Хожим нисдэг бөө болох гэж бөөлөөд газраас тохой хэртэй хөөрөөд бие нь даагдаагүй аж. Учир нь Ноёо бөөгийн бөгсөн бие нь мэдээгүй болж, нэг сүүж нь хүрэл болчихсон байсан тул ниссэн бөөгийн тоонд ордоггүй байна.

Twitter