Хятад сурвалж сурвалжид монголчуудыг татар монгол гэж ерөнхийлэн нэрлэхээс гадна бас Дорнод монгол, Ойрад монгол, Онгуд, Урианхайчууд гэх мэтээр хооронд нь ялгаж салган бичсэн байдаг.
Яной Ватари бичсэн нь: “Дорнод монголын талаар олон ойлголт байдаг. Өвөр монголын зүүн дөрвөн хошуу, Цахар, Шилийн гол, Хөх хот, Халуун гол, Хөлөн буйр, Ар монголын Сэцэн хан аймгийн ихэнх газар мөн”2 гэжээ. Гэтэл энэ үед Түшээт хан, Сэцэн хан аймгийн ихэнх газар монголын нутагт хамаарагдаж байсан юм. Ер нь Юан гүрний үед дорнод монгол гэдэг ойлголтод одоогийн монгол улсын нутгийн ихэнх хэсгээс гаднаө Өвөр монголын өөртөө засах орны тэн хагас шахам нутаг хамаарагдаж байжээ.
Рашид-ад-Дины тэмдэглэснээр бол Гамала Цзинь вангийн захирч байсан “Хархорум, Гурван гол, Бурхан Халдун, Кимкимчиуд, Сэлэнгэ, Байлык, Чингисийн их хориг, Их хэрэм”3 байжээ.
Эртний хүмүүсийн дунд анх 40000 жилийн өмнө арьстны буюу төрхийн ялгаа гарч монголоид, кавказоид, африкоид гэж хуваагджээ. Зүүн өмнөд Ази, Австрали, Индонези руу нүүсэн монголоид хүмүүсийн бие галбир тэндэхийн халуун уур амьсгалд зохицохын тулд хувьсан өөрчлөгдөж шинээр австралоид төрхтнүүд үүссэн байдаг. Төв Азид суурьшиж байсан монголоид төрхтний хойд салбараас индианчууд, сибирийн зарим ард түмэн Америк тив рүү салан нүүсэн гэдэг.
Хятадын хаадын уламжлалт заншлыг даган оны цолыг хэрэглэж, Хубилай хаан төр барьсан 1260 оноосоо эхлэн “Чжун-тун” хэмээн тоолж, 1265 он буюу Аригбөхийн тэмцэл эцэс болсноос оныхоо цолыг “Чжи-юан” хэмээн тус тус тогтоожээ. Тэр үеэс Хубилай өөрийн биеийг зөвхөн монголын хаан төдийгүй мөн хятадын хаан ширээг зүй ёсоор залгамжлагч мөн гэж үзсэн байна.
Энэ жил Монгол туургатны өвөг дээдэс Хүннү нар төр улсаа байгуулсны түүхт 2225 жилийн ой тохиож байгаа. Тиймээс манай сайт "Гэрэгэ" түүхийн буландаа Хүннү болон Монголын түүхийн талаарх эрдэмтэн судлаачдын сонирхолтой нийтлэлүүдийг оруулах болно. Энэ удаа МУИС-ийн түүхийн тэнхимийн эрхлэгч, доктор, профессор П.Дэлгэржаргалын цуврал нийтлэлийн нэгээхэн хэсгийг хүргэж байна.
Монгол төрийн түүхэн уламжлал
XIII зууны II хагаст Монголын нэгдсэн улс задрах тийшээ нэгэнт хандсан байжээ. Энэ байдал Мөнх хаан нас барсны дараа улам ноцтой болж Хубилай Юан гүрнийг үндэслэн байгуулснаар монголын эзэнт гүрэн задарч эхлээд тус тусдаа өөр амьдрал хөгжил бүхий
ИХ ЗАСАГ ХУУЛЬ
Эзэнт гүрэн дотор эмх журмыг сахиулахын тулд Их засаг хуулийг баталж, нарийн чанд мөрдөж байлаа. Хулгай хийх, худал ярих, завхайрах зэргийг хориглож, итгэл үнэмшлийн эрх чөлөөг дээдэлж байв. Эзэнт гүрний гүн бат суурь энэхүү хууль байсан билээ.
Хүлэгү баруун зүг дайлаар явахын өмнө 1500 гаруй хятад дархчуудаар цэргийн галт зэвсэг хийлгэжээ. Хүлэгү цэргээ авч баруун зүг явах замдаа өнөөгийн Шинжааны нутаг дахь Цагаадайн улсын үр ач нарын угтлага хүндэтгэлийг хүлээжээ. 1255 онд Самарканд хотод хүрч тэндээсээ цаашлан явсаар Перс орныг эзлэн суусан Аргун /Ариун/
хааны дэмжлэг туслалцаа олжээ. Хүлэгүгийн цэрэг Ираныг эзлэн явсаар 1258 оны 2-р сарын 15-нд алдарт нийслэл Багдадад цөмрөн орж, алт эрдэнэсийн санг олзолж Мустасимыг алаад дайнаа үргэлжүүлж явсаар Египетийн Мамлюк эзэн Кутузын цэрэгтэй байлдаж ялагдан, Сири нутгаас хөөгдөн буцжээ.
ФОТО
ВИДЕО
