Хойд цэнхэрийн агуйн дүрслэх урлаг. Монгол нутагт олон зуун мянган жилийн тэртээгээс хүн амьдарсаар ирсэн бөгөөд амьдарч буй хугацаандаа өөрсдийн авьяас чадварыг ашиглан байгаль орчин, амьдрал ахуй, ан амьтан зэргийг чадварлаг урнаар хаданд дүрслэн үлдээсэн олон баримт бий.

Монгол нутаг дахь хамгийн эртний уран зургийн дурсгал бол Ховд аймгийн Манхан сумын Хойд цэнхэрийн агуйн хадны зураг билээ. Хойд цэнхэрийн хадны зураг нь палеолитын дээд үе 40000-15000 жилд холбогдох түүх, соёл урлагийн гайхамшигт дурсгал юм.
Хойд цэнхэрийн агуйн зургийг судлаад “урлагийн эхлэл түүний үндэс” анхны үүсвэр өрнө дахинд байсан шиг дорно дахинд төв азийн гүнд байсан хэмээн судлаачид дүгнэжээ.
Ховд аймгийн нутаг дахьХойд цэнхэрийн агуйн ханан хадан зураг нь Цэнхэрийн голын хөвөөнд оршдогоос ийнхүү нэрлэгдсэн1]
Хойд Цэнхэрийн агуй нь карбонат чулуулгаас тогтсон бөгөөд дотроо бөмбөгөрдүү оройтой, шалнаас адар хүртэл 20метр орчим зай хөндийтэй юм. Эл агуйн хана болон дээврийн хөндийн хаднаах зургуудыг анх газар зүйч их эрдэмтэн О.Намнандорж илрүүлж, дараа нь Орос, Монголын археологчид А.П.Окладников болон Н.Сэр-оджав, Д.Цэвээндорж нарын эрдэмтэн судлаачид нягтлан шинжилж эртний чулуун зэвсгийн дээд палеолитийн үед холбогдолтойболохыг тогтоосон.
Агуй нь 2,5м өндөр ханатай, 2 м өндөр мөрөгцөгийн тааз хананд олон янзын тэмдэг дүрс байдаг бөгөөд Үүнд: ан амьтдыг бие биеийнхэн дээгүүр давхардуулан зурсны дотор зогсож буй бугын эр хүйсийг цохон дүрсэлсэн зураг тод үзэгдэнэ. Мөн хэрж зогссон том эвэртэй одос бухын зураг, нэгэн мөрөгцөгт бух янгир, тэрчлэн арслан, тэмээн хяруул зэргийг зурсан байдаг. [зураг 1,2]
Монгол нутагт дээрх амьтад энэ үедамьдарч байснаар,палеолитийн дээд үе хүртэл монгол нутагт урин дулаан уур амьсгалтай, түүнийгээ дагаад халуун дулаанд зохицон амьдардаг ан амьтад байсныг гэрчилж байна.
Агуйн зураг дүрслэлийнхээ хувьд амьтдын гадаад төрхийн гол онцлогийг тодруулан гаргахад анхаарч бодит байдлаар харуулсан байх бөгөөд агуйн хаднаах зургууд нь Ази тивийн хувьд палеолитийн хосгүй, цорын ганцад тооцогдох агаад хуучин чулуун зэвсгийн дээд үеийнхүмүүс урлагийг ойлгож, мэдэрэх,бодит хийсвэрлэл, дүрслэн үзүүлэх арга, хэлбэр ямар түвшинд байсныг харуулах чухал баримт болно.
Ийнхүү монгол нутаг дахь түүх, соёл, археологийн үнэт дурсгал болох Хойд цэнхэрийн агуйн хананы зургийг бүтээгч хүмүүс хаданд хэрхэн яаж урлан бүтээж чаддагийг харуулсанаараа эртний урлагт оруулсан том хувь нэмэр болжээ.

Twitter