Би амьдралынхаа олон өдрийг тэр бүр санадаггүй. Гэхдээ энэ өдөр миний сэтгэлд үүрд үлдэх болно. Гэнэт Елена надад Борахович руу явах хэрэгтэй гэж хэлэв, хэрэв азтай байвал тэр чамайг хүлээж авах болно. Дээд бөөгийн овоохой Кызыл хотын төвд байдаг.
Мошгуш Борахович бол гайхамшигтай хувь тавилантай хүн, түүхийн ухааны доктор, "Бөөгийн шашны амьд эрдэнэ" цолны эзэн юм. Бүх олон улсын бөө мөргөлийн байгууллагуудаас хүлээн зөвшөөрөгдсөн, хүндэтгэдэг энэхүү өвөрмөц хүн Орост бараг л танигддаггүй нь гайхмаар юм. Гэртээ байгаа зүйлээ үнэлдэггүй нь оросын гайхамшигт уламжлал шүү дээ.
Бид энэ киноны зураг авалтад удаан хугацаагаар, шаргуу бэлтгэж ажилласан. Янз бүрийн улс орнуудын шамманизм, олон жилийн туршид бөөгийн "овоохойд" хийсэн уулзалтууд, харилцан яриа, судалгаа, кино зураг авалтууд хийгдсэн. Тэдгээрийн үр дүнд 2014 онд бид кино хийхээр шийдсэн. Манай жижиг операторын бүлэгт өөрсдөөс гадна мэргэжлийн оператор, суулгагч нар багтсан.
Тувачуудын тухай Оросын шинжлэх ухаанд өргөн тархсан бөө мөргөлийг зөвхөн угсаатны зүйчид зөвхөн шашны итгэл үнэмшлийн асуудлаар судалж байжээ.
Бөө мөргөл бол тувачуудын оюун санааны болон соёлын амьдралын бүхий л цогцолборын нэг хэсэг байв. Энэ өнцгөөс угсаатны зүйчид бөө мөргөлийн зан үйл, тэдгээрийн зайлшгүй шинж чанаруудын үүргийг авч үздэг.
Тэрбээр Туван бөө нар руу аялахаар төлөвлөв. Би цагийн хуваариа өөрчлөн, галт тэргэнд сууж, бөөгийн аялал маань эхэлсэн. Сибирийн галт тэрэгний цонхоор зуны цэцэгс өнгөө гайхуулж байгалийн сайханыг мэдрүүлнэ.
Абаканы галт тэрэгний зогсоолд буулаа. Абаканаас микро-М-54 холбооны хурдны замаар микроавтобусаар зургаан цаг замыг туулсан. Дөчин орчим настай тува жолооч жигд хурдалсаар Тувагийн нийслэл Кызыл хотод авчирлаа.
Оросын микробиологч, НҮБ-ын биологи, химийн зэвсэглэлийн гишүүн асан Игорь Никулин "Россия1" телевизийн сувгийн ток шоунд оролцох үеэрээ "титэм вирусийг зохиомлоор гарган аваагүй гэдгийг батлах боломжгүй" хэмээн өгүүлжээ.
Түүний өгүүлснээр 2015 онд Nature сэтгүүлд нэгэн нийтлэл гарсан бөгөөд энэ нийтлэлд 2014 онд Хойд Каролинагийн их сургуулийн эрдэтэд хүний SARS вирус болон сарьсан багваахайны титэм вирус дундаас, эдгээр дээр хүний эд эсэд вирус нэвтрэх боломжийг өгөх рекомбинант уургийг нэмэн эрлийз вирус гарган авсан талаар өгүүлсэн байжээ.
Вирусийг хэдийнэ гарган авсны дараа Хятадын эрдэмтэд ч энэ ажилд нэгдсэн гэнэ.
"Энэ гайхалтай нээлтийн талаар Ерөнхийлөгч Обамад хэлэхэд тэрбээр АНУ-ын нутаг дэвсгэр дээр ийм төрлийн туршилт явуулахыг хориглосон. Тиймээс л судлаачид ажлаа Ухань хотын лаборатори руу шилжүүлсэн, тэнд нь ч Билл болон Мелинда Гейтс нарын сангийн хүчин чармайлтаар орчин үеийн вирус судлалын хүрээлэн байгуулагдчихсан байсан юм" хэмээн Никулин өгүүлжээ.
Түүний өгүүлснээр, хүний уураг дээр явуулсан туршилтын дараа вирус хүний эд эсэд нэвтэрч, тэндээ үржин, энэ вирусийн эсрэг антителүүд болон вирусийн эсрэг эм бэлдмэл үйлчилэхгүй байгаа нь тодорхой болсон гэнэ.
Мөн Никулин "зохиомлоор вирус гарган авах боломжгүй гэж ярих хэрэггүй, тэд боломжтой гэдгийг аль хэдийнэ батласан" хэмээн онцолжээ.
Г.Бямбасүрэн
Монгол, Өмнөд Солонгос, Мексик, Гренландын шилдэг 10 бөө Тувад цуглаж дэлхийн ирээдүйг мэдэх ёслол үйлджээ.
Дэлхийн хамгийн хүчирхэг 10 бөөг дээрх дөрвөн улсаас бүрдүүлсэн бөгөөд тэд энэ сарын 19-27-нд болсон Тувагийн бөөгийн олон улсын анхны фестивальд оролцжээ. Уг баярт нийтдээ 200 гаруй хүн оролцсоны дотор Монгол, Өмнөд Солонгос, Мексик, Гренландаас гадна ОХУ, Казахстан, Скандинавийн төлөөлөгчид болон тэдний дагалдагч нар байсан юм.
Э.Төгсжаргал
МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан БНАСАУ-ын Элчин сайдын зөвлөхтэй уулзаж, хамтын ажлын талаарх санал бодлоо солилцлоо. Жилийн 4 дүгээр сар бол БНАСАУ-ын хувьд тэмдэглэлт явдлаар арвин сар байдаг. 4 дүгээр сарын 15-ны өдөр бол БНАСАУ-ын ард түмний мөнхийн Ерөнхийлөгч нөхөр Ким Ир Сений мэндэлсний 108 жилийн ой болж, тэмдэглэн өнгөрүүлсэн. Мөн 4 дүгээр сарын 25-нд нөхөр Ким Ир Сений санаачилгаар анх үүсэн байгуулагдсан БНАСАУ-ын цэргийн хүчний баярын өдөр байдаг.
БНАСАУ-ын тэргүүн нөхөр Ким Ир Сений 1988 онд БНМАУ-д хийсэн түүхэн айлчлалын үед Монголын хүндэт харуулын бэлтгэл ажлыг хариуцаж, Зэвсэгт хүчний Улаанбаатар горнизоны намын байгууллагын даргаар ажиллаж байсан тухай МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан дурсамжит мөчөө ярилцлаа.
БНАСАУ-ын хичээнгүй ард түмэн, цар тахлын үед хариуцлагатай, өндөр зохион байгуулалттайгаар ажиллаж буй талаар мэдээллийг сонслоо.
МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхантай Италын бөө, бөө судлаач Арабелла Циампи уулзах хүсэлт тавьсан юм. Европын эртний улс болох Италыг монголчууд андахгүй мэддэг билээ.
Бүгд Найрамдах Итали Улс нь По голын сав хөндий дагуу Өмнөд Европт оршдог улс юм. Итали улсын газар нутаг нь Италийн хойг болон Газар дундын тэнгист орших Сицили, Сардини гэсэн хоёр том арлыг хамардаг. Мөн Италичууд хойг нь гутал хэлбэртэй харагддаг учраас "Stivale" буюу гутал ч гэж нэрлэдэг. Итали улс нь Этрүскан, Грек, Ромыг багтаасан Европын хүчирхэг соёлуудын нэг өлгий нутаг билээ.
ФОТО
ВИДЕО
