2015 оны 6 дугаар сар 29-ны өдөр МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч, Д.Жаргалсайхантай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

Б.Б:-Цаг хугацаа хурдан өнгөрч нэг л мэдэхэд зуны дунд сар эхэлжээ. Та бүхэн энэ хугацаанд их ажил амжууллаа.
-Үнэхээр тийм шүү. Цаг хугацаа хурдан өнгөрчээ. Энэ он гарсаар Нэгдүгээрт, гадаад арга хэмжээнд их цаг зарцууллаа. Хоёрдугаарт, МБНЭ-ийн Нэгдсэн их тахилгууд эхэллээ. Гуравдугаар дотооддоо байсан зөрчилөө цэгцэлэхэд багагүй хүч зарцууллаа. Бидэнд бэрхшээлүүд тулгарч байсан ч төлөвлөсөн ажлууд цаг хугацаандаа хэрэгжлээ. Ингэж хэрэгжиж чадсан нь манай хамт олон нэгдэж чадаж байгаагийн илархийлэл гэж хэлж болно.

Б.Б:-Тэгвэл Гадаад арга хэмжээнээс ярилцлагаа эхэлье. Энэ оны эхний арга хэмжээ Хойд Солонгосоос эхэлсэн, тэнд ямар арга хэмжээ, юунд оролцоод ирэв?
-Миний хувьд МБНЭ-ийн бага хуралдайд санал дэвшүүлж, улмаар шийдвэрлүүлсэн юм. Энэ шийдвэрийг хэрэгжүүлэх зорилгоор БНАСАУ-ын ЭСЯ-д бид удаа дараа хүсэлтээ уламжилж, цөөнгүй удаа уулзаж байсан. Энэхүү үйл ажиллагаа хэрэгжихэд миний өмнө явуулж байсан үйл ажиллагаа их нөлөөлсөн гэж үздэг. БНАСАУ-тай хамтран ажиллах чиглэлээр “ЧүСөнь” нийгэмлэгийн би анх санаачлан байгуулснаас хойн олон жил өнгөрчээ. Энэ хугацаанд хамтын ажиллагаа өргөжин тэлж, жил болгон харилцан нэг нэгэндээ зочилж, улс орныхоо хөгжил дэвшилтэй танилцах, харилцан ярилцах өргөн боломж нээгдсэн билээ.
Энэ удаагийн айлчлал БНАСАУ-ын хаврын хамгийн том баяр болох “Цэцгийн баяр”-т оролцоод ирсэн. Манай төлөөлөгчдийг өндөр хэмжээнд хүлээн авч, улс орныхоо хөгжил цэцэглэлтийн өнөөгийн байдалтай танилцуулсан билээ. Бид айлчлалынхаа явцад БНАСАУ-ын талд өөрсдийн хүсэлтээ илэрхийлж, Солонгост байдаг Монгол хатны бунханд Мөнх тэнгэрийн ёсоор хүндэтгэл үзүүлэх санал тавьсан юм. БНАСАУ бидний хүсэлтийг хүлээн авч, БНАСАУ, БНСУ-ын хилийн бүст очиж танилцсан. Энэ далимдаа хилээс холгүй орших Солонгост дахь Монгол хатны бунханд хүндэтгэл үзүүлэх, хатны бунханаас шүнсэглэсэн шороог эх нутагт нь залах ажиллагааг Мөнх тэнгэрийн ёс, бөөгийн үйлээр хийж гүйцэтгэсэн. Тэнд байхдаа миний анх санаачилсан ажил үр дүнтэй үргэлжилж, олон монгол залуучууд энэ орны хөгжид дэвшил, амжитыг үзэж сонирхож байгаатай тааралдлаа. Түүндээ сэтгэл хангалуун байна. Бас Монгол хатныхаа бунханд очсондоо бүр сэтгэл дүүрэн байна. Хамт энэ ажиллагаанд үүрэг гуйцэтгэсэн Монгол бөөгийн их дархан удган Д.Батчулуун, Монгол бөөгийн их зайран Д.Одонхүү нартаа их баярласан.Монгол төрийнхөө даалгавраар харьд очиж, бүх амьдралаа зориулсан төрийн төлөөллийн нэг монгол хатны бунханд очиж зан үйл хийхэд зарцуулсан үйл ажиллагаа, цаг хугацаа, хөрөнгө санхүү гээд олон бэрхшээлийг давж, нэг ажиллагаа дууслаа. Дэлхийн янз бүрийн 500 орчим цэгээс энэ ажиллагаа хийгдэнэ, тэгэхээр энэ бол олон жил, багагүй хөрөнгө шаардсан ажиллагаа болно. Тэгсэнээр бидний дээд буурлууд, эцэг өвгөдийн тухай өргөн ойлголтыг,Монгол төрийнхөө даалгавраар харьд очин амь насаа зориулсан баатрууд, төрийн зүтгэлтэн нарынхаа тухай залуучууд, хойч үе маань энэхүү бүтээн байгуулалтаас харж, сонирхож, судалж мэдрэх байх аа гэж боддог шүү. Өөрөөр хэлбэл үе, үеийн эх орончдын зориулсан амь, амьдралын үнэ цэнээр өнөөдрийн гал голомтоо сахин суугаа Монголчуудын эх нутаг, эх орон бидний гарт уламжлагдан ирсэн юм гэдгийг сануулах зорилготой юм. Бид олон зүйлээ мартаж, басхүү цөөнгүй зүйлээ харийн хаягтай болгосон.
ОХУ-ын Улан-Үд, Эрхүү, Москва хотод болсон Аугаа их ялалтын 70 жилийн ойн арга хэмжээнд оролцлоо. Хоёр жил дутам болж байсан ОХУ-Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын Зөвлөлийн түвшинд хийгдэж байсан хамтын ажиллагааны протоколуудыг хэрэгжүүлэх хүрээнд томоохон ажлууд хийгдэж ирсэн. Хоёр хөрш орнуудтай хамтран ажиллаж байсан тэр үеээ эргэн дурсахад их ажил хийжээ гэж боддог. ОХУ-ын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн ажилтнууд одоо ажлаа хийсээр байна. Төрийн ажлын залгамж чанар тэнд байна. Манайханы хувьд улс төрийн сонгуулийн давалгааны дараа олон ажлаа мэддэг мэргэжилтнүүд “далайн эрэг”-т шидэгдэж одоо гудамжинд ажилгүй явна. Магадгүй гадаад харилцаанд гарсан харилцааны “хүйтрэл” зарим талаар үүнтэй холбоотой. Бидний хамтын ажиллагааг өндөр үнэлдэг байсан. Богино хугацаанд уулзалтууд болж байсан ч эдийн засаг, аюулгүй байдлын бүх хүрээг хамардаг байсан. Одоогийн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хоёр орны харилцаанд огцом өөрчлөлт гаргахын тулд олон туршлагатай хүмүүсийг ажлаас нь өөрчилсан болов уу. Тэгээд өнөөдрийн үр дүнд хүрсэн гэж үзэж болно.
Халимагт би бүх монголчуудтай уулзсан. Тодорхой хэлбэл хятадын өвөр монгол, шинжань-уйгарын монгол, афганд амьдарьдаг монголчууд болох могол болон хазарууд, оросын буриад, халимаг, тувачууд, бид нар, узбек, тажик гээд өргөн ам бүлээр уулзсан. Энэ уулзалтыг би амьдралдаа мартахгүй. Эх нутагтаа байгаа монголчууд та нар сэргэлэн цовоо, хийморлог, цоглог, хүчирхэг, цаанаа нэг өөр байх юм гэж хэлнэ лээ.
Буриадад байхдаа олон сайхан хүмүүстэй танилцсан, тэдэнтэй цаашид хамтран ажиллах болно. Гол бөөгийн байгууллагын үйл ажиллагаатай танилцсан. Тувад бөөгийн төвүүдээр орж хүмүүстэй нь танилцлаа. Монголчууд Та бүхний хийж байгаа ажлыг сонсоод бид ажиллах асар их урам зориг орлоо гэж ярьж байсан. Энэ үг бидэнд ч, тэдэнд ч их чухал үг байсан. Бид эх орноо тойрон амьдарч байгаа Монгол туургатнуудтай холбогдож чадлаа. Энэ жилийн гадаад харилцаанд тавьсан зорилгоо биелүүллээ.
Д.Х:-Баруун Алтайд энэ жилийн анхны нэгдсэн их тахилга боллоо. Маш амжилттай болсон гэж сонслоо?
-Бидний хамтарч ажилласны үр дүн гэж хэлж болно. Нэгдсэн их тахилгыг амжилттай болоход хувь хүмүүс манлайлж сайн оролцсон. Тахилгын дараа цөөнгүй өдөр хур бороо орж, ган тайлагдсанд нутгийн түмэн олон бидэнд талархал илэрхийлж байсан.
Бүх аймгийн төлөөлөл оролцсон, олон язгуурын бөө нар нэгэн дор цугларан бөөлж, өнөө цагийн Монгол бөөгийн өнгө төрхийг харуулсан сайхан тахилга боллоо. Ийм бөөгийн дэг жаяг, ёс зүйгээ эрхэмлэн дээдэлж хүндэлсэн тахилга ойрын олон зуун жил болоогүй байх аа.
Анхны тахилгаар энд нуур бий болгоно гэж хэлээд бөөлж байсан газар үнхээр цэлийсэн сайхан нуур гарчихсан, усны шувууд ирчихсэн байхыг харахад бөө нараараа бахархах сэтгэл төрж байлаа. Үнэндээ анх сонсож байхдаа “гарахгүй бол яана даа. Амлах хэрэггүй л байсан юм” гэж дотроо бодож байсан. Гэтэл хэн ч хараад хийж чаджээ гэж хэлэхээр зүйл бий болжээ. Тахилга сайхан болсон бодит олон жишээнээс ганцыг дурьдахад л ийм байна.
Мөнх тэнгэр шүтлэгтэнгүүд, Монгол туургатаны өлгий нутаг болсон энэ нутагт бид мартагдсан олон зүйлээ сэрэгтэл Нэгдсэн тахилгаа амжилттай хийлээ. Хамтарч ажилласны үр дүнд бид их үр дүнд хүрсэн.
Д.Х-Та дотоод асуудлын талаар сая дурьдлаа.?
-Монгол бөөг дөнгөж хөлд орж ядаж байх энэ үед зарим нэг нь улс төрийн “гар, хөл” болгох гэсэн оролдлого хийгдлээ. Энэ бол гэнэтийн зүйл байгаагүй. Эртнээс бэлтгэж, биднийг дотор нь зөрчил бий болгож, хагаралдуулж, задлаад шинэ байгууллага дээр төвлөрөл бий болгох гэсэн ажиллагаа байв. Бидэнтэй хамтарч ажиллаж байх хугацаандаа шинээр эвлэлд хандсан хүмүүсийг нэгтгэн шинэ байгууллагын суурь баазаа болгож, дотоод зохион байгуулалтыг нарийн судалж, дараа нь дотор нь хагалж бутлах, хэрүүл маргаан бий болгож, нэр хүндийг гутаан унагаж, тэгсэнээрээ өөрсдөдөө шинэ нөхцлийг бий болгох зорилгот ажиллагаа байлаа. Өөрөөр хэлбэл Улс төрийн бохир аргаар асуудлыг шийдэх гэсэн оролдлого юм. Тэнгэр үзэлтнүүд нэгдэх үйл ажиллагаа явагдаж байгаа энэ үед маш явуургүй ажиллагаа байсан. Өнгөрсөн оны сүүлийн улиралд МБНЭ-ийн бага хуралдайн бэлтгэл ажлын хүрээнд “дотор нь үймүүлэх” гэсэн тодорхой хүмүүсийн зорилгот ажиллагаа илэрч байсан. Энэ нь бага хуралдайн ажиллагаанд бэрхшээл учруулсаар ирсэн. Мэдээллийн эрин зуунд одоо худал зүйл хол явахааргүй болсон. Энэ бол сургамж.
Монголчууд бид Мөнх тэнгэрийн үзэл санаагаа сэргээх их зорилгын төлөө явж байгаа. Их зорилгын төлөө явж байх үед явуургүй оролдлого, бэрхшээлтэй олонтой тулгарах болно. Зарим нэг нь зөвхөн бөөгийн үйл ажилагааны хүрээнд сэтгэх тохиолдол гаргаж байсан. Бид чинь шинэ зүйл биш, одоогоор 2223 жилийн өмнөөс дээд буурлууд, эцэг өвгөдийн бүтээчихсэн, бусдын зорилгот ажиллагааны явцад мартагдсан Мөнх тэнгэрийн үзэл санааг сэргээхийн төлөө явж байна. Тодорхой бэрхшээл болгон биднийг шигших болно. Манай байгууллагын хувьд тооноос чанарт шилжих тэр үерүүгээ орж байна гэж хэлж болно.
Тулгарч байгаа бэрхшээл бүхэн биднийг улам нягтруулж, байгууллагын бүтэц боловсронгуй болж, үйл ажиллагаа жигдэрч сайжран, манай манлайлагч, удирдагч нар “шүүлтүүрээр” шигшигдэн мөн чанар нь танигдах боломж олгодог юм.
Бидний зорилго, бодлогыг ойлгохгүй, хүлээн зөвшөөрөхгүй бол, үйл ажиллагааны хурдыг гүйцэхгүй хоцорч байгаа бол, худал ярьж, хоосон амлагчид, бидэнд саад бололгүйгээр сайн дураараа холдох боломжийг өнгөрсөн хугацаанд болсон үйл явц олгосон билээ.
Ярилцсан Б.Банзрагч

Twitter