1771 онд Орос орныг хатан хаан Катарина удирдаж байх vед Волга мєрний эрэг дээр Халимагийн Монгол аймгуудын удирдагч нар чуулав. Хэдэн зууны турш энэ газар тэдний эзэмшил нутаг байсан авч, бага багаар Орос суурьшигчдад алдсаар байлаа. Халимагууд Тvвд, Монголд єргєнєєр тархсан Буддийн шашны Ламайзмын урсгалыг шvтдэг байв. Гэвч залуусыг нь Оросын Христийн миссионерvvд эргvvлдэн, шашиндаа элсvvлэхээр чармайх болов. Бvслэгдэж, хавчигдаж, тал нутагтаа дураараа нvvж, сууж чадахаа больсон нь нvvдэлчдийг тэвчихийн аргагvй бухимдуулж байлаа. Хаа сайгvй маргаан, тулаан, тэмцэл єрнєж Халимаг тvмэн шаналан тvгшив..
Ойрад. Эртнээс Енисей мөрний эх Кем (Секз мөрөн хэмээх Найман мөрөн ) газар нутагшин сууж байсан томоохон аймгийн холбоо юм.
Ойрад бол эртнээс жинхэнэ ойн иргэн байж ан агнаж, загас барин амьдарч байжээ. Ойрад аймаг аажмаар ой тайгаас гарч мал аж ахуй эрхлэх болжээ.
XIII зууны эхнээс ойрадын түүх нэн тодорхой болсон ажээ. Сүүлдээ Дөрвөн Ойрад хэмээгдэн түүхэнд тодорсон ажээ.
Бодончарын нэгтгэн захирч байсан монголчууд нь аймгийн холбоонд орж нэгдсэн байжээ. Тэрхүү холбоог XI зууны үед хатан нар ,,монгол улс,, гэж нэрийдэж байжээ.
Ж.Цэвээн (1881-1940) 1881 онд Оросын Өвөр Байгалийн Агийн аймагт төржээ. Тэрбээр эхлээд Эрхүүгийн багшийн сургуульд сурч байгаад улмаар 1907 онд Санкт Петербургийн их сургуулийг дүүргэсэн байна. Түүний бага, залуу нас буриадын уламжлалт
утга зохиол, түүний нөлөөнд өсч өндийсөн аж. Энэ тухайгаа Ж.Цэвээн: “…Миний бие эхний үед тууль, бөөгийн холбогдолтой юм бүхнийг, хууль зүйтэй холбоотой бүхнийг тэмдэглэн цуглуулж, миний эрдэм шинжилгээний аялалын үеэр үнэлж баршгүй тус үзүүлсэн найз нөхдийг олж авсан билээ” хэмээн дурсан тэмдэглэсэн байдаг.
Монголчуудын гарал үүслийн тухай асуудлыг түүхийн шинжлэх ухаан эдүгээ хүртэл нэгэн тийш болгон гүйцэд шийдвэрлэж хараахан чадаагүй хэвээр байна.
Алунгоо эхийн тавдугаар хөвгүүн боржигин овгийн Бодончар мунхаг байгуулсан улсаа ”Монгол” хэмээн нэрлэж тэрээр ”хан” цолтой байсан гэж Рашид-ад-Диний “Судрын чуулган”-д тэмдэглэжээ.
Жил тойрон хүлээж, уяачид нь морио сойж, харваач нь нумаа бэлдэж, бөх нь бэлтгэлээ базаасан монгол НААДАМ өндөрлөлөө. Дэлхий дэлэгнэж, дэнж хотойтол наадсан монгол наадмаас шинэ АВАРГА төрж, шинэ МЭРГЭЧҮҮЛ мэндэллээ.
Эрт үеэс Төв Азид иргэншсэн монголчуудын түүхийг судлахад монгол сурвалж бичиг илүү ихтэй үнэмшил, үнэ цэнэтэй бөгөөд тэргүүн зэргийн ач холбогдолтой болохыг судлаачид онцлон тэмдэглэсээр иржээ.
”Нууц товчоо” нь тухайн үеийн монголын түүх ялангуяа, 13 зууны үеийн түүхэн хэрэг явдлыг маш тод томруун, яруу сайхан тусгасан болох нь маргаангүй бөгөөд тэр үеийн түүхэн сурвалжийн дотор тэргүүн зэрэгт орно.
Дэлгэсэн тэрлэг шиг Монголын маань дэлхийд ганцхан, дээлтэй наадам эхэллээ. Үүнтэй холбоотойгоор 24tsag.mn сайт наадмын тухай 24 баримтыг хүргэж байна.
1. Нүүдэлчдийн анхны наадам Хүннүгийн үеэс эхтэй болохыг Хятадын судар бичигт тэмдэглэн үлдээжээ. Хүннүчүүд зуны дэлгэр сард хурдан морь, хүчит бөх, сур харваагаар хурд, бяр, цэц мэргэнээ сорьдог байсан гэж тэмдэглэсэн байна.
2. 1206 оны Улаан барс жил Их монгол улсыг
тунхаглаж, Тэмүжинг Чингис хаанд өргөмжилснөөс эхлэн эрийн гурван наадам буюу төрийн их ёслол, баяр наадам хийдэг уламжлал тогтсон байна.
3. 1634 он буюу Лигдэн хутагт хаан хүртэл 37 хаан эрийн гурван наадмыг төр ёсны их баяр болгон тэмдэглэсэн байна.
4. Тогтмол үйлдэж ирсэн анхны наадам нь тэмдэглэгдэн үлдсэнээр 1639 оноос хийх болсон Даншиг наадам юм. Энэ жил Занабазарыг Халхын шашны тэргүүнээр өргөмжилж наадсан аж. Ширээт цагаан нуурын энэ наадамд Бөх лам барилдан түрүүлж, Бонхор донир гэгчийн морь магнайлсан нь тэмдэглэгдэн үлджээ.
ФОТО
ВИДЕО
