Нэрийн тухай:
Сүмбэ(сяньби) ийг Сюиби, шиби, сиби (шивеи)[хидан дуудлагаар зөв гэсэн үг] Чуйби гэхмэтээр олон янзаар бичдэг ба энэ нь өчүүхэн бүдүүлэг амьтан гэсэн утгатай эртний нанхиадын өгсөн доромж нэр юм.
Хүн улс болон хүнчүүдийн улс төрийн чадамжийг өвлөсөн дараагийн хаант улс нь Сүмбэ юм.
Эрт цагт монгол түмэн Баруун, Зүүн гар гэж хуваагдан хоорондоо байлдаж асан тэр цагт Баруун Монголын ухаалаг нэгэн баатар “Ахан дүүсийн цус асгаруулахгүй” хэмээн тангараглаад өөрийн хүрээнийхнийг дагуулан Сөх галын чанад гарчээ. Дайн дажнаас сэрэмжилсэн Сөхийн сонгоол буриадууд өдөр шөнөгүй гал түлэн харуул манаа тавьж, айл бүр ээлжээр эргүүл гаргадаг байж
Чингис Хааны охид: Алага Бэхи Онгуудыг, Алалтун Уйгурыг, Цэцэйхэн Ойрадыг, Толай Харлагыг захиран эзэмшиж байсан. Чингэс Хааны бүсгүй өв залгамжлаг нар үе дамжин, бие даан, улс орноо удирдаж, зарим үед ах нар болон эрэгтэй үеэлүүдийнхээ засаглалын эсрэг тэмцэх ч хэрэг гардаг байв. Түүхэнд урьд ч, хожим хойно ч, хэзээ ч эмэгтэйчүүд тийм олон хүнийг гартаа оруулан захирч, тийм том газар нутгийг эзлэн сууж байгаагүй билээ.
ЧИНГИС ХААНЫ ДАРХАН БЭР, МОНГОЛЫН ТУЛГАР ТӨРИЙН НЭРТ ЗYТГЭЛТЭН
Монголын түүхэнд нэр, мөрөө дурайтал нь үлдээсэн гайхамшигтай эмэгтэйчүүд цөөнгүй бий. Алун гоо, Өүлэн үжин, Бөртэ сэцэн, Цэвэр хатан (Чаби), Мандухай сэцэн, Ану хатан зэрэг төрөө түшилцэж явсан олон хатад, Агай шүлэгчээс эхлээд Э.Оюун, Удвалыг хүртлэх оюун билэгт монгол бүсгүйчүүд. Та бидний сайн мэдэх Мандухай цэцэн хатан бол ердийн нэг эр зоригтой бүсгүй байсангүй.
Мамай бол Алтан Ордын баруун хэсэгт эзэмшил газартай байсан ба Сарайд их хаан Тохтамыш байсан гэж үзвэл ямар замаар хаа хол байсан Мамай ноёны гарт хос алтан морьдын нэг орсон нь сонирхолтой. Мамай нэг бол Сарайг тонон дээрэмдсэн, эс бөгөөс тэрээр Сарайд байсан. Тохтамыш хаан Мамайг нас барсныг сонсоод, түүнийг ихэд хүндэтгэлтэйгээр оршуулсан байдаг. Тэр оршуулгын үед хос алтан морьдын нэг нь булшинд үлдсэн байж болзошгүй гэх бас нэг хувилбар ч бий.
Чингис хааны эхний аян дайнаар ихэд доройтон цохигдсон Алтан улсын эзэн хаан түр найрамдлын гэрээ байгуулмагцаа, нийслэлийнхээ иоулгүй байдалд цаашид итгэлтэй байх аргагүй гэж үзээд, Яньзинийг орхин, хааны ордныг Шар мөрний цаана Хэнань мужийн нутаг Кайфын хотод шилжүүлэхээр шийджээ.
Үүнтэй садан төрлийн холбоо бүхий нэг асуудлаар мөчид бяцхан яриа өдье. Бодвоос би гэдэг хүн нэг сонин асуулт асуугаад өнөө цагийн төрийн түшээ, сайд дарга нарыг унагаад хамаг бооцоогий нь хамж чадмаар юм шиг...Тухайлбал “Капитал гэж юу вэ” гэж асууна. Энэ асуултыг зөв хариулах хүн капиталист Монгол орны капиталист сайд дарга нарын дотор байхгүй тул бооцоо минийх болно.
Хүн бүхэн өөр өөрийн хувь тавилангийн зараалаар хүний хорвоод залардаг байлгүй яав гэж. Миний танилцуулж бүхий энэ хүний туулсан зам, үлдээсэн мөрийг мөшгөн байцаах аваас манай Замбуулинд өөрөө жаргахаасаа илүү бусдыг жаргаах гэж иржээ. Ард түмнээ дарангуйлах биш дагуулан хөтлөх гэж төржээ. Монголчуудыг бутаргах гэж биш эвлэрүүлэн нэгтгэх гэж заяажээ. Оюуны мэлмийг нь бүдгэрүүлэх бус, гэгээрүүлэх гэж мэндэлжээ.
ФОТО
ВИДЕО
