Уншиж байна...

Чингис хаан ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ (~1162 – 1227 оны 8 сарын 18) 1206 онд зүүн хойд Азийн нүүдэлчин аймгуудыг нэгтгэж Их Монгол Улс буюу Монголын эзэнт гүрнийг байгуулсан Монголын хаан байв. Хиад Боржигин Есүхэйн Тэмүжин (Тэмүүжин ᠲᠡᠮᠦᠵᠢᠨ ч гэж бичдэг) гэдэг нэртэйгээр Боржигин овогт төрсөн тэрээр түүхэн дэх хамгийн гарамгай цэргийн удирдагчдын нэг болсон юм.


Монголд хичнээн төрлийн бөө байдаг вэ?
Ерөнхийдөө таван язгуур бөө байдаг.Тодруулбал Дархад, Буриад, Халх, Ойрд, Хотгойд гэсэн язгуурт хуваагддаг.
Аль язгуурын бөө олон байдаг вэ?
Тооны их багад хийсэн тодорхой судалгаа байдаггүй.Бөө мөргөлд ямар ч нэгдсэн удирдлага гэж байхгүй.Язгуурын бөө нар тус бүртээ янз бүрийн холбоодод харъяалагддаг.Олон бөө төрж байгаа асуудалд хүмүүс эмзэглэдэг ч би нэг их эмзэглээд байдаггүй.Бөө шинээр төрөх хандлага зөвхөн Монголд бус олон улсад ч ажиглагдаж байгаа.Бөө бол шашин биш байгалийн оршихуй юм.Бүх шашиныг бий болохоос өмнө бөөгийн шашин байсан.Тиймээс бөө бол бүх шашины эцэг гэж хэлж болохоор юм.Хийж буй үйл хэрэг нь шашных юм шиг боловч оршихуй нь будда, христ зэрэг бусад шашин шиг номлол гэх зүйл байхгүй.Байгаль дэлхий сүүлийн хэдэн жилд маш ихээр сүйдлээ.Нэг ёсондоо бөө нар байгаль дэлхийн хэлмэрч гэж бас ойлгож болох.Тэд л байгаль эхтэй ярилцдаг.Бөө олон төрж байгаа ч байгаль эх өөрөө шалгарал явуулдаг.Хэн сайн, чадварлаг нь л үлдэнэ.


Эдгээр гайхал¬тай үйл явдлууд 1930-аад онуудын үед Уулын улус нутагт болсон билээ. Тэр үед нэгэн бөөг дахин оршуулахтай холбоотой үйл явц өрнөсөн юм. Өнөө үед тэрхүү үйл явцын тухай өгүүлэх нарийн ширийн материалуудыг Бэс-Кюель тосгоны багш И.И.Павлов нэгтгэн цуглуулжээ. 1992 оны найм¬дугаар сард Якутск хотод бөө мөргөлийн талаарх олон улсын анхны чуулган болохын өмнө¬хөн тэрбээр орон нутгийн сонины хэдэн дугаар дам¬жуулан якут хэл дээрх материалуудаа хэв¬лүүлсэн аж. Сонинд хэвлэгдсэн нийтлэлийн зарим нэг хэсгүүдийг товчлон хүргэхээр шийдэв.
Болж өнгөрсөн түүхийн гол баатар нь, тодруулж хэлбэл Дотоодыг хамгаалах газраас үүсгэсэн хав¬таст хэргийн эзэн холбогдогч нь ойун Моньогон гэдэг хүн байв. Якут хэлнээс орчуулах юм бол түүний нэр “Хар бөөрөлзгөнө” гэж бууна. Харин нутгийн зон олон нь өөрсдийн алдартай бөөг зүгээр л Өвгөн гэж дууддаг байлаа.


 Таны энэ өдриин амар амгаланг айлтгая. Хаагуур явж тахилын аялал хийж байна. Хол ойрын аялалын сонин хачнаасаа хуваалцаач...
 
-       "Монголын бөөгийн нэгдсэн эвлэл"-ийн тахилга зургаан сарын хорин хоёрны өдөр Чингис хааны төрсөн нутаг, Хэнтий аймгийн хөх нуурын Зүрх ууланд болж өнгөрлөө. Саяны тахилга нь Монголд хамгийн олон бөө, удган цуглаж бөөлснөөрөө онцлог байлаа. Чингис хааны 850 жилийн ойг тохиолдуулан сүнсэнд нь хүндэтгэл өргех ёслол хийсэн. Хорин нэгний орой бүх бөөнар цугларсны дараа тэнгэрт Монголын газрын зураг үүлээр бүтээгдэн гарч ирсэн. Тэнд цугласан хүмүүс үүнийг хараад гайхан биширч байлаа. Галын тахилга болж мянга гаран бөөзэрэг бөөлсөн. Язгуурууд
буусан. Олон орны бөөнар ирсэн. Америк, Солонгосоос ирсэн бөөнар тахилага хийлцсэн сонирхолтой үйл явдал боллоо.

Нэгэн үе Монголчууд бидэнд харийн л бол юм бүхэн сайн сайхан хэмээх хийрхэл давамгайлж асан бол сүүлийн үеэс уламжлалт ёс заншил, өв уламжлалаа Монгол газар шороон дээр соёолоогүй харь зүйлсээс хол илүү гэдгийг ухаж, эрдэмтэн судлаач хийгээд эгэл ард, лам хуврагагүй ярьж бичиж байгаа нь сайшаалтай боловч аль нь өөрийнх, аль нь хариас ирсэн билээ гэдгээн ялгаж чадахаа болитлоо самуурч мунхраад байгаа нь үнэхээр харамсалтай.


 Чингис хааны ганц шүтээн болох Мөнх тэнгэрийн хүчийн талаар яриагаа эхлүүлье гэж бодож байна?
Мөнх тэнгэрийн хүчний түүх гэж байхгүй. Энэ бол монголын түүхийн гүн ухааны асуудал. Түүхийн гүн ухаан гэдэг нь тэр түүхийг яаж бүтээсэн, яагаад гэсэн асуултанд хариулагдах тусгай шинжлэх ухаан. Гүн ухааны түүх гэвэл гүн ухаан тэдэн онд үүссэн гээд эхэлнэ. Чингис хааны тухай түүхийг үнэхээр мэдье гэвэл тухайн үеийн агуу их үйл хэргийг яагаад ийм зүйл хийсэн юм бэ гэдэгт анхаарлаа төвлөрүүлэх ёстой. Тэгж чадвал мөнх тэнгэрийн хүч гэдэг агуу том ойлголт гарч ирнэ. Тухайн үед агуу их зоригтой хүмүүст хурдтай морь, эрэлхэг зориг тус болсон л байх. Гэхдээ хамгийн гол түүнийг нэгтгэж зоригжуулсан зүйл нь мөнх тэнгэрийн хүч.



-ЭНЭ НЬ ХУВЦАС СУДЛАЛЫН СУДАЛГААНД ЧУХАЛ МЭДЭЭЛЛҮҮД ӨГӨХ АЧ ХОЛБОГДОЛТОЙ ГЭНЭ.
Баянхонгор аймгийн нутгаас археологийн маш ховор олдворолжээ. Судалгааны багийнхан дөнгөж ирээд тайлангаабичиж байгаа аж. Энэ талаар Үндэсний түүхийн музейнархеологич Ц.Одбаатартай ярилцлаа.
-Баянхонгороос олдсон олдворынхоо талаар мэдээлэлөгөөч?

Өөрсдийгөө Монголын түүхийн “үсэрсэн цус, тасарсан мах” гэж бахархдаг Халимагийн ард түмний тод төлөөлөл бол туульч О.Цагаанзам билээ. “Херо энтертэйнмент” студийн бүтээл “Монгол тулгатны 100 эрхэм” нэвтрүүлэг туульч О.Цагаанзамыг онцолсныг өмнө нь мэдээлсэн. Тэгвэл О.Цагаанзам эрхэм нэвтрүүлгийн ээлжит бичлэгт орохоор Монгол Улсад иржээ.

Бусад мэдээ

Apr 04, 2024 1483

НИЙТЛЭЛ

Mar 30, 2024 1420

МОНГОЛЫН ТҮҮХ

Mar 30, 2024 452

ЯРИЛЦЛАГА

Mar 12, 2024 745

МОНГОЛЫН ТҮҮХ

Баруун баннер

Баруун баннер

Calendar 2018

Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

Ханшийн мэдээ

Холбоо барих

 

  •  Баянзүрх дүүрэг , 1-р хороо , 22 дуаар байр , 22 тоот.
    Шуудангийн хайрцаг: Улаанбаатар - 49 дүгээр салбар, 922
  •  976-11-458654, Fax: 976-11-458654
  •  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Та бөөгийн тухай мэдлэг хаанаас авдаг вэ?