1910-аад оны үед юм дагуу. Хүрээнд "чөтгөр" Санжаа гэдэг нэгэн эрдэмт оточ байж. Тэрээр Шүүх яамны хахууль хээл авдаг, зальхай харгис нэгэн түшмэлд хөлд нь зүү тавьжээ. Гэтэл өнөөх түшмэл ямар хахууль хэнээс авч байсан, хэн гэдэг хүнийг хилсээр хохироож байснаа хашгирч орилон ярьдаг солиот нэгэн болчихож.
Бас Хүрээний шоронгийн хянагч, тахар байгаад хахууль хээл авч, өгч тушаал дэвшин баяжсан нэг нөхөрт 2 ширхэг үрэл өгч. Тэгсэн нөгөө нөхөр цадахаа мэдэхгүй хоол иддэг болж доошоо байнга чацга гүйлгэн эцэстээ турж эцэн нүд аньжээ. Гэр орон нь ч хоосорч.
Хүрээний оточ нэртэй хүн амьтны мууг үзэх дуртай, атаач хорон зантай нэгэн ламд тан өгөөд маажуур өвчин тусгачихаж. Өнөө ламын хамаг бие нь халуу шатан загатнаж, хүнээр буюу өөрөө бүх биеэ маажуулан урж улаа нэлий болсон амьтан суудаг болсон гэдэг. Энэ Санжаа гэдэг хүний нэрээр Санзайн ам нэрлэгдсэн гэдэг шүү.

 

Буриад монголчууд Оросын харьяанд орсон нь XVII зууны vед Монголын нэгдмэл байдал алдагдаж Монгол орны Манжийн тvрэмгийлэлд автагдах vеэр Хаант Орос хил хязгаараа тэлж Сибирийг эзэмшиж эхэлжээ. Буриад овгуудын оршин сууж байгаа энэ нутагт оросууд нэвтрэн ирэхэд Монгол ноёд болон орос атамануудын хооронд буриадын нутгийн төлөө өрсөлдөөн өөрийн эрхгvй гарч байжээ.

Дэлгэрэнгүй...