Өмнөд хөршид Монголын хэл, соёлыг устгах шийдвэр гарч байхад төр засаг арай л дүлий дүмбэ оргиж суугаа нь гашуун үнэн билээ. Тэгвэл Монгол Улс, монголчууд хятад руу гулсаж байгааг хойд хөршид зарим нэг нь ажиглаж мэдчихээд хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр үзэл бодлоо илэрхийлж байна. Тэдний санаа зовинол нь Монголд хайртайдаа бус, хятад луу өөрсдийг нь залгихын тулд эхлээд хөршүүдийг нь залгина гэх болгоомжлол дээр үндэслэгдсэн нь үнэн ч төр засагтаа ч найдахад хэцүү болчихсон гэх хатуу үнэнтэй нүүр тулсан жирийн монголчуудад бол халуун дулаан сонсогдохыг хэн ч үгүйсгэж чадахгүй биз ээ.

Зохиолч, сэтгүүлч Герман Садулаев vz.ru цахим хуудаст “Бид Монголыг алдаж болохгүй” хэмээх гарчигтай нийтлэл тавьжээ. Нийтлэлийг товчлон хүргэж байна.
“Европ уламжлалтай холбоотойгоор бид улс орныхоо баруун хил хязгаарт хэтэрхий их анхаарал тавьж, дорно зүгт бараг анхаардаггүй. Гэтэл үнэндээ яг одоо нөхцөл байдал өөрчлөгдөж, Украин, Беларус гэхээсээ Казахстан, Киргиз, Монголын нөхцөл байдал илүү чухал болоод байна. Бид одоохондоо үүнийг сайн ойлгохгүй байх шиг. Гэхдээ жилээс жилд өөр болно. Амьдрал өөрөө харуулна.
Орос, Византийн сүлдэнд байдаг хоёр толгойтой бүргэдийг нэг толгой нь аруун тийш, нөгөө нь зүүн тийш хардаг гэж ярьдаг. Зүүн тийшээ харсан толгойг нь муу хооллодог учраас сул дорой. Баруун тийш харсан нь цатгалан, том ч эрүүл биш. Тэнцвэр дутагдаж байна.
ОХУ геополитикийн бодлогодоо баруунаас зүүн тийш шилжүүллээ гэж мэдэгдээд удаж буй. Гэсэн ч одоо ч гэсэн хүн бүр Беларусь, Украины тухай л ярьж, Монголын талаар нэг ч үг дурсахгүй байна.
Тэгэхээр, одоо Монголыг саная. Яагаад санах болов гэдэг шалтгаан нь өөрөө түгшүүртэй. Монголчууд кирилл бичгээс татгалзаж, бүх нийтээрээ уйгаржин монгол бичигт шилжихээр бэлтгэж байна. Монголчууд бүр 1941 оноос кирилл бичиг хэрэглэж байсан гэдгийг одоо ч оросуудын ихэнх нь мэдэхгүй болов уу. Гэхдээ л тийм байсан билээ. 2003 он хүртэл орос хэлийг ЕБС-ын хөтөлбөрт заавал оруулдаг байсан. Дараа нь англи хэл үзэх болсон юм. Харин одоо Казахстаны араас крилл бичгийг халах гэж байна.
Энэ өөрчлөлт ямар уршиг тарихыг хэлэх нь илүүц.
Монгол Улс, монголчууд бол 100 гаруй жилийн турш ЗХУ, ОХУ итгэлтэй холбоотон байсан юм. Ингэх нь монголчуудад ашигтай байлаа. ОХУ-тай тогтоосон бат холбоо нь БНХАУ-ын нөлөөг саармагжуулах ач холбогдолтой байлаа. ОХУ хэзээ ч Монголыг нэгтгэхийг хүсэж байгаагүй бөгөөд тусгаар тогтнолыг нь өгч, БНХАУ-аас тусгаарлах жийрэг улсын үүрэг гүйцэтгүүлэх сонирхолтой байв. Харин хятад бол өөр. Нэгийг ч үлдээлгүй өөртөө нэгтгэхийг хүсэж байсан. Хүсээд зогсолгүй Монголыг цэрэглэн эзэлж байсан бөгөөд Оросын туслалцаатай 1924 онд тусгаар тогтнолоо зарласан юм. 1949 он хүртэл Монголыг ЗХУ-аас өөр нэг ч улс хүлээн зөвшөөрөөгүй байсан.
Дэлхийн хоёрдугаар дайнд ялахад монголчууд бидэнд маш их тусалсан. Тэсвэр хатуужил сайтай монгол морьдоо нийлүүлж, цэргүүдийг алдартай нэхий дээлээрээ ханган, бараа материал, сайн дурынхны тусламжийг илгээж байв.
Монгол Улсын газар нутаг дээр одоо гурван сая монгол хүн амьдарч байгаа бол БНХАУ-ын газар нутаг гэж тооцогдож буй Өвөрмонголд үүнээс хоёр дахин ололн монголчууд бий. Харамсалтай нь өвөрмонголчууд одоо монгол үндэстний онцлог шинжээ алдаж, хятаджиж байна. ОХУ-тай тогтоосон холбоогоо алдах юм бол одоохондоо тусгаар байгаа ар монголчуудыг ч ийм хувь заяа тосч байгаа нь гарцаагүй.
Харин харамсалтай нь ОХУ 1992 оноо хойш Монгол дахь нөлөөгөө улам бүр алдсаар. Гэсэн ч бид энэ асуудлыг нэг их тоохгүй, Украинд илүү анхаарсаар байна.
Сүүлийн жилүүдэд оросууд Монгол Улс руу жуулчлах нь их болсон. Тал нутгийн энэ улс оросуудын сэтгэлийг татаж, тэд дахин, дахин явахыг хүсч байгаа нь илт байна. Монгол Улс нь Оросын соёлоос авсан зүйл олонтойн дээр ахимаг насныхан нь оросоор ярьдаг бөгөөд орчуулагчгүй харилцах бүрэн боломжтой байдаг. Тэд улс орных нь тусгаар тогтнол, иргэдийн амьдрал ахуйг сайжруулахад оросуудын үзүүлсэн туслалцааг мартаагүй, үнэлж цэгнэдэг хүн олон байна. Чингис хааны улс, Алтан ордны улс гээд түүхийн хувьд ойр дот байх сэжүүр ч бий.
Бид Монголыг алдаж болохгүй. Тойрог замаасаа өөрсдөө түлхэж гаргаж бүр ч болохгүй. Үүний тулд худалдаа эдийн засгийн харилцаагаа улам нэмэгдүүлэх, нягтруулах шаардлагатай байна. Мөн орос хэл соёлыг сурталчлах нь бүр ч илүү ач холбогдолтой. Оросын хэвлэлүүдийг олноор хэвлэж, кино соёлыг түгээн, хүүхэд залуусыг их, дээд боловсролын байгууллагадаа илүү өргөн хүрээтэй урьж сургах, илүү стипенд өгөх, соёлын атташег олон болгох гээд “зөөлөн хүч” гэж нэрлэгддэг тэр бүх л ажлыг илүү сайн хийх шаардлагатай байна. хамтын ажиллагааны газрын шинэ дарга /Россотрудниччество/ Евгений Примаковын удирдлага дор Дорно зүг рүү хандсан олон ажил хийгдэнэ гэдэгт итгэж байна.
Геополитикийн өрсөлдөгчид маань манай соёлын нөлөөг хамгийн ойрын хөршүүд холбоотнуудаас маань ч арчиж байна шүү дээ. Гэхдээ бид одоохондоо сансарт нисчихээгүй, байрандаа байна. Биднийг хаа нэг тийшээ алга болчихсон гэж бодож багаа бол тэр чинь эндүүрэл. Бид заавал буцаж ирэх болно" гэжээ.

Х.Батсайхан

Г.Садулаев

Twitter