ОХУ-ынХалимагийн БНУ-ын нутаг дэвсгэрт 2018 оны 5-р сарын 10-аас 13-ны өдрүүд анх удаа Олон Улсын Соёл Урлаг, Этнографийн "Ойрад-Түмэн" наадам болж өндөрлөлөө.
Анх Монгол Улсын Увс аймгийн Үүрэг нуур дээр ардын аман зохиол, Монголын уламжлалт соёл, өвийг харуулан наадамыг 2006 онд зохион байгуулж эхэлсэн байдаг.
Түүнээс хойш энэ үйл ажиллагаа уламжлалт болж, жил бүр өргөжин 2013 оноос Халимаг, Тува, Алтай, МонголУлс, БНХАУ-ын Шинжаан Уйгарын өөртөө засах орны (БНХАУ) -аа сардын бүлэг, дуучид төлөөлөгчид оролцох болж байнга тэлжиржээ.
Наадмын гол зорилго нь Монголын ард түмний өвөрмөц соёлын өвийг дэмжих, бэхжүүлэх, ардынуламжлал, ёсзаншил, хамтын харилцааг уялдуулах, бүс нутгийн дотоодын аялал жуулчлал, Орос-Монголын соёлын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхэд дэмжлаг үзүүлэхэд чиглэгдэж байна. Үүнээс гадна, наадам нь шинжлэх ухааны туршлага солилцох, олон улсын хамтарсан төсөл боловсруулах чиглэлээр өргөжиж байна.
Дэлхийн өнцөг булан бүрээс Монголын ард түмний уламжлал зан заншилийг агуулсан Монгол, Хятад, АлтайнБүгдНайрамдах, Тува, Буриад, Саха (Якут) -аастамирчид, дизайнерууд, Дорно дахины судлалын эрдэмтэд, ардынурлаг, гарурлал, бүтээлчбаг, урлагийнмастер, уламжлалт гар урлал, дуу хөгжим, бүжгийн соёлыг Халимагийн нутагт хүрэлцэн ирсэн байлаа.
2018 оны 5 дугаар сарын 10-ны өдөр "Халимагийнуранзураач Н.И.Палмавогийн үзэсгэлэн "Үндэсниймузей”-д нээсэн байна.
5 дугаар сарын 11-ны өдөр Халимагийн улсын их сургууль, Монголын улсын багтай хамтран “Байгаль нуурын сав газрын хамгаалалт” сэдвээр хамтарсан хуралдаан боллоо.
5 дугаар сарын 12_ны өдөр Олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал "Оросын Халимаг болон Ойрадын оюун санааны болон материаллаг өв” сэдвээр үйл ажиллагаа эхэлсэн юм.
Элиста хотын "ШагжамүниБуддыналтанорон"-д “Гуравдахьцэцэгөргөхёслол” шашины номын уншлага болж, ирсэн зочид хийдийн үйл ажиллагаатай нь танилцлаа.
Энэ өдрийн 14.00 цагаас ТелиннядүүрэгдэхьЭко "Шатта" хүрээлэнд “ОйрадТүмэн” наадмын ажиллагаа эхэлсэн билээ. Наадмын эхэнд Халимагийн түүхэн үйл явдлыг харуулсан театарчилсан тоглолт болж, дараа нь оролцогчдын жагсаал бүхий нээлтийн ажиллагаа болсон. Энэхүү нээлтийн ажиллагаанд Халимаг Улсын удирдлагууд, урлан, соёлын нэрт зүтгэлтнүүд, халимагийн түмэн олон идэвхтэй оролцлоо. Наадмын хөтөлбарийн дагуу спортынхарваа, бөхийн барилдаан, язгуур урлагийн тоглолтууд болсон юм.
Урлаг соёлын арга хэмжээ шөнө дөл болтол үргэлжилж, Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Жаргалсайхан, урлагын “Алтай” хамтлагын тоглолтууд болж, халимаг олон сонирхон үзлээ.
5 дугаарсарын 13-ны өдөр Шинжлэхухаан, практикийнбагахурал "Үндэснийномынсан”-д салбар хуралдаанууд болсон бөгөөд МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан “Монголын соёлын өвийг хамгаалахад тулгамдаж буй асуудлууд” сэдвээр илтгэл тавьсан байна. нэгдсэн хуралдаанаар эрдэм шинжилгээний хурлын дүнг хэлэлцсэн бөгөөд түүнд ОХУ-ын Төрийн ДУМ-ын депутат Мукабенова Марина оролцлоо.
Үдээш хойш болсонЭко "Шатта" хүрээлэнд “ОйрадТүмэн” наадмын хаалтын ажиллагаа болж, шагналын хур буусан мөчүүд удаан үргэлжлэв.
Наадам сайхан болж өнгөрөв. Гэхдээ сайны хажуугаар саар байдаг гэдэг шиг үндэсний урлагын төрөлд авьясаа сорихоор очсон Монголын төлөөлөгчид “чих” улайлгасан явдал гаргав. Бодит байдалд шүүмжлэлтэй хандах нь бидний үүрэг. Тэгж байж монголчууд бид алдаагаа засч хүчирхэг болн
о.
Наадмын хөтөлбөр бидэнд олдсонгүй, хаана ямар ажиллагаа, хэзээ болох гэж байгаа нь тодорхойгүй учраас бид олон ажиллагаанд оролцож чадсангүй. Бидэнд гомдлох эрх үгүй. Ягаад гэвэл тэнгэрээ шүтдэг болохоор бидэнд нэг л өөр хандана. Хэл мэдэхгүй харь шашины өмнө алга хавсран хөл алдан гүйдэг хирнээ өөрийн үндэсний шүтлэгээ хүнийхэрхүү нүдээр үл танимхайран мансууран харна.
Бурхан багшийн сургаальд манарч яваа монголчууд бидэнд Мөнх тэнгэрийн үзэл хол байна даа, хол байна. Гэхдээ тэглээ гээд бид энэхүү үзлээ сурталчилахаас өөр зам үгүй.
Унтахуй, манарахуй орчноос сэрэх юмсан, хоосон чанараас бодит орчлонд сэтгэхсэн юмсан, мөн чанарыг ойлгохуй цагт Мөнх тэнгэр бидэнд туслах цаг ирнэ.
Ай хөх мөнх тэнгэр, эзэн Чингис хааны ариун сүнс ивээх болтугай.
"Ойрад-Түмэнь" олонулсынфестиваль болж, амжилттай өнлөрлөлөө
ОХУ-ынХалимагийн БНУ-ыннутагдэвсгэрт 2018 оны 5-р сарын 10-аас 13-ны өдрүүданхудааОлонУлсынСоёл Урлаг, Этнографийн "Ойрад-Түмэн" наадамболж өндөрлөлөө.
Анх Монгол Улсын Увс аймгийн Үүрэгнуурдээрардынаманзохиол, Монголынуламжлалтсоёл, өвийг харуулан наадамыг 2006 ондзохион байгуулж эхэлсэн байдаг. Түүнээсхойшэнэүйл өжиллагаа уламжлалтболж, жилбүрөргөжин 2013 оноос Халимаг, Тува, Алтай, МонголУлс, БНХАУ-ынШинжаанУйгарынөөртөөзасахорны (БНХАУ) -аасардынбүлэг, дуучидтөлөөлөгчидоролцох болж байнга тэлжиржээ.
НаадмынголзорилгоньМонголынардтүмнийөвөрмөцсоёлынөвийгдэмжих, бэхжүүлэх, ардынуламжлал, ёсзаншил, хамтын харилцаагуялдуулах, бүснутгийндотоодынаялалжуулчлал, Орос-Монголынсоёлынхамтынажиллагаагхөгжүүлэхэд дэмжлаг үзүүлэхэд чиглэгдэж байна. Үүнээсгадна, наадамньшинжлэхухаанытуршлагасолилцох, олонулсынхамтарсантөсөлболовсруулахчиглэлээр өргөжиж байна.
ДэлхийнөнцөгбуланбүрээсМонголынардтүмнийуламжлалзан заншилийг агуулсан Монгол, Хятад, АлтайнБүгдНайрамдах, Тува, Буриад, Саха (Якут) -аастамирчид, дизайнерууд, Дорнодахинысудлалынэрдэмтэд, ардынурлаг, гарурлал, бүтээлчбаг, урлагийнмастер, уламжлалтгарурлал, дуухөгжим, бүжгийнсоёлыгХалимагийннутагтхүрэлцэн ирсэн байлаа.
2018 оны 5 дугаар сарын 10-ны өдөр "Халимагийнуранзураач Н.И.Палмавогийн үзэсгэлэн "Үндэсниймузей”-д нээсэн байна.
5 дугаар сарын 11-ны өдөр Халимагийнулсынихсургууль, Монголын улсынбагтай хамтран “Байгальнуурынсавгазрын хамгаалалт” сэдвээр хамтарсан хуралдаан боллоо.
5 дугаар сарын 12_ны өдөр Олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал "ОросынХалимагболонОйрадыноюунсанааныболонматериаллагөв” сэдвээр үйл ажиллагаа эхэлсэн юм.
Элиста хотын "ШагжамүниБуддыналтанорон"-д “Гуравдахьцэцэгөргөхёслол” шашины номын уншлага болж, ирсэн зочид хийдийн үйл ажиллагаатай нь танилцлаа.
Энэ өдрийн 14.00 цагаас ТелиннядүүрэгдэхьЭко "Шатта" хүрээлэнд “ОйрадТүмэн” наадмын ажиллагаа эхэлсэн билээ. Наадмын эхэнд Халимагийн түүхэн үйл явдлыг харуулсан театарчилсан тоглолт болж, дараа нь оролцогчдын жагсаал бүхий нээлтийн ажиллагаа болсон. Энэхүү нээлтийн ажиллагаанд Халимаг Улсын удирдлагууд, урлан, соёлын нэрт зүтгэлтнүүд, халимагийн түмэн олон идэвхтэй оролцлоо. Наадмын хөтөлбарийн дагуу спортынхарваа, бөхийн барилдаан, язгуур урлагийн тоглолтууд болсон юм.
Урлаг соёлын арга хэмжээ шөнө дөл болтол үргэлжилж, Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Жаргалсайхан, урлагын “Алтай” хамтлагын тоглолтууд болж, халимаг олон сонирхон үзлээ.
5 дугаарсарын 13-ны өдөр Шинжлэхухаан, практикийнбагахурал "Үндэснийномынсан”-д салбар хуралдаанууд болсон бөгөөд МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан “Монголын соёлын өвийг хамгаалахад тулгамдаж буй асуудлууд” сэдвээр илтгэл тавьсан байна. нэгдсэн хуралдаанаар эрдэм шинжилгээний хурлын дүнг хэлэлцсэн бөгөөд түүнд ОХУ-ын Төрийн ДУМ-ын депутат Мукабенова Марина оролцлоо.
Үдээш хойш болсонЭко "Шатта" хүрээлэнд “ОйрадТүмэн” наадмын хаалтын ажиллагаа болж, шагналын хур буусан мөчүүд удаан үргэлжлэв.
Наадам сайхан болж өнгөрөв. Гэхдээ сайны хажуугаар саар байдаг гэдэг шиг үндэсний урлагын төрөлд авьясаа сорихоор очсон Монголын төлөөлөгчид “чих” улайлгасан явдал гаргав. Бодит байдалд шүүмжлэлтэй хандах нь бидний үүрэг. Тэгж байж монголчууд бид алдаагаа засч хүчирхэг болн
о.
Наадмын хөтөлбөр бидэнд олдсонгүй, хаана ямар ажиллагаа, хэзээ болох гэж байгаа нь тодорхойгүй учраас бид олон ажиллагаанд оролцож чадсангүй. Бидэнд гомдлох эрх үгүй. Ягаад гэвэл тэнгэрээ шүтдэг болохоор бидэнд нэг л өөр хандана. Хэл мэдэхгүй харь шашины өмнө алга хавсран хөл алдан гүйдэг хирнээ өөрийн үндэсний шүтлэгээ хүнийхэрхүү нүдээр үл танимхайран мансууран харна.
Бурхан багшийн сургаальд манарч яваа монголчууд бидэнд Мөнх тэнгэрийн үзэл хол байна даа, хол байна. Гэхдээ тэглээ гээд бид энэхүү үзлээ сурталчилахаас өөр зам үгүй.
Унтахуй, манарахуй орчноос сэрэх юмсан, хоосон чанараас бодит орчлонд сэтгэхсэн юмсан, мөн чанарыг ойлгохуй цагт Мөнх тэнгэр бидэнд туслах цаг ирнэ.
Ай хөх мөнх тэнгэр, эзэн Чингис хааны ариун сүнс ивээх болтугай.