Ямар нэг хар хүч, илбэ жатга, хараал хорлолд итгэх манайхны итгэл зүгээр л гэв гэнэт бий болсон гэж бодно уу? Өчигдөр л ид шидийг доог тохуу болгож байсан атал өнөөдөр хүндтэй хүмүүс хүртэл хөршийндөө асуудал үүсгэхийн тулд хөшгөндөө зүү хэрхэн хатгах талаар зөвлөж байна. Бүх сонинд тэнэмэл эхнэр нөхрийгбуцааж ирүүлэх, нийлүүлэх, салгах тухай зарлал буцалж байна. Итгүүлэггүйгээр сайн дураараа хэзээ ч хийдэггүй зүйлийг нь өөр бусдад хийлгэх аргад таныг түргэн сургах дамжаанууд нээгдэж байна. Хүний нөөцийн хэлтсүүдэд хүний хатуу тууштай байдлын хязгаарыг тогтоохын тулд ухаан алдтал нь байцаадаг ярилцлагын шинэ аргазүй бий боллоо. Хамтран ажиллах хүмүүсийг итгүүлэн амархан автдаг шинжээр нь сонгодог боллоо.

          Биднийг цөөнх (удирдагч) ба олонх (удирдуулагч)-той шинэ нийгэмд амархан хөтлөн орууллаа. Улс орныг ийм ирээдүй рүү чулуудахын тулд тусгай албад тухайн үедээ нөр их ажил хийсэн.
       Бодож сэтгэдэг, бие даасан хувь хүмүүс шинэ дэглэмдхэрэггүй байлаа. Хэн нэгийг нь зайлуулж, хэн нэг нь өөрөө явж, заримыг нь өөрчлөн хөтөлбөрчилж чадлаа. Өнөөдөр бидний ихэнх нь итгүүлэгт автамхай болсон. Санал болгосон бүхэнд итгэх авьяастай болж таарав.
         “Дени” биш “Дося”-г ав худалдаж ав хэмээн зөвлөнө. Өөрт нь санал болгосон зүйлийг л авна. Бичсэн, эсвэл хэлсэн зүйлд л итгэх болно. Ястржембский 1996 оны гэрээний тухай дургүйгээ илэрхийлэхдээ “Бид хоёр дахь Хасавюртыг зөвшөөрөхгүй” гэсэн. Хүмүүс Ястржесбский 1996 онд Хасавюрт муу гэж хэлж байсан гэж гэгээхнээр итгэнэ. Хэрвээ тэр үеийн сониныг нээгээд үзвэл тэрээр шал эсрэг зүйл ярьж, Хасавюртыг хэлэлцээрийн үйл ажиллагааны том ялалт гэж нэрлэсэн байгаа. Хүмүүсийн шүүмжлэлийн босгыг намсгавал тэд дурын толгой эргүүлэлтэд аятайхан зууш болно.
       Ийм гайхалтай итгэх чадвар арван жилийн өмнө байгаагүйг санаарай. Юу гээч болчихов оо?
       -Гай тохиолоо. Бид бүгдэд асар их гай тохиогоод байна. Бидний ухамсар сэтгэхүйгээр чадварлаг тоглосноос болоод нэгэн цагт агуу их байсан үндэстэн доройтож байна. Тэгэхдээ маш хурднаар  шүү. Америкчууд ямар тэнэг,  ямар гэнэн, ямар мэдлэг муутай юм бэ гэж бид үргэлж дооглодог байсан… Одоо өөрсдөө гийм болж байна. Тэгээд хамаагүй ядуу амьдарч байна. Өмнө нь биднийг мунхруулдаг л байсан. Гэхдээ ихэнх нь мунхруулж байгааг мэддэг байсан. Гэтэл өнөөдөр мунхруулга бүр илүү хүчтэй болж, хүмүүс хэлсэн бүхэн бодит үнэн гэдэгт итгэж байна. Энэ бол боловсруулагдсан оюун санааны онцлог шинж.
        Тийм болохоор олон нийтийн санал асуулга явуулахад миний инээд хүрдэг. Манайд чинь хэвлэл зурагтаар нэвтрүүлсэн, тодруулбал эзэнгүй мэдээллийн хэрэгсэл нэг ч байдаггүй учраас зурагт хэвлэлийн ард байгаа хүмүүсийн үнэн л олны санал болдог. Зурагтын дэлгэцэнд гэрэл өгдөг шилэн хоолой, радиогийн хүч, хэвлэмэл хуудасны тэгш өнцөгт хэлбэр л торсион үүсгүүр юм шиг надад заримдаа бодогддог гэж мөрдөн шалгах хараат бус товчооны ажилтан Артем Беспалов ярьж байна.
        Сэтгэл зүйн салбарт сүүлийн арван жил бид ямар технологи сурталчилж буйг та анхаарсан уу? Эриксоны ховс, МҮХ, өөрийн итгүүлэг. Бид хүмүүсийг өөрийнхөө сэтгэхүйг хөтөлбөрчлөхөд сургаж байна. Яах гэж, ахан дүүс минь? Бид Нэгдсэн улс шиг хүн болгон сэтгэлзүйч хэмээх хувийн сүүдэртэй тэнэг үндэстэн болохыг хүссэн гэж үү? Тэд тэр сүүдэргүйгээр тайван алхаж ч чаддаггүй шүү дээ. Итгүүлэгт автамхай, онцгой автамхай хүмүүсийн тоо 1978 онд 35 хувь байснаа 1999 онд 85 болсон нь бидэнд цөөдөө юү? 50 хувь гэдэг сайн үсрэлт! АНУ-д тийм юм байхгүй. Тэднийд энэ үйл явц алгуур явагддаг. Бид харин дахиад л… бөмбөрцгийн бүхний өмнө…
          Ховс, МҮХ, итгүүлэг муу гэж би хэлээгүй байна. Энэ бол нөхцөл байдлаас хамаарах зүйл. Гэвч манайд сайнаасаа муу нь илүү байна. Шинэхэн нотолгоо хэлье. Бехтов хот. Нэг үйлдвэр, артелийн хэмжээний хэдэн хувийн аж ахуйтай мөртөө хоёр казино, хоёр секс барааны дэлгүүртэй, хэд хэдэн сэтгэл зүйн дамжаатай, тэнд нь үйлчлүүлэгчийг хэрхэн харцаараа татах вэ, муу барааг яаж чанартай мэт зарж, эрх мэдлийн өндөрлөгт хэрхэн хүрэх вэ гэдгийг танд заадаг… Белобрюшкин гэгч доктор долоо хоногг таван удаа  “Өрсөлдөгчөө хэрхэн устгах вэ?” гэдэг хичээл заадаг. Би тоглоогүй байна. Энэ “сэтгэл зүйч” өрсөлдөгчөө хэрхэн амьдралд дургүй болгож, эцэст нь амьдралаас хагацахад хүргэн замаасаа зайлуулах вэ гэдгийг заадаг. Өөр юу ч заадаггүй. Танхим дүүрэн хүн ирдэг. Нэрсийн дараалал гарган гурван ангид хувааж ажиллахаас аргагүй болсон. Доктор Белобрюшкин хүсэх юм бол өөрөөс нь худалдан авч болох нэгэн төхөөрөмжийг хичээл дээрээ үзүүлдэг. “Антеннаа чиглүүлээд 10-20 минут дамжуул. Танай өрсөлдөгч “цагаан чимээ” хүлээн авч анхаарал нь сарнина. Тэгэхээр нь өөрийн ховсдогч харцаа ашиглан өөрт хэрэгтэй байгаа зүйлээ хийхийг шаард”. Бехтовынхон мэдээллийг шингээгч мэт сорон авч Москва, Петербург, Новосибирск зэрэг том хотуудыг эзлэх тухай мөрөөдөцгөөнө. Тэндхийн тийм “докторууд”-ыг тоолж баршгүй. Манай гэмт хэргийн ертөнц ямар лут мэдлэгтэй болсонд гайхаж байна уу? Дээрэмчид ч сэтгэл зүйчдээс суралиаж байна. Дээрэмчдийн зарим хүчирхэг бүлэглэлд тийм албан тушаал заавал байдаг. Тэдэнд өөрийн гэсэн “тусгайгийнхан” бий. Энэ “тусгайгийнхан” нь шинжлэх ухааны мэдлэгээс хоцордоггүй, тэр бүү хэл өөрсдөө туршиж бүтээдэг. МҮХ-г өөрийгөө хүндэлдэг мафийн байгууллага болгон алхам тутамдаа ашигладаг. Бүх луйварчид, ард түмнийг пирамид болгогчид цэвэр шинжлэх ухаанчаар алхам бүрээ тооцож, нүдэнд дулаан байдал дээр тоглосон.
      Манай орон пирамидаар баян. Мавродигийн босгосон анхны пирамид хэрвээ ард түмнийг эвтэйхэн аргалж дөнгөвөл тэд мөнгөө цэнхэр хүрээтэй тавган дээр өөрсдөө тавиад ирдгийг харуулсан. Энэ бол бүх пирамид дундаас хамгийн энгийн, хамгийн заль багатай нь байсан. Мавроди реклам, бас хүн болгоны гараа огт хөдөлгөлгүйгээр баяжих мөрөөдөл дээр ажилласан. Одоо цагийн пирамид руу ард түмэн өөрсдөө очихгүй, тэднийг авчрах хэрэгтэй. Үүнийг маш урлагтай хийдэг. Нэгдүгээрт, саалийн үнээ болох тэр давхаргыг л сонгодог. Хоёрдугаарт, сонгосон хэсгийнхээ оюун санааг бөөнд нь “боловсруулдаг”. Гол нь ээлжит “хөтөлбөр”-т орохын чухлыг тулхтай хүмүүс юуны учир ингэж хичээнгүйлэн түүнд итгүүлэх гээд байна гэж бодох боломжийг шинэ хүнд олгохгүй байх явдал. Пирамидер нь эгнээнд нь бапахад бэрхтэй хаалттай хэлбэрийн элит клуб маягаар зохион байгуулагддаг. Хэрэгтэй хүнээ татан оруулахын тулд хамгийн олон янзын арга хэрэглэдэг. Жишээ нь, ган руу утсаар ярьж ямар нэгэн хонжворт арга хэмжээ (тэр тухай та ямар ч ойлголт байхгүй) явуултал таны утасны дугаар “шагнал” хожсон тухай хэлж мэднэ. Шагнал гардуулах хүндэтгэлийн ёСлолд ирэхийг танаас хүснэ. Ийм урхинд олон хүн орж, хүрээд очдог. Тэгээд юутай тулгардаг вэ? Хохирогчийн ярианаас жишээ татъя.
      Над руу аятайхан хоолойтой эелдэг бүсгүй утасдаж “Ольга Ивановна та Хавай үнэгүй явах эрх хожлоо. Эрхээ гардан авахаар хүрч ирнэ үү”  гэлээ.   Би  ямар ч  уралдаанд  оролцоогүй гэж хариулахыг оролдтол утасны дугааруудаар хонжвор явагдсан гэлээ. Дал модон дор дулаан тэнгисийн эрэгт амрахсан гэж би үргэлж хүсдэг байлаа. Очоод үзье гэж бодлоо. Миний дугаар хоёр эрх хожсон тул нөхөр, эсвэл найзтайгаа ирээрэй гэж зөвлөсөн юм. Би танил руугаа утасдаж азтай тохиолдлыг ашиглахыг санал болголоо. Оройн лолоон   цагт  бид  оччихсон   байлаа.   Офисын үүдэнд биднийг эелдгээр угтаж танхимд орууллаа. Тэнд олон хүн байсан бөгөөд бүгд үнэтэй, гял нал хувцастай байсан болохоор танил бид хоёр энэ бүгдэд авцалдахгүй нэг л эвгүй байв. Хөгжим зөөлөн эгшиглэж, гэрэл бүдэгрүүлсэн, агаарт тансаг  үнэр  анхилах  аж.   Царайлаг  үйлчлэгч бидэнд ундаа авчирч өглөө. Бид ширээний ард суун коктейль ууцгаав. Түүнийг уугаад яагаад ч юм инээмээр санагдаж, сэтгэл өег тухлаг болов. Дагуул маань эхэндээ сэрэмжтэй байснаа бас л биеэ барихаа болилоо. Ялагчдыг шагнах ажил эхэллээ. Танхимын гол байрлуулсан чимэглэсэн гайзан дээр фирмийн менежер бүсгүй, аялал жуулчлалын хорооны төлөөлөгч тохитой хүнтэй гарч ирлээ. Хүмүүсийн овгийг дуудахад тэд нэг нэгнийхээ хойноос тайзнаа гарна. Тэдэнд янз бүрийн өнгөтэй дугтуй гардуулав. “Одоо тэгэхээр шинэ   хүмүүстээ   баяр   хүргэе.   Тэд   өнөөдөр ялагчдын тоонд багтлаа. “Утасны азтай дугаар”  арга хэмжээ манай хотод анх удаа зохиогдлоо” гэж бүсгүй хэллээ. Тэгээд намайг дуудлаа. Босч ч амжаагүй байтал бүсгүй өөрөө манай ширээ рүү хүрээд ирлээ. Намайг тэвэрч, зузаан дугтуй гардуулж, клубын дүрэм ёсоор эхлээд заавал гишүүнээр элсэх ёстой гэлээ. Үүний тулд анкет бөглөж, хэд хэдэн баримтад гарын үсэг зурахыг хүсэв. Анкет нь дэлгэрэнгүй байсан болохоор бид үлдсэн хагас цагт бүх үндсэн болон дэд заалтыг уйгагүй бөглөөд дараа нь бидний овог нэрийг рекламны үйл ажиллагаанд ашиглаж болно, бид шагнал авах нөхилийг хүлээн зөвшөөрч байна гэх мэтийг бичсэн ямар нэгэн гэрээг түргэхэн гүйлгэн хараад гарын үсгээ автоматаар зурцгаав. Биднээс гадна хорин шинэ хүн байлаа. Тэд бүгд л бичиг баримтаа бөглөх гэж хүч гаргацгаана. Бүсгүй дахин хүрч ирээд бүрэн эрхт гишүүн болох, улмаар Хавайд үнэгүй аялахын тулд өнөө орой есөөс өмнө жилийн татвар 300 ам. доллар төлөх ёстой гэлээ. Ийм их мөнгө алга гэж намайг дуу алдахад бүсгүй тийзийг хоёрдугаар байр эзэлсэн хүн авч, бид боломж алдсандаа харамсах л үлдэнэ гээд яаралтай мөнгө зээлэхийг санал болголоо. Гурван зуун доллараар өөр газар муугүй амарч болно гэх бодол миний санаанд тэгэхэд орсонгүй. Тийм мөнгийг хаанаас олж болох вэ гэсэн бодол л толгойд эргэлдэж байлаа.
       Дагуул маань бас л ямар нэг зүйл тооцоолно. “Найзууд руугаа утсаар ярь” гэж менежер санал болгохоор нь утас цохицгоов. Тав, эсвэл зургаа дахь утасдалтаар эрсэн хэмжээний мөнгийг өгөхөөр амлалаа. Менежерийн царай гэрэлтэж хоёр ажилтнаа дуудлаа. “Та нарыг манай тэрэг хүргэж өгнө. Тэгээд дараа нь бүх баримтаа бүрдүүлье” гэж бүсгүй хэллээ.
        Оройн есөн цагт бид эргэж ирлээ. Бидэнд тэр дор нь хөнгөлөлтийн карт шиг зүйл өглөө. Дээр нь бидний овог нэрийг бичжээ. Тийзийг яг явахын өмнө өгөх нь тодорхой боллоо. Мөн янз бүрийн татвар шимтгэл төлөх ёстой, үүнд дахиад 400 орчим доллар шаардлагатай болж таарав. Үндсэн татвараа төлчихсөн болохоор энэ 400 долларыг олж чадахгүй бол клубын сугалаанд оролцох сонирхолтой найзуудаа авчирч болно гэж тэр дор нь биднийг тайтгарууллаа. Сугалааны тухайд хонжворгүй бөгөөд хичнээн олон найз нөхдөө дагуулж ирнэ, төчнөөн хэмжээгээр бидний боломж нэмэгдэх гэнэ. Бидэнд клубын үнэ бүхий танилцуулга дэлгэж, хоёр шинэ гишүүн авчирвал Францад, дөрвийг бол бүр Америкт аялах боломжтой гэж тайлбарлалаа.
       Орой нь харихаар гарахдаа бид клубын эелдэг гишүүдтэй хамаатан садан мэт салцгаав. Энэ мөнгийг олж чадсан минь юутай сайн хэрэг вэ хэмээн бүр орой болсон хойно би бодлоо. Тэр 400 долларыг заавал олно, тэгвэл маш сонирхолтой амьдрах болно гэсэн бодолтой унтлаа. Өглөө сэрээд ажилдаа явах гэж байтал… толгойны эргээ гарав. Мөнгийг сарын хугацаатай зээлсэн, эргүүлж өгөх ёстой гэдгээ би ойлгоод айв. Долоо хоногийн турш би найзууд, танилуудаа элсүүлэх гэж клубын өнгөт танилцуулга тарааж, амралтаа хэрхэн сайхан өнгөрөөж болох тухай ярьж өгсөн ч хүсэх хүн олдсонгүй. Надруу хачнаас хачин харж буйг анзаарлаа. Эцэст нь танил эмэгтэй маань “Оля чи яг галзуурчихаж. Алив манай сэтгэл зүйч дээр очъё” гэж хэллээ. Би сэтгэлзүйчдэд дургүй ч биеэ нэг л биш авч яваад байгаагаа мэдэрсэн болохоор зөвшөөрлөө. Тэр надтай ярилцаж үзээд ховс эмчилгээнд явахыг санал болголоо. Тэр намайг ховсдоод тархинд минь хөнлөнгийн хүний хатуу даалгавар байгааг олж илрүүлэв. Тэр оройны хүлээн авалт дээр намайг зомби болгочихсон байж. Хэрвээ найз эмэгтэй маань байгаагүй бол би элит клубт зориулсан мөнгийг уйгагүй хайх байлаа. Баян хүмүүстэй танилцаж тэдний мөнгийг эргэлдүүлэх бодол надад төрчихөөд байсан юм шүү…
Сэтгэл зүйч командыг өөрчилснөөр би ертөнцийг өөрийн нүдээр харах болсон юм. Дахиад 400 доллар төлөөгүй минь сайн хэрэг.
Мэдээж би мөнгөө эргүүлэн авч чадаагүй, бас ямар ч Хавай руу яваагүй билээ. Ийм л байна.
    -Тийм элит клубүүд эргүүтүүлэх янз бүрийн технологи хэрэглэдэг. Ольгагийн тухайд ховсын нөлөөтэй хөгжим, психотропын эмний хольцтой ундаа, мөн шууд МҮХ хэрэглэсэн байна. Ийм маягаар зомби болгохыг тун цөөхөн хүн сөрж чаддаг юм. Хүмүүс өөр шигээ бөөн хүмүүс биш, харин мөнгө өсгөхөөр ажиллаж байгаа багт орчихдог. Тийм багийн гишүүн бүр өөрийн үүрэгтэй. Тэд хамгийн эхлээд итгэл төрүүлж, шүүмжлэлтэй хандлагын босгыг багасгахыг хичээдэг. Шинэ хүмүүс худлыг үнэнээс ялгахаа бол иод ирэхийн цагт гарын үсэг зурах янз бүрийн цаасаар дарж эхэлнэ. Заримдаа төөрөлдсөн иргэд нотариатаар баталгаажуулсан гэрээ ч хийсэн гохиолдол бий. Фирмүүд өөрийн гэсэн хуульчтай байдаг. Гэнэт байраа алдаж, их хэмжээний төлбөр төлөх баримтад гарын үсэг зурчихаж ч мэднэ. Ийм хэлцлүүд хуулийн үүднээс бүгд зөв хийгдсэн байдаг болохоор энэ нь хууль бус гэдгийг нотлоход давж болшгүй саад учирдаг.
      Гэвч ганцхан пирамид л зомбичлолыг ашигладаг юм биш. Шашны янз бүрийн бүлэглэлийн гишүүдэд ч ийм асуудал тулгардаг. Тэнд тархи оюуныг мөн л харгисаар угаадаг.
       Ер нь манай зууныг жолоодлоготой нийгэм байгуулах зуун гэж нэрлэж болно. Жирийн хүнийг төр улс ч, нууц алба, гэмт хэргийн бүтэц, шашны байгууллага ч “эргэлдүүлэхийг” хүсдэг. Энэхүү эгэл жирийн хүнээс бүгд л зохих ашгаа гаргаж авахыг хүсдэг. Харин хүн өөрөө яадаг вэ? Хүн ганцаарддаг. Түүнийг ашиглаад байна гэдгийг мэддэггүй. Тэр өөрийнхөө ертөнцийг өөрөө бүтээж байна л гэж боддог.