Индонезийн гамшгийн аюулыг бууруулах Үндэсний төвийн судалгааг “BBC” агентлаг онцолжээ. Уг судалгаанд тэмдэглэснээр, энэ он сүүлийн 10 жилд байгаагүй “хүнд” жил болж байгаа аж. Судалгаанаас харахад өнгөрсөн нэгдүгээр сараас өнөөг хүртэл буюу энэ сарын 11-ны хооронд дэлхий даяар байгалийн гамшгийн нийт 1985 тохиолдлыг бүртгэсэн байна.

2006 оноос хойш хийсэн тэмдэглэлд 2014 оныг хамгийн их байгалийн гамшиг тохиож, хохирол амссан жил хэмээн үзэж байна. Энэ онд нийт 1967 байгалийн гамшгийн тохиолдлыг бүртгэсэн аж.

Харин энэ жил он дуусахаас сарын өмнөх тооцооллыг харахад хамгийн их хүндрэлтэй жилээс даруй 18-аар их гамшгийн тохиолдол бүртгэсэн байна. Түүнчлэн тус төвийн цаг агаарын шинжээч Сутопо Пурво Нугрохо хэлэхдээ “Мэдээж хэн ч байгалийн гамшгийг таамаглан, урьдчилан хэлж чадахгүй. Гэхдээ албаны судалгаа, шинжилгээний ажлаас харахад ирэх арванхоёрдугаар сард хар салхины улмаас үүдсэн үер болж байгалийн гамшиг эрчимжих төлөвтэй байна” хэмээн өгүүлжээ. Судалгааг олон нийтэд танилцуулаад арав гаруйхан хонож буй ч Шинэ Зеланд, Итали, Уэльс, Манчестар зэрэг бүс нутагт газар хөдлөлт, үер, цасан шуурга зэрэг хор хохирол дагуулсан аюулт үзэгдэл болсоор байна.

МОНГОЛД 10 ЖИЛ ТОХИОГҮЙ ХҮЙТЭН ӨВӨЛ БОЛЖ БАЙНА

Манай улсын хувьд ойрын 10 жилд болж байгаагүй онцгой хүйтэн өдрүүд үргэлжилж байна. Хойд туйлын хүйтэн агаар орж ирэх учраас энэ сарын 17-ноос эрс хүйтэрч -47 хэм хүрнэ гэж Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас сэрэмжлүүлсэн. Өнгөрсөн пүрэв гаригаас эхлэн ихэнх нутгаар цас орж, шуурга шуурч хүндрэлтэй нөхцөл байдал үүсээд байна. Нийслэл хотод гэхэд “мөнхийн” гэгддэг автозамын түгжрээ дээд хэмжээндээ хүрчээ. Хальтиргаанаас үүдэн “мөлхөж” буй автомашины цуваа, хоёр хоёроороо наалдсан автомашины ослоос үүдэн замын бөглөрөл онцгой нэмэгдлээ. Түүнчлэн халтиргаа, гулгаанаас болж бэртэж гэмтсэн иргэдийн тоо сүүлийн хэд хоногт огцом өсчээ. Гэмтлийн эмнэлэг өдөрт 250-300 хүн хүлээн авч байгаа бөгөөд иргэдийн олонх нь гарын шуу, шагай, түнхний ясаа хугалсан аж. Үүний зэрэгцээ халтирахгүйг хичээж буй иргэдэд зориулан “Оцон шувуу шиг алхвал хальтрахгүй” гэх зөвлөгөөг хүртэл танилцуулжээ. Манайхаас гадна Казахстанд цочир хүйтэрч агаарын хэм цельсийн -30 хэм давсан учраас орон нутгийн нислэгийг зогсоож, сургууль, цэцэрлэгийн үйл ажиллагааг түр хугацаагаар зогсоосон байна.

БЭЭЖИН ХОТ ГАМШГИЙН ДОХИОГОО АСААЛАА

Манай урд хөршийн нийслэл Бээжинд ч мөн огцом тархсан хүйтэн агаараас үүдэн агаарын бохирдол ихэсч, цаашид энэ байдал удаан үргэлжлэх төлөвтэй байгаа тул хотын захиргаа гамшгийн улбар шар дохиогоо асаажээ. Дөрвөн шатлалтай анхааруулах системийн хоёр дахь хамгийн өндөр дохио бол улбар шар дохио аж. Уг гамшгийн нөхцөл байдлын хүрээнд сургуулиудын үйл ажиллагааг цуцалж, барилгын төслийг ч мөн түр хугацаагаар зогсоосон аж. Шинжээчдийн дүгнэж буйгаар Хятад улс энэ жил Азийн бусад орноос илүү их байгалийн гамшгийн хохирол амссан байна. Тодруулбал, өнгөрсөн долоодугаар сард Хятадын зүүн болон өмнөд хэсгийн нутагт үргэлжлэн орсон борооны улмаас их хэмжээний үер буужээ. Үерийн гамшигт нийт 790 мянган хүн өртөж, таван мянга гаруй айлын байшин нуржээ. Гамшгийн дараах хохирлын хэмжээнд судалгаанд дурдсанаар Хятадын 11 мужид 100 орчим хүн үерийн улмаас амь эрсдэж, 19 иргэн сураггүй алга болсон байна. Мөн Филиппин, Тайвань, Тайланд зэрэг Зүүн өмнөд Азийн орнуудад хар салхины аюул заналхийлж “Хайма”, “Сарика”, “Хагупит” зэрэг хар салхи дайран өнгөрч, олон мянган хүнийг нүүлгэн шилжүүлжээ.

АВАРГА ТОМ ЦАСАН БӨМБӨЛГҮҮД БИЙ БОЛЖЭЭ

Уралын нуруунаас зүүн тийш орших Сибирийн бүс нутгийн баруун хойд хэсэгт орших Обь буланд байгалийн ховор үзэгдэл болж аварга том цасан бөмбөлгүүд үүсчээ. Далайн эргийн дагуух 18 км урт газар мөстсөн цасан бөмбөлгөөр хучигдсан байна. Мөсөн хэлбэртэй жижиг хэсгүүд усанд норж, салхинд хийсч өнхөрснөөр ийнхүү аварга том цасан бөмбөлгүүд бий болдог аж. Судлаачдын хэлж буйгаар энэ нь цаг агаарын ховор үзэгдэл бөгөөд “жижиг нойтон мөснүүд далайн эргийн хүчтэй салхи болон температур зэргийн нөлөөгөөр цасан бөмбөлгүүд болон хувирсан” гэнэ. Арваннэгдүгээр сарын хүйтрэл Сибирээс гадна Уралын бүсэд нөлөөлж агаарын хэм -30 давснаас дөрвөн хүн амиа алдсан гэсэн мэдээлэл байна.

ФҮКҮШИМА МУЖИД 7.4 БАЛЛЫН ХҮЧТЭЙ ГАЗАР ХӨДЛӨЛТ БОЛЛОО

Байгалийн гамшигт хамгийн их нэрвэгддэг улсын тоонд багтдаг Япон улсад өчигдөр 7.4 баллын хүчтэй газар хөдлөлт болсон байна. Японы Фүкүшима мужийн ойролцоо 7.4 баллын хүчтэй газар хөдлөлт болсны улмаас японы зүүн хойд нутгийн эргийн зарим мужид цунамийн түгшүүр зарласан байна. Газар хөдлөлтийн улмаас Мияги мужийн Сэндай боомтод 1.4 метр өндөр цунами ажиглагдсан бөгөөд Ивази хотын Нишикимачи дүүргийн нефть-химийн үйлдвэрт гал гарчээ. Газар хөдлөлтийн голомт Фүкүшима нь Токиогоос хойд зүгт оршдог бөгөөд 2011 онд 9 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлтийн дараа цунами үүсэн Фүкүшима Даичи цөмийн цахилгаан станцад осол болж байсан юм.

1978 ОНООС ХОЙШХИ ХАМГИЙН ХҮЧТЭЙ ГАЗАР ХӨДЛӨЛТ

Өмнөд Солонгосын зүүн өмнөд хэсгийн Гёнжу хотын ойролцоо өнгөрсөн есдүгээр сард хоёр удаа 5.1, 5.8 баллын хүчтэй газар хөдлөлт болсон юм. Газар хөдлөлт хохирол багатай болсон бөгөөд иргэдийн амь нас хохироогүй ч зарим байшингийн хана таазанд цууралт өгч, цөөн тооны айлын эд хөрөнгө эвдэрч хэмхэрсэн аж. Газар хөдлөлтийн дараа нийслэл Сөүл, Пусан зэрэг хотод онцгой байдал зарлажээ. Уг газар хөдлөлт нь тус улсын түүхэн дэх 1978 оноос хойшхи хамгийн хүчтэй нь боллоо хэмээн Үндэсний цаг агаарын газраас мэдээлсэн байна.

100 ЖИЛД ТОХИОГООГҮЙ ЦОЧИР ХҮЙТРЭЛ

Европт энэ өвөл сүүлийн 100 жилд болоогүй онцгой хүйтэн өвөл болно гэж Германы цаг уурч Доминик Юнг мэдэгдсэн. Уг онцгой хүйтрэл нь Англи, Ирландын бүс нутагт онцгой ажиглагдаж байгаа бөгөөд ард иргэдийн дунд өвчлөл их байгаа аж. Үйлдвэржилт хөгжсөн энэ улсын хувьд “урьд хожид байгаагүй” цаг агаарын үзэгдэл хэмээн тодорхойлж байгаа юм. Учир нь уг хүйтэн цаг агаараас болж, агаарын бохирдлын төвшин огцом нэмэгджээ.

2012 ОНООС ХОЙШХИ ХАМГИЙН ХОХИРОЛ ДАГУУЛСАН ҮЕР

АНУ-ын Калифорни мужид тодорхой бус шалтгааны улмаас 102 сая мод өвчилж, унасан байна. Уг үзэгдэл 2010 оноос хойш болж байгаа бөгөөд эрдэмтэд шалтгааныг нь олж чадаагүй аж. Тэд уг үзэгдлийн уур амьсгалын өөрчлөлттэй холбон тайлбарлаж байгаа бөгөөд иргэдийн буруу үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй ой хээрийн түймрийн аюул мөн нөлөөлсөн юм байна. Түүнчлэн өнгөрсөн наймдугаар сард тус улсын Луйзанна мужид сүүлийн 80 жилд болоогүй хүчтэй үер бууж, 2800 өрхийн байшин үерт автан, 13 хүн амь эрсджээ. Уг үер нь 2012 оноос хойшхи хамгийн их хохирол дагуулсан байгалийн гамшигт үзэгдэл хэмээн тодорхойлж байна.

Дэлхийн банкнаас гаргасан судалгаанд тэмдэглэснээр “Байгалийн гамшиг жил бүр 26 сая хүнийг ядуурал руу түлхэж, багаар бодоход 520 тэрбум ам.долларын хохирол учруулдаг” гэжээ. Уг судалгаанд уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэн байгалийн гамшиг эрчимжиж ган гачиг, циклон, үер, хуй салхи зэрэг давагдашгүй хүчин зүйлийн нөлөө улам хүндэрч, давтамж нь ойртож, аюулд өртсөн иргэдийн тоо өсөх хандлагатай байгааг онцолсон байна. Судлаач Стефани Халлегатте хэлэхдээ, “Ядуу буурай улс орны иргэд байгалийн гамшгаас өөрийгөө болон эд зүйлээ хамгаалах даатгал хийлгэдэггүй учраас хүнд тусдаг” гэж тодотгожээ. Түүний хэлдгээр гаднын өндөр хөгжилтэй орны иргэд эрсдлээс хамгаалах арга хэмжээ авдаг. Харин Ази тэр дундаа манайх шиг оронд энэ нь шинэ ойлголт юм. Байгалийн “Давагдашгүй” хүчин зүйл гэдэгт гал, үер, хуй салхи, цунами зэрэг багтдаг бөгөөд дэлхийн бүсчлэлийн төвшингөөрөө Ази тивд хамгийн их гамшигт аюул нүүрлэдэг байна.

СЭТГҮҮЛЧ А.ДАВААХҮҮ

Twitter