ФОТО
ВИДЕОБүгд Найрамдах Турк Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайд, ноён Зафер Атеш (Zafer Ateş) Монголын бөөгийн төв байгууллага болох Монголын Бөөгийн Нэгдсэн Эвлэлийн үйл ажиллагаатай танилцахаар Монгол бөөгийн онгодын өргөөнд зочилсон баярт үйл явдал тохиолоо.
Улс орноо төлөөлөн суугаа эрхэм хүндэт Элчин сайд нарт Хүннү гүрнээс өнөөг хүртэл Монгол үндэстнүүдийн шүтэж ирсэн гол шүтлэг танилцуулна гэдэг нэн чухал тэмдэглэлт үйл явдал билээ.
Хүн Улсаас Их Монгол эзэнт гүрний үндэсний шүтлэг байсан Мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө мөргөл бол нүүдлийн соёл иргэншлийн салшгүй хэсэг, соёлын үнэт өвийн нэг билээ. Тэр үеийн Монгол гүрний гадаад харилцаанд дэлхийн түүхэнд үлдээсэн дипломат харилцааны олон зүйлийг шинээр бий болгож үлдээсэн түүхтэй.
Их Хүн гүрний үеэс Мөнх тэнгэрийн сургаалийг Монгол төр дээдлэн төрийн шүтлэг хэмээн тунхагласны 2231 жил, Монголын “Тэнгэрийн улаач” нар нэгдсэн байгууллага байгуулагдсаны 12 жилийн ойн жилийн босгон дээр Бүгд Найрамдах Турк Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайд, ноён Зафер Атеш Монгол туургатан бөөгийн Онгодын өргөөтэй танилцлаа. Энэ бол сүүлийн хэдэн зуун жилийн туршид Монгол бөөгийн өргөөнд албан ёсоор зочилсон хүндтэй зочн болж байгаараа онцгой үйл явдал юм.
Энэ удаа бид яармагийн дэнжид байрлах Монгол бөөгийн онгодын өргөөг хүндэт зочиндоо танилцуулахаар бэлтгэсэн юм. Бид яармагийн түгжрэлийг тооцож, эртхэн онгодын өргөөндөө ирсэн юм. Элчин сайд ч тэгж тооцсон болов уу. Гэтэл энэ өглөө түгжрэл бага, автомашины хөдөлгөөн хэвийн байж тохиов. Тэгээд болзсон цагаас бараг нэг цагийн өмнө элчин сайд маань тохиролцсон газартаа ирсэнээ мэдэгдэж билээ. Хүндэт зочиноо угтахаар Монгол бөөгийн тэргүүн удган Т.Цэндсүрэн явлаа.
Хүндэт зочин Бүгд Найрамдах Турк Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайд, ноён Зафер Атешийг уламжлал ёсоор Монгол бөөгийн гурван үе болох ахмад, дунд, залуучуудын хамарсан халх, урианхай, дархад, буриад, дөрвөд, ойрод, халимаг, тува, өөлд, торгууд, захчин, үзэмчин, мянгад, баяд, хотгойд, сартуул үндэстэн, ястны “тэнгэрийн улаач” нарын төлөөлөл болох МБНЭ-ийн ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан, Монгол Монгол бөөгийн их удган Б.Бадамсүрэн, Ц.Отгонсүрэн, Монгол бөөгийн их зайран П. Батжаргал, Монгол бөөгийн тэргүүн дээд удган Б.Нанжаа, А.Оюунтуул, Монгол бөөгийн тэргүүн зайран Б.Нарангэрэл, Болдбаатар, Монгол бөөгийн тэргүүн удган Р.Маахүү, Т.Цэндсурэн, Монгол бөөгийн удган Д.Улаанцэцэг, С.Болортунгалаг, Ж.Эрдэнэцэцэг, удган Алтанчимэг, ДЦХ-н гишүүн Халтар нар угтаж авлаа.
Мөнх тэнгэрийн шүтээн, Монгол бөөгийн онгодын өргөөгөөр Бүгд Найрамдах Турк Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайд, ноён Зафер Атешийг ороход Монгол заншилаар хүндэт зочиндоо мөнгөн аягтай сүү, цагаан хадаг барин угтлаа. Хүндэт зочиныг суудалдаа морилонгуут Морин хуурын гайхамшигт эгшигээр гэрийн онгод, зочиндоо аялгууны дээжээ өргөлөө.
МБНЭ-ийн ерөнхийлөгч Д. Жаргалсайхан “Мөнх тэнгэр шүтлэгийн түүхэн уламжлал” сэдвээр танилцуулга хийлээ. Танилцуулгадаа “Дээд буурлууд Хүннү, Сүннүгийн үеэс тэнгэр үзэл төлөвшин цэцэглэж, их эзэн Чингис хааны үед хөгжлийнхөө дээд төвшинд хүрч тэнгэрийн “Улаач” нар монголын төрд их хүчээ өгч байсан түүхэн уламжлалтай. Монголчууд хамгийн хүчирхэг байх үедээ мөнх тэнгэрийн хүчийг төр нь ашиглаж байсан баялаг туршлагатай. Мөнх тэнгэрийн үзлийг төрийн төвшинд шүтэж эхэлсэний 2231 жил өнгөрчээ. Мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө шүтлэг нь цаг хугацааны хүнд хэцүү сорилтыг даван өнөөг хүрч ирсэн түүхтэй. Тэрхүү түүхийн онцлог мөчүүдийг танилцуулагдаа дурьдав. Мөн 2012 онд байгуулагдсанаас хойш явуулсан үйл ажиллагаагаа танилцууллаа.
МБНЭ-ийг Мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө шүтлэгтэн нар болон бөөгийн холбоо, нийгэмлэг, академи, төв зэрэг 80 гаруй байгууллагууд нэгдэн байгуулсан билээ. Өнөөдөр Монголчуудын 14,6% нь мөнх тэнгэрийн үзэл бөө мөргөлөө шүтэх болжээ. МБНЭ нь хорин нэгэн аймагт бөөгийн хүрээлэн, сумдад зөвлөл байгуулан үйл ажиллагаа явуулж байна. МБНЭ нь Дээд цэцийн хуралдайгаа сар дутам тогтмол хийж, бөөгийн байгууллагаа хөгжүүлэх бодлого, чиг хандлагаа боловсруулж хамтын шийдвэр гарган ажилладаг.
Бид Монголын бөөгийн байгууллагыг хөгжүүлэх 15 жилийн хугацаатай стратеги төлөвлөгөө баталж, түүнийгээ шат дараалалтайгаар хэрэгжүүлэхээр жил бүрийн төлөвлөгөөндөө тусган ажилладаг.
МБНЭ-ийн бага хуралдайг 10 гаруй удаа, Дээд цэцийн хуралдайн хуралдааныг 90 гаруй удаа хийж, Бөөгийн ёс зүйн баримт бичгийг хэлэлцэн батлаж, бүх бөө мөрдөж ажиллахаар болсон. Монгол бөө нар шалгуур үзүүлэлт хангасан нөхцөлд Монгол бөөгийн цол, хөдөлмөр бүтээлийг үнэлж, баталсан журмын дагуу шагнал олгож байх шийдвэр гаргасан байна.
МБНЭ нь Монгол үндэсний язгуурын шүтлэг болох бөө шүтлэгтэнгүүд хамтран ажиллах, Монгол уламжлалт бөөгийн зан үйлийг хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх, Монгол бөөг таниулан сурталчлах, бөөгийн төв байгууллагын үндэсийг тавих, салбар байгууллагууд болон гишүүдээ нэгдсэн удирдлага, бодлого зохицуулалтаар хангах, Монгол орны нийгэм, эдийн засгийн хөгжил цэцэглэлтэд өөрийн хувь нэмрээ оруулах, гишүүн бусад байгууллагуудтай хамтран ажиллах, ЮНЕСКО-ийн соёлын өвд Монгол бөөгийн зан үйлийг бүртгүүлэх боломж нөхцөлийг судлан хэрэгжүүлж ажилладаг.
МБНЭ-ээс дэлхийн Монгол туургатны төв болсон Ноён уул, Монголын бахархалт хайрхан, зүрх уул Бурхан халдун, Монгол Улсын толгой уул Баян-Өлгий аймгийн Цэнгэл хайрхан, Монголчуудын тулгуур болсон хөл уул Дорнод аймгийн Хөх уул, Өмнийн хаалт болсон 33 их говь, Монголчуудын хоймор болсон Хөвсгөл нуурын, Монголын түүхийн салшгүй хэсэг болсон Хар зүрхний Хөх нуурт Нэгдсэн их тахилгуудад зохион байгуулж, 200-4000 тэнгэрийн “Улаач” нар оролцжээ.
МБНЭ-ийн дэргэд “Залуучуудын байгууллага” үүсэн байгуулагдаад удаагүй байгаа ч “Тэнгэрлэг залуус” аяныг амжилттай зохион байгуулж, эх орныхоо төлөө хөдөлмөрлөж залуу халуун насаа зориулсан ахмадууд, алслагдсан дүүргүүдийн амьдралын боломж бололцоо тааруу, хайр халамж дутагдаж байгаа өрх толгойлсон эмэгтэй, өндөр настай азай буурлууд, эмнэлэгт урт хугацаагаар хэвтэж буй хүнд өвчтөн, сахиж байгаа эцэг эхчүүдэд сэтгэлийн өргөл болгон түлээ түлш, хүнсний бараагаар туслалцаа үзүүллээ. МБНЭ нь байгуулагдсан цагаас эхлэн нийт 600 мянган мод болон модлог ургамал тарих ажлыг зохион байгуулж, олон зуун хүлэмж байгуулах ажилд хамтран оролцжээ.
МБНЭ нь дэлхийн 42 орчим улсын бөөгийн байгуулагууд, бөө нартай хамтран ажиллаж, харилцаагаа өргөжүүлэн хамтран ажиллаж байна. Монгол туургатан болсон Тува, Буриад, Халимаг болон Өвөрмонголчууд, барга, хорчин, цаатан, Шинжаны монгол ястнуудтай хамтран ажиллаж байна.
МБНЭ-ээс Мөнх тэнгэрийн үзэл санааг сурталчилсан баримтад кино 180, Монгол бөөгийн ёс зүйгээр 6 удаа, Монгол бөөгийн түүхэн уламжлалт ёсоор авч яваа удган, зайран нар, манай ахмад, дунд үе, залуучуудын тухай нэвтрүүлгийг 28, дагнасан концерт 2 удаа тус тус зохион байгуулсан байна. Цаашдаа:
1. Монгол төрийнхөө төлөө амь насаа өргөсөн, өмнө зүгийн наран мандахаас өрнө зүгийн наран шингэх эх газраас Монгол баатруудынхаа цусаа дусааж, хөлсөө шингээж, сүнсээ мөнхөлсөн газрын шүншиглэсэн шороог эх нутагтаа хүндэтгэн авчирч, Монгол суу ухаантнууд баатруудынхаа алдрыг мөнх тэнгэрийн дор газарт лус, савдаг, галтай нь хамт, одот тэнгэрт бөө ухаан, онгодтой нь цэг мөнхлөн гагнаж, Монгол үндэстэн баатруудынхаа баатарлаг дайчин алдарт хүндэтгэлийн цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах,
2. Нүүдлийн соёлын салшгүй хэсэг болсон Мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө шүтлэгийн музейтэй болох саналыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид хүргүүлээд олон жил болж байгаа. Энэ бол хувь хүний бус төртэй хамтран хийх ажил юм гэдгийг онцлон тэмдэглэв.
Монгол соёлын үнэт өв болсон Мөнх тэнгэрийн үзэл, бөө шүтлэгийн талаар харилцан ойлголцож, цаашдын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх хүслээ илэрхийлэв.
Танилцуулгын дараа “Говийн нэгдсэн их тахилга” Кино мэдээлэл гаргав. Танилцуулга болон бөөлөлтийн тухай баримтад кино үзсэний дараа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайд, ноён Зафер Атеш зайран, удган нартай сонирхосон сэдвээр чөлөөт ярилцлага хийж, асуултандаа хариулт авлаа.
Уулзалт, ярилцлагын төгсгөлд МБНЭ-ийн удирдлага хүндэт зочиндоо дурсгалын зүйл гардууллаа.
Бүгд Найрамдах Турк Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайд, ноён Зафер Атеш Монгол бөөгийн төлөөлөлтэй дурсгалын зураг авахууллаа.
