Монголын их хаан Чингисийн Их Засаг хэмээсэн яруу сайхан нэр, өвөрмөц гүн агуулгатай хууль цааз манай ард түмний соёл иргэншлийн бүхий л түүхийн туршид Монголчууд болон Монголыг судлаач, сонирхогчидын анхаарлыг үргэлж татаж ирсэн. Монгол эх түүх, хууль цаазаа эрдэнэт хүний ёсоор дээдэлж хүндэлж, чөлөөтэй судлан боловсруулах өргөн бололцоо нээгдсэн өөрчлөх байгуулалтын өнөөгийн нөхцөлд Чингис хааны их засаг бүр ч илүү их сэтгэл эзэмдэж байна.
Муюн (Баян) аймгийн эзэн Шэгуй шаньюй (дарга) амьд ахуйдаа ахмад хүү Тугухуньдаа харьяат иргэдээсээ 700 өрх тасалж өгчээ. Тугухунь бол Шэгуйн татвар эмээс төрсөн хүү юм. 283 онд Шэгуй нас барав. Удалгүй 285 онд Шэгуйн авааль хатнаас төрсөн Илогуй аймгийн эзэн болов. Гэвч эцэг нэгтэй ах дүүс хоорондоо хэрэлджээ. Нэг удаа Тугухунь түүний дүү Илогуй (Жологуй, Муюн Гуй) нарын азрага зодолдож бие биеэ хазав.
Монгол туургатнаас Европ тийш үсэрсэн цус, тасарсан мах бол халимаг түмэн билээ. Тэд бол Хоо өрлөг жанжны тугийн дор Баруун Монголын Зүүнгараас умрыг чиглэн нүүдэллэсээр Ижил мөрний хавьд анх 250 мянгуулаа очиж суурьшсан ойрад, торгуудын үр сад. Халимаг зоны дундаас ОХУ-ын Бүгд Найрамдах Халимаг улсын Ерөнхийлөгч, Дэлхийн шатрын холбооны ерөнхийлөгч асан улстөрч Кирсан Илюмжинов, яруу найрагч Давид Кукультинов, Дилова хутагтын хойд дүр Данзанламэд, туульч О.Цагаанзам /Владимир Харуев/, ОРТ-ийн хөтлөгч Александра Буратаева,
Хүлээн авах дугаар: AKM677
Газар: Иран улс Төв Ази
Хэмжээ: Өндөр 140 см
Огноо: 13-14-р зууны
Материал ба техник: Торго ба төмөр утас
Энэхүү ховор торгон дээл нь угсарсан бэлхүүс, дэрвэгэр хормойтой, жижиг товчлууртай хаалттай байдал нь XIII-XIV зууны ихэнх үед Хятадаас Иран хүртэл газар нутгийг удирдаж байсан монголчуудын үеийн тансаг хувцаслалтын гайхамшигтай жишээ юм.
Суу алдар нь хэдэн зуун дамжин яригдах Миний Монголын цөс ихт аавын хүү, Олноо өргөгдсөн Монгол улсын гадаад хэргийг захиран шийтгэх яамны тэргүүн сайд Чингис хааны алтан ургийн цагаан яст үр Эрдэнэ дайчин хошой Чин ван Минжиддоржийн Ханддорж сүйх тэрэгний хажууд алхаж явна даа. Энэ фото зургийг 1913 оны 4 дүгээр сарын 17-ны өдөр Их Хүрээнд Майдар эргэх ёслолын үеэр авчээ.
Түрэгийн үеийн хүн чулуун хөшөө. Бүрэгхангай Холчийн хөндийд байдаг. Бүрэгхангай Шижир Алт 2-ын замд их таарч зогсоод өргөл өргөдөг байв.
Баян-Өлгий аймгийн Цэнгэл суманд их тааралддаг. 6-7р зууны үеийн Түрэгийн үеийн хүн чулуун хөшөө. Бас Өнгөтийн бэлд (Хустай нурууны) байдаг
2010 оны хүн амын тооллогоор 2989 барга ястан бүртгэгдсэн. Эртний Монгол удмын аймгуудын нэг нь баргачууд юм. Дундад эртний түүхэн сурвалжуудын мэдээгээр Баргын уг язгуур нь Байгал нуурын Баргажин түхэм, Хөлөнбуйрын орчмоор бусад монгол хэлтэн аймгуудтай айл зэргэлдээ нутаглаж байжээ. Судлаачид Тан улсын үед Ба-еэ-гу хэмээх нэгэн хүчирхэг аймаг байсан нь Барга аймаг мөн хэмээн үздэг.
Хөвчийн Жонон вангийн хошуу ноён нь Эзэн Чингисийн өлгий, гэрийн буурь сахисан гэдэг утгаараа аймгийн зиндааны эрх мэдэл, ямба бүхий байсан гэдэг. Хошуу тамгийн газар нь өнөөгийн Биндэр сумын Ламын хүрээний хийдэд байсан ба Цэцэн хан аймагтаа хамгийн том газар нутагтай, тодруулбал хойт талын Батширээт, Биндэр, Дадал, Баян- Адарга бүтнээрээ, Норовлин гийн дийлэнхи,
ФОТО
ВИДЕО
