Өөрийн орны хувь заяагаа бие даан авч явах гэсэн жижиг улсын том зорилтыг нүдээр үзэж, биеэр мэдрэх боломж надаа олджээ. Энэ улсад олон удаа зочилсон, аялсан. Би анхны зочилсон тэмдэглэлээ анх удаа дэлгэн тавьж байна. Элдэв чимэггүй байгаа бодит байдал нь ийм байсан. Уншигч олон харьцуулан бодож дүгнэн уншаарай.
Миний бие БНАСАУ-д 2007 оны 6 дугаар сарын 12-19-ны өдрүүдэд зочилж Солонгосын эдийн засаг, соёл, шинжлэх ухаан, техникийн хүрсэн амжилт, ололттой танилцсан байдаг. Энэ нь одоогоос даруй 14 жилийн өмнөх үйл явдал, тэмдэглэл гэдгийг онцлон тэмдэглэж байна.
ХОЁР. БЭЭЖИНГЭЭС ХИЛ ХҮРТЭЛ
БНХАУ-ын нийслэл Бээжингээс БНАСАУ-ын нийслэл Пхеньян явах галт тэрэг 17.30-д хөдлөх учраас бид зочид буудлаас нэг цагийн өмнө гарч галт тэрэгний төв зогсоол дээр очив. Зарлалын цахилгаан самбар дээрх галт тэрэгний дугаараар вокзалын хоёр давхар дахь 3-н номерын зам дээр бидний зорчих галт тэрэг байрлахыг мэдэв.

Энэхүү хаалган дээр тэмцээнд оролцоод буцаж яваа болов уу гэмээр нилээд олон залуус спорт цамц, богино өмдөөр ижилдэн хувцаслажээ. Бас тэдний энгэр дээр зүүсэн тэмдэгээр ар солонгосынхон гэдгийг андалгүй мэдэж болохоор байлаа. Нөгөө талын хаалган дээр хил орчмын нутгаа зорьж буй хятад хүмүүс бөөгнөрөн зогсожээ. Хүмүүс хөдөлгөөнд орж эхэлсэн нь хаалга онгойж зорчигчид суух галт тэрэгний чигт хөдөлсөн хэрэг байлаа. Зорчигчдын шатаар буугаад суух вагоныг зорив. Тэнд зорчигчдын хувьд андуурч болохоор зүйл байдаг нь хятадын болон ар солонгос явах галт тэрэгний дугаар ижил байдаг. Сайн асууж байж суухгүй бол бас андуурч мунгинах боломжтой. Өөрөөр хэлбэл 12,13 дугаар бүхий вагон тус бүр хоёр байна гэсэн үг. Галт тэрэгний үйлчлэгчийн хувьд нилээд хүнд сурталтай хайнгадуу асуултанд хариулна. Яагаад ч юм тэд намайг ар солонгос явах гэж байгаа солонгос иргэнтэй андуурав бололтой, хожим галт тэргэнд мөн тэгж хандана билээ. Орой унтах болоход дэрний уут, нэг цагаан давуу шидэж өгөв. Тэр нь олон удаа хэрэглэсэн өнгө алдсан тиймэрхүү даавуу байлаа. Харин хажуу өрөөнд байрласан хятад иргэнд хөнжил шинэ даавуу өгсөн нь өглөө халуун ус авахаар явахдаа анзаарч харсан юм.
Галт тэрэг битүү байсан бололтой маш халуун, бидний хэлдэгээр буузны тогоонд байгаа шиг халуу дүүгэн угтаж, миний биений бүх хөлс асгарав. Вагонд тавхан зорчигч байсны хоёр нь миний хажууд байрлав. Галт тэрэг цагтаа хөдөлж, эрч авч хурдлахад галт тэрэгний цонхоор салхи орж сэрүү татаж саяхан купег эзэгнэж байсан битүү халууныг үлдэн хөөв. Одоо ходоод хоол нэхэх болсоныг анзаарав. Харин ар талын хатуу суудалтай вагонд хүмүүс дүүрэн байлаа. Галт тэргэнд хоолны вагон байсангүй. Тийм байх болов уу гэж бодоод нэг хайрцаг гоймонтой түргэн хоол авсан нь оносон байлаа. Бид гоймон идээд тус тусынхаа купенд ороод ядарсандаа нам унтлаа. Надтай яваа хоёр солонгос гоймон, будаа, мах, кемчи, ногоо, пиво, ус гээд янз бүрийн хоол ширээ дүүрэн дэлгэж тавиад бараг нэг цаг хоол зооглов. Миний орны эсрэг талын дээд орон дээр цуг яваа солонгос нөхөр унтах үед сууж байсан. Түүнийг би авч яваа юмаа янзлаж байна гэж бодсон юм. Гэтэл шөнө дунд сэрээд харвал купе гэрэлтэй, нөгөө нөхөр тэр л суудалдаа суусаар байгааг харав. Нөгөө нэг нь миний хажуу орон дээр унтаж байгаа нь харагдлаа. Хажууд унтаж байгаа нөхөр нь дарга нь болов уу гэж бодов. Яагаад гэвэл тэр нилээд шамсгар тэгээд дуу цөөтөй, түүнийг гарангуут үлдсэн нөхөр надруу дөхөн дохио зангаагаар ярилцахыг оролдож, нөгөөгөө орж ирэнгүүт шууд л холдон суух ажээ. Хил дээр паспорт шалгах явцад миний ажигласнаар хилийн дарсан тамгаар бол тэрээр хэдхэн хоногийн өмнө хил гараад буцаж байгаа аж. Тэгэхдээ ийм цөөхөн хоногоор тэр олон удаа хил гарсан нэгэн байлаа.
Бид БНХАУ-ын хил дээр ирлээ. Воган зогсонгуут хилийн хүмүүс орж ирж паспорт хураан авав. Түүнд нэг их цаг орсонгүй. Хоёр воган, түүний нэг нь таван зорчигчтой боловч гурван цаг дэмий шахуу зогсов. Хил дээр бүх зүйл журамтай. Дэлгүүрт нь орж үзэв. Тэнд манайханы нэрлэдэгээр лангууны наймаа байх боловч нэг их бараа байсангүй.
Галт тэрэг хөдлөхөөс 30-аад минутын өмнө төмөр замын буудалд хүмүүс цугларав. Хоосон байсан бидний вагон хүнээр дүүрэв. Буудал дээр үдэгсэдийн дунд солонгосчууд байх агаад тэд ижилдсэн хувцас, зохион байгуулалтаараа ялгарна. Тэд эгнэн зогсон нэгдсэн журмаар алчуур тараан өгч уйлан хайлан дарга нараа үдэх нь нүдэнд содон тусч байлаа. Манайханы 90-ээд оны үед ганзагын наймаа эрхэлж байсан шиг тэд вагон дүүрэн ачаа бараатай явах аж.
ГУРАВ. УЛСЫН ХИЛ ДЭЭР,
Галт тэрэг аажуухан хурдаа авч хоёр улсыг холбосон гүүрийг өнгөрлөө. Хамгийн анхны хилийн цэргийн постон дээр залуухан бүсгүй АКМ буу үүрэн харуулд зогсожээ. Вагон хурдаа хасан аажуухан зогслоо.
Одоо бид БНАСАУ-ын нутаг дээр зогсож байна. Тун удалгүй хилийн шалгалт орж ирлээ. Би тэднийг гүйцэтгэж байгаа ажлаар нь нэр оноохыг оролдов. Ногоон өнгийн патлец, ханцуйн дээр ногоон тэмдэгтэй хилийн цэргийн шалгалтынхан паспортыг хураан авав. Тэд нэг хүн нь хоёр купег хариуцах ажээ. Тэдэнтэй хамт гаалийн гэж нэрлэмээр хяналтынхан орж ирлээ.Тэд эмэгтэй нь эмэгтэйчүүдийг, эрэгтэй нь эрчүүдийг “амлан” авч шалгах юм.
Хар хувцастай хэдэн хүмүүс компьютер, диск хураан авч нэгэн газар аваачиж шалгаад буцаан авчирч өгөв. Тэд цахилгаан бараа болон компьютерийн техник хэрэгслийг хураан авч нарийвчлан шалгах ажээ.
Вагон дотор 20 орчим хүн орж ирж шалгалт хийнэ гэдгийг ёстой үзүүлж өглөө. Тэд бүх зүйлийг маш нарийн шалгах ажээ. Хайрцаг, чемоданыг онгойлгон нэг бүрчлэн үзэв. Эцэст металь хайгчаар хүний биеийг тойруулан шалгаснаар энэ бүхэн дуусав.
Авч яваа эд зүйлсийн мэдүүлэгийг нарийн гаргаж өгөх бөгөөд уртын урт жагсаалт цувуулан бичсэн мэдүүлгийн хуудсыг хүн бүр гаргаж байлаа. Хажуу өрөөнд хоёр бүсгүй шалгуулж байсан бөгөөд миний хувьд цонхоны харалдаа зогсож тэднийг шалгахыг харж зогсов.
Шалгах хүмүүсээ нэг нэгээр нь куппенд оруулан ярилцсаны дараа шалгалт эхлэх бөгөөд тэр хоёр бүсгүйг металь эрэгчээр бүх биеийг нь шалгав.
Намайг тэд шалгахаар купенд оруулав. Эхлээд л хэлний бэрхшээл гарав. Би оросоор ярих гэж оролдоод хэлний ойлголцол дуусав. Хамгийн эхлээд эрхий чигчий хуруугаар гар утас байгаа эсэхийг надаас асуув. Би гар утсаа үзүүлэв. Тэр гар утсыг хурааж авав.
Шалгагч маань чемоданыг түргэн үзсэнээ нэрийн хуудсыг бариад гарч одсон билээ. Харвал тэрхүү нэрийн хуудсыг хэл мэдэх хүн болгонд үзүүлж орчуулахыг эрмэлзэж яваа харагдав. Намайг шалгах шалгалт дууссан тул вагоноос гарав.
Вагоны хоёр үзүүрт цэргийн хамгаалалт харагдсан нь түүнээс цааш явж болохгүйг тодорхой илтгэнэ. Нөгөө вагон руу орж цуг яваа дөрөв дээр очив. Тэднийг үлдээж нарийвчлан шалгаж байлаа. Вагоноос эргэж гараад шатны тавцан дээр тэднийг хүлээн цаг өнгөрөөв. Манай цувааны эхний хоёр вагон нь шуудан, ачааны зориулалттай, залгаад суудлын хоёр вагон байсан бол урд талд орон нутгийн олон вагон нэмж залгав.
Хилийн цэргийн шалгалт хийсэн нөхөр миний паспортыг цаасанд өлгийдөн боосон гар утасны хамт авчирч өгөв. Удалгүй олон хүмүүс тавцан дээр гарч суудлаа эзлэж эхлэв. Хүний хөдөлгөөн гэнэт эхэлсэн шигээ гэнэт намдав.
Хятад, солонгосын хил дээр зургаан цаг үргэжилсэн хилийн шалгалт, зогсолт дуусч өдрийн 14.00 цагт галт тэрэг хөдөлгөөнд оров.
ДӨРӨВ. НИЙСЛЭЛ ПХЕНЬЯН ХОТОД ИРЭВ.
Олон жилийн өмнө баригдаад гар хүрээгүй удсан барилгууд бүхий хот, суурин нүдэнд тусав. Галт тэрэгний цонхоор харагдаж буй барилгуудыг нэг өнгийн саарал будгаар будаж, тэр нь борооны усанд урсаж халтардсан дүрх тодорно. Нүүрэн талын барилгуудыг шохойдон дээврийн болон зарим хэсгийг улаан өнгийн болон бусад өнгөөр тодотгон буджээ. Эхний таарсан хот төв талбайгаа төмөр замын дагуу байгуулжээ. Хот болгонд байдаг нэг ижил загвараар байгуулсан баганат хөшөө харагдана. Түүний цаахантай их удирдагчийн хөрөг голлон байрлуулсан байна.
Галт тэрэгний цонхоор хөврөх хотын барилга дуусч тариан талбай залгав. Хоёр уулын хоорондыг битүү дүүргэсэн тариан талбай дээр бөхийн ажлаа хийх тариачдын хүнд хөдөлмөрийг харж явахдаа ингэж л хөдөлмөрлөж байж өөрсдийгөө хүнсээр хангах бодлогыг биелүүлдэг болов уу гэсэн сэтгэгдэл төрсөн билээ.
Тариан талбайн дунд оромжууд харагдана. Тэр нь ганц хоёроороо болон бүлэг, олууллаа байрлахаар хэмжээтэй ажээ. Тэдгээр оромж нь сүрлээр барьсан дөрвөлжин болон майхан хэлбэртэй. Харин олуулаа байрлах оромжууд нь хагас дугуй хэлбэртэй байна.
Тариан талбайд ажиллагсад нь бүгд гар ажиллагаатай нь харагдана. Тариан талбайд үхэр хөлөглөсөн анжисаар газар хагалах нь нүдэнд содон тусна. Шатахуун хэмнэж боломжоо ашиглаж буй хэрэг ажуу.
Цонхоор жирэлзэн өнгөрөх хот тосгодыг холбосон замууд нь нилээд эрт байгуулсан болов уу гэж бодогдохоор байлаа. Шороон болон засмал нь ялгахын аргагүй замаа хүмүүс цэвэрлэж зогсох нь харагдана. Нэг тосгоноос нөгөөг зорин алхах хүмүүсийн цуваа үл тасарна.
Тосгод нь голдуу нэг давхар нэг загварын барилгууд байх агаад зарим хот тосгонд нэгдсэн журмаар шинэ барилгууд барьж байгаа ажээ. Нийслэл рүү дөхөх тутам тариан талбайд ганц нэг дугуйт болон төмөр дугуйтай трактор харагдаж эхэллээ.
Замын дагуу дугуйт тракторын чиргүүл дээр хүмүүсийг битүү шахан суулгасан нэгэн тохиодолтой тааралдсан.
Өндөр уул болон тариан талбайн дунд нүдэнд туссан газруудад лоозонгуудыг тод улаан өнгөөр бичиж тавьсан байх бөгөөд хожуухан түүнийг орчуулж уншуулахад тодорхой болсон бөгөөд тэр нь “Аугаа их удирдагч Ким ир сен, Ким чен ир нар бидэнтэй хамт“ гэсэн лозун байлаа. Тийм лозунг улс орон даяар босгосон бөгөөд тэр нь олон зуугаар тоологддог тухай тайлбарлаж байна лээ.
Төв рүүгээ дөхөх тусамаа зам нь өргөн болж гүүр нь даац сайтай, зам олон урсгалтай болж байлаа.
Манай вагон дүүрэн хүнтэй болсон бөгөөд тэднийг гадаадын иргэн мөн эсэхийг энгэр дээрх тэмдэгээр ялгаж болохоор байв. Зэргэлдээ купенд хоёр хятад иргэнтэй хожим нь зочид буудалд хоолонд дээр олонтой таарч билээ.
Манай вагонд бидний нэрлэдэгээр хоёр “туулай “ байлаа. Тэр хоёр хилийн нааханаас суусан бөгөөд дөнгөж хорин нас дөхөж яваа болов уу гэмээр эрэгтэй, эмэгтэй хоёр залуу байв. Коридор хүнээр дүүрэн байх нь тэднийг бусдын нүдэнд онцгойрон тусгахаас хамгаалж байлаа.
Хил гарангуут цэргийн гэх зүйлүүд нүдэнд содон тусч байлаа. Эхлээд ачааны машин дээр зогсоогоор яваа цэргийнхэн, тэдний хажууханд цэргийн халуун хоолны тогоо харагдана. Авто зам дээр түр зогсож байгаа жип, суудлын тэрэгний дэргэд цэргийн хувцастай хүмүүс тамхи татан амраж зогсохтой таарав.
Галт тэрэг хоёр цаг орчим яваад зогсов. Энэхүү зогсоолд галт тэрэг цөөн минут зогссон боловч цэргийхэн олноор харагдаж байлаа. Харин бидний сууж яваа сүүлчийн хоёр вагон нь завсарт байрлах багажны хоёр вагоны ачаар нийтийн зогсоолоос холтгож нийтээс тусгаарлаж байлаа.
Зогсоол бүрт цэргийн зэвсэглэсэн цэргийн харуул зогсоно. Манай хоёр вагоны хоёр үзүүрт төмөр замын хувцастай зохицуулагч байж, зорчигчдод нэг үг хэлэхэд тэд чиглэлээ өөрчлөх буюу тэр хавьдаа зогсон галт тэрэгийг хөдлөхийг хүлээх нь ажиглагдана.
Цэргийнхэний цэвэрхэн хувцас бас энгэр дүүрэн одон медалийн туузаар бусдаас ялгарна. Энэхүү зогссон буудал дээр усан цэргийнхэн олноор зогсох нь ойрхон усан флот байдагтай холбоотой болов уу.
Цэргийн харуулууд АКМС-ээр зэвсэглэсэн байх агаад галт тэрэг хөдлөж биднийг дөхөж ирэхэд эргүүлийн цэрэг буугаа өвөр дээр тавьж, өвдөг дээрээ явган сууж зэвсэгээ нуух нь харагдлаа. Гурваас таван хүнтэй зэвсэглэсэн эргүүл гардаг бололтой.
Харин буудал дээр зогсох вагон болон объектын харуул нь АК-аар зэвсэглэсэн байна. Ачааны галт тэргүүд коррозод ихээхэн идэгдэж, цоорч ачаа ачихад их түвэгтэй болсон нь харагдана.
Зарим ачааны вагон дотор хүмүүс байгаа нь харагдав. Ийм халуун нөхцөлд төмөр саванд хүмүүс суугаа нь хачирхалтай. Дараа дараагийн буудлуудад мөн цэргийнхэн олноор вагонд сууж, буух бөгөөд тэд цоглог байдал, алхаа гишгээгээр бусдаас ялгарч харагдана.
Бидний явах замд шинжлэх ухаан техникийн ололтыг тусгасан барилга байгууламжуудыг сонирхож явлаа. Эхлээд миний анзаарсанаар Богд ууланд байдаг шиг одон орон судлалын барилга харагдав.
Замын дагуух утсан холбоо шонгууд мод байх агаад өндөр хүчдэлийн шугамын шонгууд манай 70-аад оны байдлыг санагдуулж байлаа.
Дараа нь радиогийн дамжуулах станц харагдав. Жигдхэн нэг хэвийн барилга байшин бүхий хот, тосгон үргэжилсээр нэг л мэдэхэд Пхеньян хотод бид дөхөж ирлээ. Хамгийн түрүүнд нүдэнд Пхеньянд баригдаж буй хамгийн өндөр барилга туслаа.

Twitter