Энэхүү зураг № 02-д бөөгийн хуяг, дуулга, өмсгөл бол Х1Х зууны үед \1885 онд авсан\ хэрэглэгдэж байсан бөөгийн хувцас юм. Өргөн нь ороод 46 см, өндөр нь 92 см ханцуйны урт 52 см хэмжээтэй байна.
Тайлбар: МБНЭ-ийн хамт олон хэлэлцээд Монгол бөөд тулгамдсан асуудлуудыг хэлэлцээд тодорхой бодлого баримталж ажиллахаар шийдвэрлэсэн билээ.
Монголын Бөөгийн Нэгдсэн Эвлэлийн бага хуралдайн есдүгээр хуралдаанаар \2015.10.09\ Монгол бөөгийн түүхэн уламжлал, судалгаа дүнг үндэслэн дараах шийдвэр гаргасан.
Нэгдүгээрт: Монгол бөөгийн хөгжилд уламлалт бус жаяг газар авч, хүмүүсийн оюун санааны дархлаанд сөрөг зан үйл дэлгэрч, бөөгийн зан үйлд байгаагүй суваргыг толгой дээрээ залахыг МБНЭ-ийн гишүүд үлгэрлэн хориглох тухай асуудал байсан.
Хоёрдугаарт: Хадагийг өргөлд ашиглах, мод, модлог ургамалд уяж үхүүлэх зэргээр байгальд сөрөг нөлөө үзүүлэх, хог хаягдал бий болгох, Байгалын гаралтай бүтээгдэхүүнээр хийсэн даавуу цуударыг өргөн хэрэглэж, нийлэг эдээр хийсэн даавуу материалыг ашиглахаас татгалзах шийдвэрийг Монголын нийт бөө нарт хэрэгжүүлэхээр уриалан гаргасан билээ. Эдгээр шийдвэр амьдралд биелэлээ олж хэрэгжиж байна.
МБНЭ-ийн хамт олон Монгол бөөгийн хагжилд онцгой чухал байр суурь эзлэх Монгол бөөгийн хуяг дуулганы чиглэлд онцгойлон анхаарч ажиллаж байна.
Гуравдугаарт: Монгол бөөгийн хуяг дуулгыг уламжлалт дэг жаягаар хэрэглэх зорилтыг дэвшүүлж байна. Энэ хүрээнд сүүлийн зуунд хэрэглэгдэж ирсэн бөөгийн хуяг дуулганы талаар мэдээлэл хүргэж байна. Хаанаас гаралтай, ямар язгуур, угсааны болохыг тодорхойлж үзнэ биз ээ. Болгоон авч дотроо тунгаан бодож соёрхоно уу.
МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан
МБНЭ-ийн хамт олон хэлэлцээд Монгол бөөд тулгамдсан асуудлуудыг хэлэлцээд тодорхой бодлого баримталж ажиллахаар шийдвэрлэсэн билээ.
Монголын Бөөгийн Нэгдсэн Эвлэлийн бага хуралдайн есдүгээр хуралдаанаар \2015.10.09\ Монгол бөөгийн түүхэн уламжлал, судалгаа дүнг үндэслэн дараах шийдвэр гаргасан.
Нэгдүгээрт: Монгол бөөгийн хөгжилд уламлалт бус жаяг газар авч, хүмүүсийн оюун санааны дархлаанд сөрөг зан үйл дэлгэрч, бөөгийн зан үйлд байгаагүй суваргыг толгой дээрээ залахыг МБНЭ-ийн гишүүд үлгэрлэн хориглох тухай асуудал байсан.
Хоёрдугаарт: Овоонд хадаг өргөж, хог хаягдал үүсгэх, мод, модлог ургамлыг хадгаар боймилж уяж үхүүлэх зэргээр Монгол бөөгийн зан үйл хийхийг хориглосон. Хадагийг өргөлд ашиглах, мод, модлог ургамалд уяж үхүүлэх зэргээр байгальд сөрөг нөлөө үзүүлэх, хог хаягдал бий болгох, Байгалын гаралтай бүтээгдэхүүнээр хийсэн даавуу цуударыг өргөн хэрэглэж, нийлэг эдээр хийсэн даавуу материалыг ашиглахаас татгалзах шийдвэрийг Монголын нийт бөө нарт хэрэгжүүлэхээр уриалан гаргасан билээ.
Эдгээр шийдвэр амьдралд биелэлээ олж хэрэгжиж байна.
МБНЭ-ийн хамт олон Монгол бөөгийн хагжилд онцгой чухал байр суурь эзлэх Монгол бөөгийн хуяг дуулганы чиглэлд онцгойлон анхаарч ажиллаж байна.
Гуравдугаарт: Монгол бөөгийн хуяг дуулгыг уламжлалт дэг жаягаар хэрэглэх зорилтыг дэвшүүлж байна. Энэ хүрээнд сүүлийн зуунд хэрэглэгдэж ирсэн бөөгийн хуяг дуулганы талаар мэдээлэл хүргэж байна. Хаанаас гаралтай, ямар язгуур, угсааны болохыг тодорхойлж үзнэ биз ээ. Болгоон авч дотроо тунгаан бодож соёрхоно уу.
МБНЭ-ийн Ерөнхийлөгч Д.Жаргалсайхан
Энэхүү зураг № 01-д бөөгийн хуяг, дуулга, өмсгөл бол Х1Х зууны үед \1884 онд авсан\ хэрэглэгдэж бөөгийн хувцас байсан. Өргөн нь ханцуйны урт ороод 56 см, андар нь 120 см хэмжээтэй байна.
Асар тэнгэрээсээ бууж
Алтан лусаасаа дэгдэж хайрла.
Буян хашаа болж дунд үеэрээ тогтож хайрла
Гадуураа хай
дотуураа хай
Үнсэх үрдээ өлгийй болж залар
Үндэснээсээ орги үзүүрээсээ цацар
Уургүй номхон Уцааргүй дөлгөөн
Эргэхдээ ээлээ хүргэ
Хязгааргүй цэнхэртэх говийн залуу монгол эр харь улсын цэргийн албанд татагдаж олон жил элээжээ. Хайртай амрагаа санаж мөрөөдсөөр эх нутагтаа зорьж захын айлаас бүсгүйгээ сураглав. Гэтэл “өөр хар хүнтэй болсон, өдөр очвол чи алуулна, шөнө очвол чи дийлнэ” хэмээсэн үг сонсчээ. Шөнө дунд гэрт нь орж гэрэл гаргаж харвал унаган багын бүсгүй нь нэгэн эрийн өвөрт унтаж байв гэнэ. Хурц хутгаа гарган өнөөх эрийн хоолойд ойртуулсан боловч энхрий хүүхнийхээ царайг хараад сэтгэл нь уярч “барааг нь харсан хойно алагдсан ч яахав” гэж бодоод унтаад өгч гэнэ.
Одоо ч хүн улам л бэлэнчилдэг болж дээ. 2008 оноос 2016 оны хооронд яах вэ?
Ийш тийш хээр зан үйл хийхэд хүндрэлтэй байдаг байж билээ. Нутаг ус, уул хайрхдын эздүүд дуудаж даллана. Анх боссон түүх маань ч тийм.
Нэг найзыгаа дагуулаад уналга хэнгэргээ аваад автобусанд суугаад эцсийн буудал дээр нь бууж. Уул өөд цүнхтэй хувцас хуягаа чирээд босож билээ. Өвөг дээдсүүд маань ч хэлж байсан.
Сэтгэлгүй хүнд шалтаг мундахгүй ээ.
Улс гүрнийг эзлэхийн тулд
ЭХ хэлийг нь дорд үзэхэд
ЭМСИЙН хэвлийг эзэгнэхэд
ЭХ ГАЗРЫГ нь хувьчилахад гүйцээ.
ЭНЭ бүхэн ЭРХ БАРИГЧДААС хамааралтай.
Arigbukh Khaan
Хар сүлдийг их эзэн Чингис Хааны үеэс эхлэн ХХ зууны эхэн үеийг хүртэл тал нутгийн нүүдэлчин монголчууд ил, далд хэлбэрээр зуун зуунаар өртөөлөн тасралтгүй тахиж ирсэн талаар манай эрдэмтэн, судлаачид тэмдэглэн үлдээжээ. Тухайлбал Хар сүлд, Хар тугийг тахин шүтэж ирсэн ул мөр Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын Бичигтийн хадны зураг, Баян-өлгийн аймгийн Цэнгэл сумын Шивээт хайрханы хадны зурагнуудаас гадна Говь-Алтай аймгийн Баян-Уул, Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан, Дорноговь аймгийн Хөвсгөл, Дорнод аймгийн Булган, Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул сум, Өвөр Монголын Ордос зэрэг олон газруудад тахиж байсныг дурьдаж болохоор байна.
Эрт дээр үеээсээ л уламжилж ирсэн өвгөд дээдсийн нууц мэдлэгийн нэг бол далны мэргэ юм . Далаар мэргэлэх байдлаас хамааран цагаанаар, хараар мэргэлэх гэж ангилна. Мэргэ төлгөнд таван зүйлыг арван замаар хэлж өгдөг. Мөн мэргэнд анхаарах шинжүүд далны өнгө , хэлбэр, гадна байдал, үсэг, ан цав үндсэн шинжийг ажиглаж сурах. Хамгын өчүүхэн хэсгийг ч анзаарч тайлж сурах нь чухал .
ФОТО
ВИДЕО
