2000 жилийн тэртээ Хүннү төр зохиож ашиглаж байсан Хүн бичгийг тайлсан талаараа “Сэргэлэн интернэшнл экспедишн” ТББ-ын эрдэмтэд мэдээлэл хийлээ.
Тус ТББ-ын тэргүүн С.Сэргэлэн “Одоогоос 1000 жилийн тэртээгээс хэрэглээнээс хасагдсан Хүн бичгийг 1000 жилийн дараа бид тайлж нээж чадлаа. Эх сурвалжид Хүн бичиг хэмээн бичигдэж дурдагдсаар ирсэн энэ бичгийг Хан улсынхан Ху хэмээн нэрлэж бичиж үлдээсэн байдаг. Энэ бичгийг Монгол Улсын түүх, архелоги, хэл бичгийг салбарын 12-ын эрдэмтэн одоогоор сураад байна. Хүмүүс хэлэх байх. Энэ бичгийг олон жилийн өмнө өөр эрдэмтэд тайлчихсан шүү дээ.
– Буцалсан усанд хужир хийж гар хөлөө дүрвээс шар ус арилна.
– Хооллохын өмнө жамц давстай ус уухуйд хоолны шингэц сайжирна.
– Сулхан давстай ширгээсэн ус олон өгвөөс хүүхдийн гэдэс гүйлгэхийг зогсоомой.
– Чихэнд хорхой орвоос утасны үзүүрт цавуу түрхэж наалдуулж ав.
– Ураг хөдөлвөөс\дутуу төрөх\ таван лан мөнгө хоёр аяга усанд буцалгаж уулгаваас тогтох.
– Түлэнхийд савангийн хөөс түрхэвээс сайн.
– Могой үлд гарваас хоёр үзүүрт нь тамхины бохь түрхэхэд томрохгүй.
– 3 тогооны хөөг 3 аяга усанд буцалгаж нэг аяга болгоод бүлээн уулга. Савны өвчинд сайн
– Амаржсаны дараа халуурахуйд 3 тогооны хүйсний хөө буцалгаж хүйтэн уулгаваас сайн.
Франц Улсын нийслэл Парис хотноо 2014 оны 11 дүгээр сарын 24-28-ны өдрүүдэд болсон НҮБ-ын Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын байгууллага (ЮНЕСКО)-ын Соёлын биет бус өвийн конвенцийн Засгийн газар хоорондын хорооны 9 дүгээр хурлаар Монгол улсаас нэр дэвшүүлсэн Шагайн харвааг “Хүн төрөлхтний соёлын биет бус өвийн төлөөллийн жагсаалт”-д бүртгэн авлаа.
Чингэснээр ЮНЕСКО-гийн Соёлын биет бус өвийн жагсаалтад Монгол Улсаас нийт 12 өв бүртгэгдээд байна. Үүнд:
ЮНЕСКО-гийн “Хүн төрөлхтний СББӨ-ийн
төлөөллийн жагсаалт”-д бүртгэн тунхагласан
Гурван гомдол нэг хараал болно.
Хараал эргээд өөрийн толгой дээр.
Өөрөөс л бүх юм болдог.
Сайн бод.
Битгий гомд.
Битгий зүү, чулуу шидээд бай.
Тэндээс дайн л гарна.
Би дайнд дургүй. Хайрла.
Нэг л удаа хамт амьдарна.
Юун сүртэй юм бэ?
Дахин дахин төрлөө гээд та нарыгаа таних уу?
Эргэн эргэн төрлөө гээд ээжийгээ таних уу?
БИ УЙЛДАГ
БИ ДУУЛДАГ
Аавын алтан тэргүүн хүйтэн чулуу дэрлэхэд би уйлдаг
Аргамаг хүлгийн толгой овоон дээр залрахад би уйлдаг
Аргал угалзын хурга асганд бүдэрхэд би уйлдаг
Адууны бэлчээрт гүү унагалхад би уйлдаг
Ашдийн ерөөл бэлэгдэж
Амраг хосууд бөгж солилцоход би уйлдаг
Алтан ургийн хэлхээ
Эрт урьд цагт Санад гэдэг нэг хаан байжээ. Хаан Санад хамаг ардынхаа хамт ус бэлчээр сайтай сайхан газар нүүхээр шийджээ. Нүүн очих газар нь тун хол гэнэ. Их нүүдлийн өмнө хаан хөгшин хүмүүсийг ал гэж тушаажээ. Хөгшчүүд замд саад болно. Нэг ч хөгшин хүн авч явахгүй, нэг ч хөгшин хүн амьд үлдэх ёсгүй! Миний үгийг зөрчсөн хүнийг хатуу шийтгэнэ! гэж зарлигджээ.
Хүмүүст хичнээн хэцүү байсан ч хааныхаа зарлигийг зөрчиж зүрхэлсэнгүй. Ард олон хаанаасаа маш их айдаг байжээ. Зөвхөн залуу эр Цэрэн л хөгшин эцгээ алсангүй. Эцгээ томоо богцонд хийгээд хаанд ч, хэнд ч мэдэгдэхгүй шинэ газар аваачна гэж шийджээ. Тэгээд тэнд юу л болбол болог гэж боджээ...
Мандуул хаан Баянмөнх болох жонон хоёр эх захаа нэгдэн зургаан түмнийг мэдэж явав. Мандуул хаан хоёр хатантай ажээ. Их хатан нь Ойрдын Бэгэрсүн тайжийн охин их хамарт Юнгэн, бага хатан нь Энгүд Цоросбай төмөр чинсангийн охин Мандухай цэцэн хатан билээ. Тэндээс Мандуул хаан таван он болох 42 гахай жил халив. (1467 он)
Эрт урьдын цагт болсон гэнэ лээ. Нэгэн жинчин Бээжинд жин тээгээд буцаж явжээ. Буудаллах болоод ачаа, тэнгээ буулгаж, хоол цайгаа хийж идээд сууж байтал майхны хаяагаар нь надаа хоолноосоо гээд үзэшгүй муухай, хатсан хөх гар ороод иржээ. Нөгөө хүн ч үхэхээс бусдыг үзсэн хашир толгой тул хэдий жийрхэж байсан ч айсан дүр үзүүлэлгүй хоол идэх гэсэн юм бол орж ирээд ид гэсэнд үс гэзэг нь сэгсийж дээл хувцас нь салбарч урагдсан үзлийн амьтан майхны хаяаг нь сэвхийтэл нь өргөөд ороод иржээ. Манай хүн ч майхны үүдэнд хэвтэж байсан эмтэрхий шаазанд хоолноосоо хийгээд өгчээ. Тэгээд чи чинь ямар хүн болоод ингэж явдаг билээ гэж асуусанд өнөөх нь :
ФОТО
ВИДЕО
