Хармайн хайрхан Ноё хаж гэдэг хүн Ушигадайн хайрхан бөөгийн багш нь байсан юм.Ушигадай хайрханыг Улаан уулын цаана Хөх өгсөөд хойд талд нь асралсан байна.
Завхан аймгийн эрдэнэхайрхан сумын мөсөн багын Лхачин бөө гэж эрдэм чадалтай нэгэн их зожиг ганцаардуу амьдардаг байв.Онгод тэнгэрээ дуудан авчраал өвчин ороогоод байгаа хүүхдийг шууд зэс тогоонд хийгээд бөөлж байгаад гаргаад ирхэд хүүхэд дахин өвчин эмгэг ороолгүй эрүүл саруул болдог байж.Лхачин бөө 1980 аад он хүртэл амьдарж байсан бөгөөд эрдэнэ хайрхан сумын хойт хангайгаар нутаглаж байжээ.
Завхан аймгийн сартуулуудын дунд (сартуулын бөөчүүд) гэсэн овог отгууд одооч байсаар бна.
Сартуул нутгийн Хишиг зайран гэж их хүчтэй, эрдэм чадал нь тэгширсэн, Баруун Монгол даяар алдартай нэгэн байжээ.
Арван гурван Алтай минь нэг болсон Хар азаргын нуруу дээр нутгийн хүү нь ерэн есөн гал бадрааж тахилага хийлээ.
Алтайгаа тахинаа гэдэг их утга учиртай. Цаг цагаараа байдаггүй ээ гэж Хөх тэнгэрийн минь заяа түших байх аа, Хөх эрчүүдий минь хииморь босч алтан төрийн минь сүлд эвээх биз ээ.
Өнөөгийн Завхан аймаг Ургамал сум Хүнгүйн голын нутагт нутаглаж байсан гэх Санж зайрангийн талаарх олон яриа байдаг
Санж зайран бороонд нордоггүй өөрийгөө тойруулаад хүрээ шиг юм татуулсан явдаг байж.
Энэ хүн Завхан аймгийн Сартуул нутаг Завханмандал сумын “Мандалын Овоот” хавиар нутагладаг нэгэн байжээ. Тэрбээр хонь цовхрог /хонь, малын өвчин/-оор үхэх зэрэгт тулгатай галын цогийг авч хонийг нь шидэн хөөж гай, бузар, дэвийг арилгадаг, эдгээдэг шидтэй нэгэн байв. Сандаг бөө Сартуулын цагаан овоог тахиж онгод тэнгэрээ дууддаг байв. Түүнчлэн аянга цахих зэрэгт галаар хариулдаг гэх мэт олон чадлыг үзүүлсэн төгс эрдэмт зайран байсан бөгөөд Сартуулын Хашихын овгийн хүн юм.
23 November 2017 ·
Бөө мөргөлийн өргөөний нээлт хийгээд сар болоогүй байхад нэгэн өглөө өргөө гэр дээр цагаан шонхор шувуу ирж суухад нь барьж авсан билээ сар гаруй тэжээгээд миний онгод яруу найргийн номын багш тэнгэрлэг хүмүүн Н.Ням-осор докторт бэлэглэсэн билээ. Бөө мөргөлийн өргөөн дахь шонхор шувууг хөдөө, хотын сүсэгтэн, эрдэмтэн судлаач үзээд ихэд сонирхон билэгдэж өөрийн сэтгэгдэлээ академич Ч.Далай доктор бичсэн байдаг билээ.
Буянт голын хайрхан буюу Санж бөө маань 17-р зууны дунд үед амьдарч байсан гэж нутгийн хөгшчүүл дурсан яридаг. Санж бөө нь эрдэм чадал ид хаваараа нутаг усандаа гайхагдаж явсан ба ар дархадын Зулын тээхний удмын их зайран юм. Санж бөө нь дархадын алдарт нисдэг 7 бөөгийн нэг болох Дамжил зайраны аав бөгөөд алдарт Татай удганы хүү билээ. Ринченлхүмбэ сумын өвөр битүүд байдаг Өрхөтийн нуурын зүүн өмнө, Цойцон нуурын баруун хойно нь онгод нь байдаг бөгөөд өөрийн нутаглаж байсан газарт нь онголон тавьж нутгийн олон нь тахин залбирсаар ирсэн юм. Буянт голын хайрханы асрийг одоогоос 250 аад жилийн өмнө барьсан гэж нутгийн хөгшүүл ярьдаг.
ФОТО
ВИДЕО
